Қарағанды медицина университоті Морфология кафедрасы СӨЖ Жүрек қан-тамырлар жүйесі мүшелерінің құрылысының балалардағы ерекшеліктері Орындаған:Казбекова А 3014 ОМ Тексерген: Есимова Р.Ж Карағанды 2018

Жоспар 1.Жүректің дамуы 2.Жүрек қабаттары 3.Балалардағы ерекшеліктері 4.Өткізуші жүйе 5.Тамырлар: Артерия Веналар 6.Пайдаланылған әдебиоттер

Дамуы Жүректің негізі эмбриогенездің 3-ші аптасында қалыптасады. Энтодерма мен спланхнотомның висцералды жапырақшасы арасында іш жағынан эндотелий мен қапталған 2 эндокардиалды түтікшелер пайда болады. Олар эндокардтың бастамасы, яғни болашақта жүректің ішкі қабатын қалыптастырады. Одан әрі даму кезінде олар қалынданып, мио-эпикардиальды пластинкаларға айналлоды. Ішек түтігі қалыптасқан сайтын жүректің осы екі бастамалары жақындасып бірте- бірте бірігеді. Нәтижесінде жүректің ортақ бастамасы- жүрек түтікшесі пайда болады. Бұл екі қабатты түтікшенің эндокардиалды бөлігінен- эндокард, ал миокардиалды бөлігінен- миокард пен эпикард демиды.

Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады: сыртқы - эпикард (грек. эпи - үстіңгі + кардиа - жүрек), ортаңғы - миокард (грек. миос - бүлшық от + кардиа) және ішкі - эндокард (грек. эндон - ішкі + кардиа). Жүректің оті - миокард- ерекше құрылымды көлденең жолақты от ұлпаларынан тұрады. Оның калыңдығы жүректің әр жерінде әртүрлі. Ең жұқа жері жүрекшенің қабырғасында 2-3 мм, ал ең қалың жері -- сол жақ қарыншаның қабырғасының қалыңдығы бұдан 3-4 эссе артық. Миокард ырғақты жиырылып және босап, қанның үздіксіз ағуын қамтамасыз отеді. Бұл жүрек оттерінің қалыпты жиырылуы.

Қақпақшаның жүрекше жағы тегіс болады, эндотелий асты қабатында эластикалық талшықтардың өрімдері мен тегіс миоциттердің будалары орналасқан

Қақпақшаның қарынша жағының боті тегіс емс. Ол сіңір жіпшелері өтотін өсінділермен жабдықталған, эндотелий астында аз мөлшерде эластикалық талшықтар орналасқан.

Миокард- жүректің ортаңғы ең қалың қабығы.ол жүректің типті қысқарғыш бұлшықот жасушаларынан- жасушалы кардиомиоциттерден тұрады. Сонымен қатар миокардта атиптік, жүректің өткізуші жйесінің миоциттері орналасады. Миокардтың бұлшықот элементтері арасында БТД ұлпаның жұқа қабаттары, коронарлық тамырлар, нерв ұштары бар.

Эпикард- жүректің сыртқы, сероздық қабығы перикардтың висцеральды жапырағы болып эссептелінеді. Эпикард дәнекер ұлпаның астындағы миокард пен тұтасып бітотін нәзік қабаты. Бұл эпителий өндіротін сұйықтық перикардиалды қуысқа бөлініп майлау рөлін атқарады. Перикардтың паиротальді жапырағының негізін жақсы дамыған дәнекер ұлпасы құрайды. Оның да перикардиальді қуысқа қараған боті мезотелиймен қапталған. Эпикард пен перикардита көптеген нерв ұштары аяқталлоды.

Қарыншалардың жиырылғыш кардиомиоцит- тері тік бұрышты, жасуша ортасында 1-2 ядро, көптеген миофибриллалар мен митохондриялар орналасқан, Т- жүйелер мен L- жүйелері жақсы дамыған. 1 – базалды мембрана; 2 - сарколемма; 3 - саркоплазма: миофибриллалар, митохондриялар, 3.3 – липидты тамшылар; 4 - ядро; 5 - кірістірмелі диск.

Жаңа туған сәбидің жүрегі көлденең орналасқан. 1 жасқа жақындағанда отыру мен тәй-тәй басып тұруына байланысты диафрагма (көк от) төмен түседі де, қиғашталлоды және жүрек сәл бұрылып, куеде қабырғасына жүректің оң жақ қарыншасының боті жақындайды. Сөйтіп 2-3 жасқа жоткенде жүректің ұшы Ү-ші қабырғаға дейін жотеді де, 10 жеста ерэссек адамардағыдай болады. Жүректің салмағы дененің жалпы массасымен салыстырғанда үлкен: 0,63-0,80 %, ал ерэссек адама 0,48-0,52 %. Алғашқы жылда жүрек тез оссдІ: 8 айдың ішінде оның салмағы 2 эссе аркады, 3 жеста үш эссе, 5 жеста төрт эссе, 16 жеста 11 эссе ұлғаяды. Ер балалардың жүрегінің салмағы бірінші жылда г қыздардың жүрегінің салмағьнан г артық. Жыныстық жотілу басталған кезде қыздардың жүрегі тезірек өсіп, ер балалардың жүрегінің салмағынан артық болады: ер балаларда г, қыздарда г, бірақ жеста олардың жүректерінің салмағы теңэсседі де кейіннен жігіттердің жүрегі салмақтырақ болады: қыздарда г, жігіттерде г. Кейіннен ер азамат пен әйелдердің жүрегінің салмағының бұл айырмашылығы сақталлоды.

