СӨЖ Тақырыбы:Нуклеин қышқылдары Орындаған: Сақтапбергенов Бағдат 109 Б Жалпы Медицина Қабылдаған: Перизат Талғатқызы Алматы 2018 жил

ЖОСПАРЫ: 1. Нуклеин қышқылдары.АТФ. 2. ДНҚ құрылымын ашуға еңбек сіңірген ғалымдар. 3. Нуклеотидтер. 4. ДНҚ химиялық құрамы. 5. Пайдаланылған әдебиеттер.

Нуклеин қышқылдары тірі ағзадағы тұқым қуалайтын ақпапараттарды сақтай отырып, оны келесі ұрпақтарға жеткізетін күрделі құрылысты молекула. Нуклеин қышқылдарын жасуша ядросынан 1868 жилы Ф.Мишер тапты. ДНҚ полимер, оның мономерлері төрт нуклеотид (аденин, тимин, цитозин, гуанин).

Қос оралмалы ДНҚ сақинасы ДНҚ молекуласы екі жіпшеден тұратындықтан молекулалық массы нәруыздан жоғары болады. Нуклеотид тізбектері азотық негіздері арқылы сутектік байланыспен өзара байланысып, қос сақиналы ДНҚ айналмасын түзеді. Екі нуклеотид аденин мен гуанин (екі сақиналы) пуриндік негізге, тимин мне цитозин (бір сақиналы) пиримидиндік негізге жатады.

1951 жилы американдық биохимик Э.Чаргафф ДНҚ молекула сының құрамына төрт нуклеотид кіретіндігін тапты. Р.Франклин ДНҚ молекула сының рентгенграммалық суретін бірінші түсірген ғалым. ДНҚ молекула сының екі жіпшеден тұратынын және олардың азоты негіздері оралымның ішінде қалып, өзара сутектік байланыс түзетінін 1953 жилы американдық биохимик Дж.Уотсон мен ағылшын биофизигі әрі генетигі Ф.Крик ренгенқұрылымдық әдіспен дәлелдеді. ДНҚ құрылымын ашуға еңбек сіңірген ғалымдар

Ағылшын биофизигі әрі генетигі. Молекулалық биология саласында зерттеу жұмыстарын жүргізді. Дж.Уатсонмен бірге ДНҚ құрылымының моделін фасады. ДНҚ молекула сының құрылымдық моделін жасағаны үшін 1962 жилы халықаралық Нобель сыйлығына ие балды. ДНҚ молекула сының құрылымдық моделін ашқан ғалымдар Френсис Крик

Америкалық биохимик. Молекулалық биология саласында зерттеу жұмыстарын жүргізген. Нәруыз биосинтезі кезіндегі РНҚ рөлін зерттеді. ДНҚ молекула сының құрылымдық моделін жасағаны үшін 1962 жилы халықаралық Нобель сыйлығына ие балды. ДНҚ молекула сының құрылымдық моделін ашқан ғалымдар Джеймс Уотсон

Құрамында азоты негіз, рибоза немсе дезоксирибоза және фосфор қышқылының қалдығы кіретін қосылыс НУКЛЕОТИД деп аталады. Нуклеотид Пуриндік Аденин, гуанин Пиримидиндік Тимин, Урацил, цитозин

Аденин Аденин қос сақиналы Гуанин Гуанин ДНҚ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ

бір сақиналы Тимин Цитозин

Ғылыми таңбалануы Аденин - А Тимин - Т Цитозин - Ц Гуанин - Г

ДНҚ құрайтын төрт нуклеотид

ДНҚ қосарланған орал массының бөлігі

ДНҚ екі еселенуі Жасуша бөліне алтында ДНҚ екі еселенеді. А Т А Г Ц А бокса Т А Т Ц Г Т болады ДНҚ екі еселенуін 1958 жилы М.Н.Мейсельсон мен Ф.Сталь дәлелдеді.

ДНҚ пішіндері Молекуладағы нуклеотидті құрамына және иондардың концентрация сына байланысты ДНҚ қос орал массы тірі организмдерде әр түрлі пішінде болады. (солдат оңға қарай: A, B және Z формалары

ДНҚ бұзылуы ДНҚ жіпшелерінің ортезы на тұрып қалған мутаген темекі түтінінің негізі бензопирен, бензопирен ДНҚ әр түрлі мутагендердің әсерінен бұзылуы мүмкін. Ондай мутагендерге тотықтырушы және алкилдеуші затрат, жоғары электр қуатты электрмагнитті радиация ультракүлгін және рентген сәулелері. Көптеген мутагендер екі көрші жұптың арасына тұрып қалады.Олар ары қарай ену үшін ДНҚ екі жіпшесін тарқатуға тырысады. Мұндай жағдайдың алтын алуда химиотерапия жүргізіледі.

Теломер құрлымы Сызықты хромосомалардың соңында теломерлер деп аталатын ДНҚ арнайы құрылымы болады. Бұл бөліктердің негізгі қызметі хромосомалар соңының тұтастығын сақтау.Сондай ақ теломерлер ДНҚ соңын да деградация дан сақтайды. Жасыл түспен құрылымның ортезы на хелатирленген металл ионы көрсетілген.

ДНҚ нәруыздармен әрекеттесуі ДНҚ гистондармен әрекеттесуі. Гистондардың негіз аминқышқылдары (көк түспен көрсетілді) ДНҚ қышқылды фосфаты тобымен әрекеттесуде.

Транскрипция факторының ДНҚ әрекеттесуі

Генетикалық рекомбинация ДНҚ екі орал массы әдетте ДНҚ өзге бөліктерімен әрекеттеспейді., сондықтан адам жасушасында әр түрлі хромосомалар ядрода кеңістіктік бөінген. Әр түрлі хромосома арасындағы арақашықтық тұрақты ақпарат тасушы ретінде ДНҚ қабілеттілігі үшін маңызды. Рекомбинация үрдісінің нәтижесінде ферменттердің әсерінен ДНҚ екі орал массы ажырайды, бөліктерімен алмасады, одна соң оралмалардың үзіліссіздігі қалпына келеді. Сондықтан гомолог ты емс хромосомалардың алмасуы генетикалық материалдың тұтастығын бұзады.

Жасанды ДНҚ синтезделді Жапон химиктері тарихта тұңғыш рет зертханалық жағдайда толықтай жасанды құраушылардан тұратын ДНҚ молекула сын синтездеді. Ғалымдардың ДНҚ жасау техникасы болашақта гендік терапия да, сендай- ақ компьютерлер мен сақтау жүйелері үшін кермет төңкеріс жасамақ.

Патсаев Ә.Қ, Шитыбаев С.А, Қ.Н. Дауренбеков «Бейорганикалық және Физколлоидтық химия» Шымкент, 2004 Т.С.Сейтембетов «Химия»,Алматы«Білім» Пайдаланылған әдебиеттер