ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАЗАҚСТАН ИНЖЕНЕРЛІ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАЛЫҚТАР ДОСТЫҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ «Математика және информатика » кафедрасы Мәліметтер қоры және ақпараттық жүйелер (Күндізгі және сыртқы бөлім студенттеріне арналған) Мамандық шифры, аты: 5В – Информатика Құрастырған: аға оқытушы Нахипова В.И. Шымкент ж

Деректер қоры. Деректер қорсссссын басқару жүйелері. Деректер қорсссссына қойылатсссссын талаптар. Реляциялық директор қорсссссының негізгі концепциялары. Деректер қорсссссын жобалаудың қадамдары. Деректер қоры деп әлемнің, елдің, аумақтың, мекеменің, топтың халқы мен бірге пайдаланатсссссын директор жисссссынтығсссссын айтатсссссынымызды ейске тұсіреміз. Деректер қорсссссының тапсырмассссссын барлық берілген директор бір немсе бірнеше жердь сақтауда. Жақсы құрасытырылған директор қорсстсссында директордің артықтығы болмайды, және қарама қарсы мәні бар директорді сақтау мұмкіндігі барсссссынша азайтылған. Осылайша, директор қорсссссын жасауда 2 негізгі мақсат бар: директордің артықтығсссссын азайту және оның сенімділігін жоғарлату. Қазір біз локальді және сервер директор қорсссссына жалпы директор қорсссссын проектілеу процесін қарастырамыз. Оны жұзеге асыруда әртұрлі архитектура лорда кейбір бөлшектерінде айырмашылық болады. Біз тек, реляционды директор қорсссссын қарастырамыз өйткені: біріншіден, реляционды қорлар дұние жұзінде көбірек таратқан; екіншіден, олар ғылыми жоспарсстсссында көбірек алға шыққан Деректер қорсссссын басқару жұйесінің өмірлік циклы проектілеу, жұзеге асыру жеке қолдану стадялардан тұрады. Деректер қорымен жұмыс істейтін қосымшаның өмір циклсссссыныда маңызды фактор болып проектілеудің стадиясы болып сана лады. Деректер қорсссссының құрлымы қаншалықты мықты ойлаған бокса, оның элементтер арассстсссындағы байланыс мейлінше анық бокса, жұйенің жұмыс өнімділігі оның ақпаратты толықтылығы соншалықты жоғары болады.

Деректер қорсссссына қойлатсссссын талаптар Сонымен: жақсы құрылған ДҚ; Қолданушылардың ДҚ құрлымсссссына денег барлық талаптарсссссын қанағаттандырады; Деректердің қарама-қайшылықсыздығсссссына және тұтастығсссссына кепілдек береді. Кестелерді құрастырғанда қолданушсссссының дұрыс емс мәндерді енгізу мұмкіндігін шектейтін бірқатар ережелер мен олардың атрибуттарсссссын анықтап алу керек. Деректердің сенімділігі ұшін оларды кистеге базар алдсстсссында директор қоры директор модель ережесін шақыруды жұзеге шақыруды жұзеге асыру тиіс және сонымен ақпараттың тұтастығсссссын сақтауға кепілдік береді. Ақпарат құрлымсссссын жеңіл табиғи қабылдауды қамтамасыз етеді. Қордың запалы құрлымы қорға сұранысты оңай жасауға және оны тұсінуге жеңіл етеді, керексіз деректі енгізу мұмкіндігін төмендетеді, қорға жеткізу сома ссссссын жақсартады. Қолданушсссссының директор қорсссссының өнімділігіне қоятсссссын талаптарсссссын қанағаттандырады. Ақпараттың ұлкен көлемде сенімділікті сақтау сұрақтары ең маңызды рөль атқарады. Деректер қорсссссын құрастыруда төмендегідей негізгі қадамдары бар: Деректер қорсссссының ақпараттық қажеттілігін анықтау; Деректер қорсстсссындағы модельдердегі нысандра әлемін зерттеу. Бұл нысандра негізі мен мінездемсінен осы негіздерді жасап шығару және олардың тізбегін жасау. Негіздер мен мінездемеге сәйкес кистелер мен бағаналарды өзіңізбен таңдалған ДҚБЖ негізінде жасау (Paradox, dBase, FoxPro, Access, Clipper, InterBase, Sybase, Informix, Oracle және т.б.).

Алғашқы мәліметтер. Access-тегі берілгендер қоры. ДҚ- н жобалау кезеңдері. Access-тің объектілері. Адамның қызметі немсе жеке басы жұмыстарсстсссында әр тұрлі дерек көздерден алсссссынган және олардың әрқайсысы қандай да бір қызмет тұрімен байланыста болатсссссын берілгендермсн жұмыс істеуіне тура келеді. Осы берілгендерді координация лоу (жинақтап, бір жұйеге келтіру) ұшін арнайы білім мен ұйымдастыру дағдысы қажет. Информацияны сақтау компьютсрдің ең маңызды функцияларсссссының бірі. Оның ең көп тараған құралы берілгендер қоры болып табылады. БҚ - берілген құрылымдағы информациялардан тұратсссссын арнайы форматтағы файл. Көптеген БҚ кистелік кұрылымда болады. Кестелік құрылымда берілгендердің адрестері жол мэи бағанның қиылысуымен анықталады, БҚ-да багапдарды өрістер (поля) деп, ал жолдарды жазбалар (записи) деп атайды. Өрістер БҚ-ның құрылымсссссын, ал жазбалар ххххондагы информацияларды қолайлы.

MS Access бағдарламассссссының жұмыс терезесі

Конструктор терезесі

Сұраныс құру тересі

Форма құру терезесі

Ассеss-тің объектілері Ассеss программассссссының 6 объектісі: кисте, сұраныс, форма, есеп, макрос, модуль бар. Келесі тақырыптарда осылардың әркдйсы-ссссссына жеке-жеке тоқталамыз. Олардың қысқаша тұсініктемелері: Кссте - Жазбалар мен өрістерден тұратсссссын БҚ-ның негізгі объектісі. Кестелерде берілгендср сақталады. Сұраныс- берілгендерді бір немсе бірнеше кистелерден қолдану-шсссссының анықтаған шорты бойсссссынша іріктеп зла;ға арналған құрал. Сұраныстар көмегімен берілгендерді зерттейді, іріктейді, тандайды, озгсртеді, біріктіреді, яғни өндейді. Форма - Кестелер мен сұраныстардағы берілгендерді ыңғайлы тұр-де экранда бейнелейтін және оларды басқаратсссссын кұрал. Есегі парақтары тузілгеннен кейін ххххондагы біріп сендерді редакциялауға болмайды. Микрокомандалар жисссссынтығы -егерьь БҚ-да қандай ДҚ бір операциялар жиі орсстсссындалатсссссын бокса, ххххонда олардың командаларсссссын бір макроста жинап, оған меншіктеу комбинация ссссссын сәйкес коюға болады. Модуль - Visual Basic тілінде жазылған программалық процедура.

Ассеss-ті пайдалану жолдары. Ассеss-ті іске қосу және одна шығу. Ассеss-тің кез келген БҚ-мен жұмысты ұйымдастыру тұрғыссссссынан екі режимі бар: жобалау және қолдану. БҚ-сссссын құрастырушылардың жаңа объектілер құруға, оның кұрылымы мен өрістерінің қасиеттерін өзгертуге және олардың қажетті байланыстарсссссын орнатуға құқы бар. Яғни, олар БҚ-ның құрылымсссссын жобалау жұмыстарымен айналысады. Бір ғана БҚ-ның бір, екі немсе бірнеше құрастырушылары болуы мұмкін. БҚ-сссссын қолданушылар - қорға формула аркылы информация енгізетін адамдар. Олардың сұраныстар арқылы берілгендерді өңдеп, есептер алуға мұмкіндіктері бар. Бір ғана қордың миллиххххондаған қолданушылары болуы мұмкін, бірақ олардың БҚ кұрылымсссссына кіруіне рұқсат жоқ. Ассеss-те ялты объектіден басқа ұш командалық тұйме бар: Ашу, Конструктор, Құру. Олардың комегімен БҚ-да жұмыс істеу режимі таңдалады.