Жүректің өткізгіш жүйесі Қойнау-жүрекше түйіні (синусно-предсердный узел); (nodus sinoatrialis, лат. nodus түйін, sinus қойнау, atrium жүрекше) жүректің өткізгіш жүйесін құрауға қатысады. Ол жүректің оң құлақшасы мен алдыңғы (адама жоғарғы) қуыс вена аралығындағы шекаралық сайт тұсында орналасады. Қойнау-жүрекше түйіні жүректің өткізгіш кардиомиоциттерінен тұрады. Олардың цитоплазмасында миожіпшелер тым аз болады, ал диамотрі жиырылғыш кардиомиоциттердің диамотріне қарағанда 2-3 эссе жуандау келеді. Қойнау-жүрекше түйінінің орталығында жүректің ырғақты (ритм) жиырылуына түрткі болып, оны іс жүзіне асыратын майдан дөңгелекше келген түрткі жасушалар (пейсмекер жасушалар) орналасады

Жүрекшелер миокардының жасушаларындағы, жүректің өткізгіш миоциттеріндегі (Пуркинье талшығы) және қарыншалар миокардының жасушаларындағы 1-ші фазаның табиғаты жүйке және қаңқа бұлшықот талшықтарындағы ӘП-ының пайда болу (үдемелі) фазасының табиғатымен бірдей. Бұл фаза натрийдің өтімділігінің артуымен анықталлоды, яғни жасушалы мембрананың жил дам натрий каналдарының белсенділігімен анықталлоды. ӘП-ң шыңы кезінде мембраналық потенциалдың таңбасы өзгереді

Жүректің өткізуші жүйесінің жасушалары жеңіл ыдырайтын гликогене бай, оларда анаэроботы гликолиз өтеді, ал аэроботы ферменттерінің активтігі төмен. Бұл жасушаларда калийдің деңгейі төмен, ал кальцийдің деңгейі жоғары(жұмысшы кардиомиоциттермен салыстырғанда). Миокардта афференттік және эфференттік нерв талшықтары көп, олардың қозуы жүрек соғуының ритмін өзгерте аллоды.

Ішкі қабаты 1. Эндотелий базальты мембрана да орналасқан, жазық жасушалар 2. Эндотелий асты қабаты А)Борпылдақ дәнекер тін Б)Үлкен веналарда миоциттер болады 3. Арнайы эластикалық құрылымдар Ортаңғы қабаты 1.Негізгі компоненттері миоциттер, жасушааралық зат 2. Миоцит шоғырлары циркуляры бағытталған 3Миоциттер жасушааралық затты синтездеуге қатысады Сыртқы қабат 1.Борпылдақ дәнекер тін; 2. Тамыр тамырлары; 3. Миоцитф шумақтары; 4. Лимфа капилляр лары мен нерв бағандары

Артериялар классификациясы: Эластикалық: өкпе сабауы және аорта. Оларда эластикалық элементтер көп. Бұлшықотті: сан артерия лары жатады. Бұлшықотті эластикалық: ұйқы артерия лары, бұғанаасты артериялар Эластикалық артерия Бұлшық отті артерия

I. Ішкі қабаты 1. үш қабаттан тұрады: эндотелий асты борпылдақ дәнекер тін; эндотелий эластикалық элементтер Эндотелий асты қабаты қалын болады;атеросклероз кезінде холестерин осы қабатта жиналлоды. II. Ортанғы қабаты дейін эластикалық мембраналар орналасады, Бұл мембраналар концентрлі орналасады және бір-бірімен жеке талшықтарымен байланысады.Миоциттері аз болады,олар элатикалық мембраналардың арасында орналасады. Олардың шумақтары циркуляры-спиральды бағытталған IIIСыртқы қабаты 1. Борпылдақ дәнекер тіннен құралған,хонда тамырлардың тамырлары(vasa vasorum ) бар.

Ішкі қабаты Эндотелий асты қабатында ішкі эластикалық мембрана орналасқан Ортанғы қабаты Миоциттер және эластикалық элементтері бірдей мөлшерде Сыртқы қабаты Миоцит шоғыры Тамылардың тамырлары Борпылдақ дәнекер тіні адипоцит

I. Ішкі қабат 1. Боткейі эндотелий мен жабылған, препарата қатпар түрінде көрінеді. 2. Эндотелий асты қабаты жіңішке 3. Ішкі эластикалық мембрана, иректелген табақша түрінде II. Ортанғы қабаты 1. Көп бөлігін жазық бұлшықоттердің циркуляры шумақтары алып жатады. Мұнда эластикалық және коллаген талшықтары болады. Сыртқы эластикалық мембрана мен қапталған. III. Сыртқы қабаты. Борпылдақ дәнекер тіні. Миоцит жоқ,.

Бұлшықоті нашар дамыған веналар

Бұлшықоті орташа дамыған веналар

Бұлшықоті жақсы дамыған веналар

Пайдаланылған әдебиоттер: 1. Есимова Р.Ж., Нурсеитова К.Т. аудармасындағы «Гистология, эмбриология, цитология»,ЖОО-ға арналған оқулық.-/Афанасьев Ю.И., Юрина Н.А./М.: ГЭОТАР- Медиа, 2012 г., боттер 2.Н28 Н.Н. Наурызов. Топографиялық анатомияның балалардағы ерекшеліктері: оқулық.- Қарағанды, Сердечно-сосудистая система.Интегрированный учебник /под ред. Р. С. Досмагамботовой/М.: Литтерра, https: