Қазақстан-Ресей Медициналық Университеті Факультет: Жалпы медицина Группа: 309 «А» Алматы 2018

Жоспар : Сыртқы ортаның ағзаға әсері Себеп және жағдайдың ауру дамуындағы рөлі Ауру дамуына ықпал ететін жағдай Ауру дамуының себептері

Кіріспе Дерт туындататын сыртқы ортаның ықпалдары механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық және әлеуметтік болып ажыратылады. Бұл ықпалдар жиі бірігіп әсер етеді. Мәселен, механикалық жарақаттардың нәтижесінде дамитын қан кетулер қоршаған ортаның температурасымен, оның химиялық затратмен немесе иоднағыш сәулелермен ластанумен, организмнің өзінің жағдайларымен ( жас мөлшерімен, жынысымен. эндокриндік, иммундық жүйелерінің ерекшеліктерімен ) т. б. Көптеген ықпалдарлдың бірігіп әсер етуімен қабаттосады.

Иоднаушы сәулелердің нерв жүйесіне әсері рецепторлық жүйе арқылы да, сендай-ақ нерв клеткаларының тікалей бұзылуының нәтижесінде жүзеге осады. Нервтік регуляцияның бұзылуы организмдегі патологиялық өзгерістің пайда болуына әкаледі.

Иоднаушы сәулелер- кез-келген сәуленің ортамен әрекеттесуінен әр түрлі белгідегі электрлік зарядтар иодналады. Иоднау және онымен бірге пайда болатын атом армен молекулалардың қозуы биологиялық құрылымдар: клетка, ткань, органдар жүйесі мен барлық органдардың сәулелік жойылуына әкеп соғатын процесстердің басқару механизмі болып табылады.

Егер адам рад сыртқы сәуле алиса, одна аурылығы жеңіл және орташа деңгейдегі ауруларға шалдығады, рад мөлшерде – ауры сәулелік аурулар, 60 радиан жоғары алиса, егерь профилактика мен емдеу әдістері қолданылмаса, одна өлімге соқтыруы мүмкін.

Ауру сезімін тудыратын механикалық ықпалдың әсері оның күшімен анықталады(кг / см ² ) және сонымен қатар белгілі жылдамдықта қозғалып кале жатқан заттың кинетикалық қуатына да байланысты(MV² / 2). Сондықтан механикалық ықпалдың күшіне байланысты созылу, қысылу бокса, оның кинетикалық қуатына байланысты соғылу, құлау, оқ тип т. с. с. жарақаттар демиды. Механикалық әсерден ағзада пайда болатын өзгерістерді қарастыратын медициналық ғылымдардың бөлімі - биосопранат. Механикалық күш әсер еткенде биологиялық құрылымдарда, кез келген физикалық денди деформация пайда болады. Деформация серпілмелі және пластикалық болу мүмкін. Деформация кезінде денди ерекше жағдай пайда болады, ол кернеу деп аталады. Дененің бұзылуын тудыратын кернеу беріктіліктің шегі деп аталады.

Иоднауыш сәулелер Тікалей иоднауыш сәуле Жанама иоднауыш сәуле

Тікалей иоднайтын сәулелер -дегеніміз зат атомы мен соқтығысу кезінде иоднауға жеткілікті кинетикалық энергиясы бар зарядталған бөлшектер. Тікалей иоднайтын сәулелерге корпускулярлы сәулелер жатады. Олар: электронды позитроднар, ауры зарядталған бөлшектер- протоднар, нейтроднар альфа бөлшектер, басқа атомдардың ядро лары, зарядталған мезоднар мен гипероднар.

Иоднаушы сәулелердің биологиялық әсері Иоднаушы сәулелердің биологиялық объектіге әсерінен болатын алғашқы физикалық процесстер химиялық белсенділігі жоғары затрат түзуге көмектеседі.Биологиялық сәуленің әсері негізінен судың радиолизі өнімдеріне байланысты.Оларға Н, ОН, НО2 бос атомдары мен радикал дары жатады.

Иоднаушы сәулелердің әсері кезінде клетка да физика – химиялық бүлінушілер болады: - биологиялық маңызы бар молекулалар бүлінеді; - ферменттік жүйенің белсенділігі кемиді; - клетканың көп фазалы жүйесінің құрылымы өзгереді. Бұл мембраналардың өткізгіштігін арттырады, диф-фузиялық процестерді өзгертеді, белоктар денатурация лана ты, клетканың ішкі ортасы бұзылады.