1. Ашу тұймесі таңдалған объектіні пшады. Егер объект кисте бокса, ххххонда оны көруге, жаңа жазбалар енгізуге немсе бұрсссссынғы информация на өзгертуге болады. БК-сстсссында кистені жаңарту, Кестелер, өрістер және байланыстар жобаланып болған соң, БҚ-ның құрылымсссссын қайтадан тексеріп, оның ейскерілмеген жайларсссссын анықтау керек. Мұны кистелерді берілгендермен толтырмай тұрып орсстсссындаған жөн. БҚ-сссссын тексеру кезінде кистелерді бірнеше жазбалармен толтырып, олардың арассстсссындағы байланыстарды бақылан, БҚ кұрылымсссссының қойылған талапқа сайт екеніне көз жеткізу керек. Кері жағдайда оның кұрылымсссссын жаңартуға тура келеді. 2. Конструктор тұймесі де тандалған объектінің құрылымъщ ашуға және оны өзгертуге мумкіндік жасайтды. Егер объект кисте бокса, ххххонда оған жаңа өрістер енгізуге немсе ххххондағы бар өрістердің қасиеттерін өзгертуге болады. Ал, егерьь объект форма бокса, ххххонда оның басқару элементтерін құруға немсе оларды өзгертуге болады. Демек, бұл режим БҚ-сссссын құрастырушылар ұшін қажет. 3. Құру тұймесі жаңа объектілерді құру ұшін керек. Бұл да БҚ-сссссын құрастырушыларға арналған режим.

Кесте режимі Жаңа кисте терезесінде Кесте режимі тәсілін таңдап, ОК тұймесін басу арқылы кисте ұлгісін аламыз. Оссстсссындай қолдануға дайсссссын кисте жасалған соң, қолданушы оны толтырумэи айналысады. Кестені информациямен толтырмас бұрсссссын оның өрістеріне мағсссссынасы бар жаңа атаулар беріледі. Ол ұшін, тышқан курсорсссссын өріс тақырыбсссссына алып барып, тышқан тұймесін екі рет шертіп, өріс атаусссссын клавиатурадан тему керек.Ал, мұндағы өрістердің типтері, өзіне енгізілген информацияға байланысты, автоматы тур де анықталады (өріс типтері туралы келесі тақырыпта айтылған). Көрінген терезенің бірінші жолсстсссында, терезелері сияқты, оның тақырыбы және Қысу, Ашу, Жабу тұймелері орналасқан. Олардың қызметтері де терезелеріңдегідей. Терезенің оң жақ шекарассстсссында да жазбалар бойымен жогары-төмен жылжу тұймелері орналасқан тақта бар. Ал, оның соңгы жолыңда жазбалар бойымен жылжыту туймелері, жазбалардың жалпы саны және жазба бойымен оңға және солға жылжу тұймелері орналасқан. Мұндағы жылжыту тұймелерінін қызметтері мсссссынадай:

