Ас қорыту жүйесі. Жоспары: 1. Асқорыту мүшелері 2. Ауыз қуысы 3. Жұтқыншақ 4. Өңеш 5. Асқазан.

Презентация:



Advertisements
Похожие презентации
Ас қорыту жүйесі латыншасы: systema digestorium, Орысша: пищеварительная система. Ас қорыту мүшелері: Ауыз қуысы; Жұтқыншақ ; Өңеш; Аш ішек; Тоқ ішек;
Advertisements

Ас қорыту жүйесі латыншасы: systema digestorium, Орысша: пищеварительная система. Ас қорыту мүшелері: Ауыз қуысы; Жұтқыншақ ; Өңеш; Аш ішек; Тоқ ішек;
Мақсаты: Тыныс алу жүйесі мүшелерінің орналасу аймағын және құрылысының ерекшелігін: мұрын қуысын, көмейді, кеңірдекті, бронхтарды, бронх ағашын, өкпені,
Батыс Қазақстан облысы Қаратөбе ауданы Мұхит атындағы орта жалпы білім беретін мектебінің биология пәнінің мұғалімі.
Омыртқалылардың тері жабындысының, басжақ қаңқасының және басжақтан кейінгі қаңқасының эволюциясы Орындаған: Био тобының студенті Айтан А Тексерген:
Дәріс жоспары 1.Үлкен ми. Жалпы түсінік. 2.Ми діңгегі, оның ішкі құрылысы, жұлынға ұқсастығы. 3.Сопақша ми, орналасуы, құрылысы. 4.Артқы ми, бөлімдері,
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Сұрақтар 1. Құлақ қандай бөлімдерден тұрады? 2. Құлақ қалқаны қандай қызмет атқарады? 3. Дабыл жарғағы қайда орналасқан? 4. Ортаңғы.
І ШКІ СЕКРЕЦИЯ ( СӨЛІНІС ) БЕЗДЕРІ НЕМЕСЕ ЭНДОКРИНДІ БЕЗДЕР. Г ОРМОНДАР. Г ИПОФИЗ.
Мамандығы: Стоматология Дисциплина: Гистология Группа: 206 Орындаған: Турдыбаева Н.М. Тексерген: Бердалинова А.К.
Сабақтың тақырыбы: Ас қорыту мүшелерінің құрылысы. Ас қорыту жүйесінің аурулары, олардың алдын алу.
Медициналық биохимия 8 дәріс. – Бүйректің қалыпты және патологиялық жағдайдағы биохимиясы. Несептің түзілуі.
Тері Тері - адам денесінің сыртқы жабыны. Тері ағзада әр түрлі қызмет атқарады. Ішкі мүшелерді сыртқы ортаның механикалық әсерінен (соғылудан, жарақаттанудан)
Ұлпалардың негізгі топтары 102-топ Пернебек Асия Өскенбай Балзия.
Вегетативтік ж ү йке ж ү йесі Вегетативтік немесе автономды қ ж ү йке ж ү йесі (вегетативная, или автономная нервная система); ( systema nervosum autonomicum;
Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі.
Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Гистология кафедрасы Балалардағы және нәрестелердегі тыныс алу мүшелерінің құрылысының ерекшеліктері Қарағанды.
Сыныбы 7 Б Сабақтың тақырыбы Қосмекенділердің көптүрлілігі. Құйрықты (тритон, саламандра) және құйрықсыз (құрбақа, көл бақасы, шұбар бақа, тоған бақасы)
Балықтар класына жалпы сипаттама. Шеміршекті балықтар. Тіршілік ортасы. Сабақтың тақырыбы:
Тақырыбы: «Тыныс алу жүйесінің жас ерекшелігіне байланысты гистологиясы».
Тақырыбы: "Иіс және дәм сезу талдағыштары"
Транксрипт:

Ас қорыту жүйесі

Жоспары: 1. Асқорыту мүшелері 2. Ауыз қуысы 3. Жұтқыншақ 4. Өңеш 5. Асқазан

Ас қорыту жүйесі (көне грекше: systema digestoria; көне грекше: systema бүтін, байланысқан, жүйе;лат. digestoria асқорыту) - адам мен жануарлар организмдеріндегі асты (азықты) қабылдау, өндеу,қорыту, сіңіру жән е жын қалдығын сыртқы ортаға шығару қызметтерін атқаратын мүшелердің жүйесі. Асқорыту жүйесі түтік тәрізді мүшелерден және ас қорыту бездерінен тұрады. Филогенездік және онтогенездік тұрғыдан асқорыту жүйесін төрт бөлімге бөледі: бас бөлімді ауызжұтқыншақ (аран), алдыңғы бөлімді - өңеш пен қарын (асқазан), ортаңғы бөлімді азы ішектер (он екі елі ішек, аш ішек, мықын ішек) мен ірі асқорыту бездері (ұйқы безі, бауыр), артқы бөлімді - жуан ішектер (бүйен, тоқ ішек, тік ішек) құрайды.