Клетканың бүлінуі митотикалық бүлінудің қарқындылығына және зат алмазуына клетканың дамуына қатысты болады. алмазу процестерінің деңгейінің көтерілуінен ткандердің радио бүлінуі аркады. Осы аталған шкала ткандердің радио сезгіштігі мынадай түрде көрінеді: гемопоэтикалық ткань, ішек эпителийі, гонадтар, тері эпителийі, хрусталик терісі, фиброз ткані, шеміршек, сүйек, бұлшық ет, нерв ткандері.

Организмге иоднаушы сәулелердің биологиялық әрекеті сәуле түрі мен мөлшеріне байланысты, энергияның тізбекті берілуіне, сәулелену шорты на организмде сіңірілген дозаның жайылуына, шекті межелік органдардың бүлінуіне, сәуле алу алдындағы организмнің жағдайының функцияларына байланысты.

рад диапазодна сәуле алу кезінде сәулелік ауру дамудың сүйек жұлын механизмін зақымдайды. Ішті локальны немесе жалпылай сәулелену кезінде рад мөлшердегі сәуле алуда ішектік механизм дер зақымдалады радиан артық досада сәуле алу кезінде адам қалшылдайды, жалпы қозу жүреді, құсады рад мөлшерде сәулелену бокса, организм өледі.

Радиоактивтілік – кейбір атом ядро ларының өздігінен немесе кенеттен басқа ядроларға айналу барысында әртүрлі радиоактивті сәулелер мен элементарный бөлшектер шығара алу. Радиоактивтілікті табиғи ( табиғатта болатын тұрақсыз изотоптарда байқалады ) және жасанды ( ядролық әсерленіс нәтижесінде алынған изотоптарда болады ) түрлерін ажыратады.

Радиоактивті сәулеленудің 3 типі : - а-сәулелену – электрлік және магниттік толқындармен ауытқитын, жоғары иоднаушы қабілеті бар; аз ену қабілеті бар; өзімен гелий ядро ларының ағымын көрсетеді; а – бөлшектердің заряды - в-сәулелену – электрлік және магнитті толқындармен ауытқиды; оның иоднаушы қабілеті төмендеу; ал ену қабілеті а-бөлшектерге қарағанда біршама көп; тез электрондық ағыммен сипатталады. g-сәулелену – электрлігі магнитті толқындармен ауытқымайды; әлсіз иоднаушы қабілеті бар; жоғарғы ену қабілеті бар; өте аз толқын ұзындығы бар 1<10-10 м аз толқында электромагниттік сәулеленуімен көрініс береді және осының нәтижесінде айқын көрінетін корпускулярлы қасиеті бар, яғни g-кванттық ағымы болып табылады.

Бұл дегеніміз организмнің барлық органдары мен жүйелерінің бір мезгілде бұзылуы, яғни травмасы болып табылады. Сәулелік аурудың аз мөлшердегі енуі сыртқы көріністер бермеуі мүмкін. Ал үлкен мөлшерде енуі тез арадағы өлімге де алып келуі мүмкін. Сәулелену мөлшерін Екі түрде қарастырады : биологиялық және клиникалық сәулелену дозасының эффектісі.

Терең және созылмалы сәулелік ауру. Радиациялық күйіктер. Ядролық қаруды сынаған кезде ядролық зақымдану ошағы бар территория қалыптосады. Онда адардарды дерлік қауіпке ұшырататын ауалық соққы толқыны, жарықтық сәулелену, радиация тара лады. Негізгі зақымдаушы факторларға ауалық соққы толқыны жатады. Ол өте үлкен жалу мен сығылу нәтижесінде жарылыстың тез және үлкен көлемде жарылуында болады. Содан кейін ауаның қабаттарын бұзу басталады. Ауаның соққы толқыны жарылыс эпицентрінен тыс жерлерде орналасқан ғимараттар мен адамдарды зақымдайды.

Қорытынды Қазіргі кезде адам организміне жағымсыз әсер ететін затрат өте көп. Оның басты себептерінің бірі- адам санасының дамуы. Өйткені адам санасының дамуы арқасында көптеген техникалық затратды ойлап табуда, турлі зерттеулер жүргізуде, фабрикамен зауыттар салынуда. Осылардан шыққан үытты затрат ең алдымен табиғатты, сосны адам организмін слайды, ауруға шалдықтырады. Сондықтанда, қандайда бір нәрсені ойлап таппас бұрын оның калешектке тіршілікке қалай әсер ететінін анықтап алу дұрыс деп ойлаймын.

Қолданылған әдебиеттер: 1.Қайдарова С. Б.Клиникаға кіріспе бір 2.Нұрмұхамбетұлы Патофизиология оқулық 3.Оразұлы С. ОМедиWиналық биохимия оқулық 4. Новицкова Е. ДПатофизиология учебник