Астана қаласы әкімдігінің ШЖҚ «Жоғары Медициналық колледжі» МКК

Организмнуң тіршілігінде өтетін көптеген құбылыстардың ритейлуі нерв және эндокриндік жүйелердің біріккен қызметтерімен қамтамасыз етіледі. Бұл жүйелер бір-бірімен өзара тығыз байланысты. Эндокриндік бездер қанға, тін аралық сұйықтыққа гормон шығарады. Эндокриндік бездерге: Гипофиз Қалқанша без Қалқанша маңы безі Ұйқы безі Бүйрек үсті безі Жыныстық бездер Эпифиз Тимус т.б жатады

Эндокриндік жүйенің бұзылыстары үш патогендік жолдармен даму ықтимал: 1.Орталық ритейлу тетіктерінің бұзылыстарынан 2.Бездердің өздеріндегі орналасқан дерттерден 3.Гормондардың белсенділігінің без ден тыс бұзылыстарынан Орталық реттеу тетіктерінің бұзылыстары. Орталық нерв жүйесі эндокриндік бездердің қызметтеріне реттеуші әсер етеді. Бұл бездердің қызметтерін реттеуге мидың сыртқы қыртысы, алдыңғы таламус, лимбикалық жүйе,гиппокамп, гипоталамус т.б ми құрылымдары жатады. Әртүрлі жандүниелік күйзелістер, стрестік жағдайлар кездерінде орталық нерв жүйесі құрылымдарынан гипоталамусқа нерв жолдарымен ақпарат барады. Ұзаққа созылған жандүниелік зақымданулардың әсерлерінен тиреотоксикоз (Базедов ауруы) немесе қантты диабеттің кейбір түрлері дамуы мүмін. Мұндай эндокриндік жүйенің бұзылыстары психогендік эндопатиялар деп аталады. Эндокриндік бездерді реттеудегі гипоталамустың маңызы үлкен. Оның шеткң эндокриндік бездерді реттеуінің бұзылыстарына мина дай себе птер болуы мүмкін: Қабыну Қан құйылу Трамбоз Жарақаттану Жандүниелік зақымданулар

Диабетикалық нейропатия

Бездердің өзінде орналасқан дерттер Шеткі эндокриндік бездерде көптеген дерттік өзгерістер болуы мүмкін. Сол себептен бұл бездерде гормон өндірілуі, оның қанға шығарылуы бұзылады. Бұндай бұзылыстар микробтар және микробтар және олардың уыттарының әсерінен, қан тамырлар қанмен дұрыс қамтамасыз етілмеуінен, қан құйылудан, қабынудан, өспе өсуінен, туа біткен гормон түзілуінің бұзылысынан, ұзақ артық қызмет атқаруынан, бездердің қызметі төмендеуінен пайда болады. Инфекциялық үрдістер мен уыттардың әсері Көптеген микроорганизмдер мен олардың уыттары эндокриндік бездердің бұзылыстарын тудырады.Мысалы, жұқпалы аурулар әсерінен ішкі секреция бездерінің қызметі бұзылады. Менингококтық жұқпа бүйрек үсті бездерінде қан құйылумен қабаттасуы мүмкін. Күл ауруы көрсетілген бездерде коогуляциялық некрозға әкелуі мүмкін. Эпидемиялық паротит еркектерде орхит ауруына алып келуі мүмкін. Туберкулез және через бүйрек үсті бездерінің, аталық бездердің, қалқанша маңы безі қызметін бұзады.Бүйрек үсті бездері туберкулез таяқшаларымен бүлінуі арқылы немесе осы дерттің созылмалы жеткіліксіздігі Аддисон ауруын тудырады

Орхит ауруы Аддисон ауруы Туберкулез ауруы

Гипофиздің сырқаттары Гипофиз және орталық нерв жүйесінің гипоталамус бөлігі шеттік эндокринді бездер қызметін тікелей реттеп отрады. Бұлардан туындайтын ауру ми-гипофиз сырқаттары деп аталады. Гипофиз екі бөліктен тұрады: алдыңғы бөлігі- аденогипофиз, артқы бөлігі- нейрогипофиз деп аталады. Гипофиздің гиперфункциясында туындайтын аурулар: 1. Гигантизм 2. Акромегалия 3. Кушинг синдромы Гипофиздің гипофнуциясындағы аурулар: 1. Кахексия 2. Нанизм 3.Адипозогениталдық дистрофия

Гигантизм Акромегалия

Кушинг синдромы

Адипогениталдық дистрофия

Кахексия

Нанизм

Бүйрек үсті бездерінің сырқаттары Бүйрек үсті бездері өте күрделі құрылысқа ие, олардың қыртысты және милы қабаттарында әртүрлі гормондар өндіріледі.Бұл бездердің қыртысты қабатында АКТК гормоны реттеледі. Бүйрек үсті бездерінің қызметі гипофункция және гиперфункция болып сипатталады. Гипофункциясында мина дай жағдайларда байқалады: 1.Бүйрек үсті безінің жедел жетіспеушілігі 2.Оларға қан құйылғанда 3. Менингококты сепсисте 4.Ісік метаздары кезінде Осы безді операция жасап алып тастағанда Гиперфункциясы гормондар бөліп шығаратын белсенді ісіктерінде байқалады. Оның қыртысты қабаттарынан: Альдостерома Кортикостерома Андростерома денег аденомалар және рак өсіп шығады.

Бездердегі өспелер Эндокриндік бездерде өспе өсу жиң юайқалады. Без өспелерін аденома деп атайды. Кейбір өспелер өздер гормон өндірмейді, тек айналасындағы қалыпты без тіндерін қысып, бездің семіп қалуына әкеледі. Осының әсерінен бездің қызметі төмендейді. Без өспелерінен өндірілетін гормондар атауына – ома денег жалғау жалғанады. Бездер ұзақ мерзім көтеріңкі қызмет атқаруынан олардың қызметінің әлсіреуіне әкеледі. Мысалы, тағаммен жеңіл қорытылатын көмірсулардың жиі пайданудан қандақанттың деңгейі көтерілуі ұйқы безінде инсулиннің өндірілуін арттырады.Бұл жиі қайталанып, ұзаққа созылатын бокса ұйқы безі қызметі бұзылуы мүмкін.