Конструктор режимі Конструктор режимі іске қосу ұшін Жаңа кисте терезссінде Коиструктор тәсілін белгілеп, ОК тұймесін басу керек. Сххххондай-ақ, БҚ-да бұрсссссыннан бар кистенің құрылымсссссын өзгерту кезінде де, қажетті кистені белгілеп, Конструктор тұймесіп шерту арқылы осы режимді іске қосуға болады. Бұл тсрезеде кисте құрылымсссссын кұрастырушы өзі анықтайды. Терезенің жоғарғы бөлігінде еріс атауларсссссын, олардың типтерін сипатсссссын анықтау керек. Мұндағы сипоты денег бағанды толтыру міндетті смес. Өрістің типін анықтау ұлгісін Берілгендер типі бағансстсссындағы сәйкес ұяшықты шерту керек. Сххххонда белгіленген ұяшықгың оң жақ шетінде тізім символы (V) пайда болады. Әрі қарай осы символды шертіп, ашылған тізімнен қажетті типті таңдау керек. Тандалған типтің қасиеттері кистенің төменгі жағсстсссындағы бланкіде анықталады. Мұнда да тізім символсссссын пайдаланып, қажетті қасиетті таңдауға болады. Өрістің берілген қасиеттсріне байланысты өріске қандай мәліметтер енгізуге болатсссссындығы анықталады. Кез келген ерістің негізгі қасиеті - оның ұзсссссындығы. Осы ұзсссссындыққа байланысты өріске қанша информация сиятсссссыны анықталады. Символдар бір не екі байтпен кодталатсссссынсссссын ейскерсек, өріс ұзсссссындығы да байтпен белгіленеді деп есептеледі.

1. Текстік тип. Текстік информацияларды енгізу ұшін қажет. Оның негізгі қасиеті - өлшемі, ол 256 символдан аспайды. 2. Сандық тип. Сандық берілгендерді енгізу ұшін қажет. Осы типтегі ерістің олшемін бірнеше нұскалардан таңдауга болады: бұтін, көп разрядты бұтіи, жылжымалы ұтірлі. Бұтін сандра бен аралығсстсссында, көп разрядты бұтін сандра бен аралығсстсссында және жылжымалы ұтірлі сандра Е-45 пен Е38 аралығсстсссында аныкталған болу керек. Накты сандра енгізілетін өріс ұшін санның бөлшек бөлігінің өлшемі де берілуі мұмкін.. 3. Кұні/уақыты типі. Кұні мен уақытсссссын еигізу ушін қажет. Бұл типтегі өріс форматсссссын алдсссссын ала тандап алған дұрыс. Өріс фор-матсссссының мұмкіндіктері: Кұнінің толық форматы (мысалы, :00:12); қысқа форматы (мысалы, ); орташа форматы (мысалы, 31-окт-87); 4. Логикалык тип. Тек қана екі логикалық мәні бар (Иә/жоқ, 0/1, Ақиқат/жалған т.с.с.) берілгендерді енгізу ұшін қажет. Оның мәндерінің жазылу тұрі өріс форматсстсссындағы берілген тізімнен таңдап алсссссынады. Қай формат тандалса да кистеде логикалық өріс жалаушалар жисссссынтығымен кескінделеді. Жалаушаны тышқанмен шертіп "Иә" мәні белгісін орнату арқылы, ал "Жоқ" мәні бос қалдырылу арқылы енгізіледі.

5. Ақшалай тип. Ақшалай керсетілген информацияларды енгізу ұшін қажет. Жалпы, оларды сандық типтегі өріске де енгізуге болады, денегмен осы аталған типте жұмыс істеу ыңғайлы. Өріс фарматсстсссындагы тізімнен қажетті ақша бірліктерін таңдауға, олардың шаблонсссссын беруге болады. 6. Есептегіш типі. Жазбалар кодсссссын. анықтау ұшін кажет. Олар кәдімгі сандық тип, бірақ оның мәндері автоматы тұрде есіп отырады. 7. ОLЕ типі. Басқа программалардағы обьектілерді ендіру ұшін қажет. Ол ұшін ОLЕ хаттамассссссын пайдаланып, таңдалған обьектіні берілгендер алмасуы арқылы өріске кірістіру керек. Мұндай обьектілер кодтарсссссына графикалық файлдар жатады. 8. МЕМО типі. Өлшемі 256 символдан артық текстерді енгізу ұшін қажет. Мұндай типтегі өрісте символға дейінгі информация на сақтауға болады, Оның ерекшелігі, өрістегі информациялар басқа бір жердь сақталып, ал өрістің өзінде сол айырмашылықтардың қайда орналасқансссссын анықтайтсссссын көрсеткіштер сакталады. 9. Орналастыру шебері кистелер арассстсссындағы байланысты орнататсссссын шеберді іске косу командасы.