Ауыз қуысы. Ауыз қуысы (cavum oris; лат. cavum қуыс; or ауыз; грек, stoma ауыз қуысы) ас (азық) корыту жүйесі бас бөлімінің алдыңғы бөлігі. Ауыз қуысының сүйектік негізінен: тұмсық сүйек, жоғарғы жақ сүйек, тандай сүйек, төменгі жақ сүйек, тіл асты сүйек құрайды. Ауыз қуысының жоғарғы және төменгі еріндер аралығындағы кіреберіс тесігін ауыз саңылауы, ал оның тіл түбірі мен жұмсақ таңдай аралығындағы жұтқыншаққа шығатын тесігін есін деп атайды. Ауыз қуысының алдыңғы сыртқы қабырғасын жоғарғы және төменгі ерін, ішкі қабырғасын күрек тіс пен қызыл век, екі бүйірінің сыртқы қабырғасын оң және сол ұрт, ішкі қабырғасын оң және сол жақтағы азу тістер мен қызыл век, төбесін қатты және жұмсақ тандай, ал төменгі жақаралық кеңістікте орналасқан ауыз қуысының түбін тіл құрайды.

Дәм сезу мүшесі ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды. Дәм сезу рецептор лары тілдің ұшында, артқы бөлігінде, жиегінде, жұмсақ таңдайда, жұтқыншақтың артқы жағында орналасады. Дәм сезу рецептор лары тағамның химиялық құрамын жақсы сезеді. Әсіресе тәтті, азы, тұзды, қышқылдың әсерін сезеді. Тілдің сілекейлі қабықшасында дәм сезу емізікшелері мен бүртіктері болады. Бүртік жасушаларының ұшында дей жіңішке түтікшелер орналаскан. Тамақ затраты дәм сезу жасушаларының түтікшелерін тітіркендіреді. Қозу дәм сезу рецептор ларынан тілге келетін жүйке талшығы арқылы сопақша миға, одна ортаңғы мидағы көру төмпешіктері мен ми қыртысына беріледі. Тілде сезімтал рецепторлар біркелкі орналаспайды. Мысалы, тілдің ұшы тәттіні, артқы бөлігі азыны, жиегі қышқылды, ұшы мен жиегі тұздыны сезеді

Жұтқыншақ - түтік пішінді қуыс, бұлшықетті мүше, көлденеңжолақты бұлшықет ұлпасынан тұрады. Жұтқыншақ мойын омырт-қалардың алдыңғы жағында орналасқан. Ересек адама оның ұзындығы, шамамен 1113 см. Жұткыншақтың төменгі бөлігі әрі өңешпен, әрі көмекеймен байланысады. Жұтылған тамақ жұтқыншақ арқылы өңешке түседі. Тыныс алғанда ауа жұтқыншақ арқылы көмекейге өтеді. Жұтқыншақ аркылы тамақ та, ауа да өтеді. Сондықтан ол әрі асқорыту, әрі тынысалу мүшелер жүйесіне жатады. Жұтқыншак екі бүйіріндегі тесіктер арқылы ортаңғы құлақ қуысымен байланысқан. Жұтқыншақтың ауыз қуысына жалғасқан жерінде бозғылт- қызыл түсті 6 бадамшабездер (миндалина) орналасқан. Олар ірі лимфа түйіндерінен түзіліп, қорғаныштық қызмет атқарады. Бадамшалардың іші лейкоциттерге толы болады. Олар тағам немесе ауамен түскен микробтарды жояды. Егер бадамшалар қабынса, қызметі дереву бұзылады. Бадамшалар лимфа жүйесіне жатады.

Өңеш ұзындығы 25 сантиметрдей іші қуыс бұлшықетті мүше. Оның жоғарғы бөлімі жұтқыншақпен, төменгі бөлімі қарынмен жалғасады. Өңешті астарлап жатқан сілемейлі қабықшасы көп қабатты эпителий мен қапталған. Эпителийлердің ұзын қатпарлары тамақ өткен кезде өңешті кеңейтеді. Өңештің ортаңғы бұлшықетті қабық -шасының көп бөлігі бірыңғайсалалы бұлшықет ұлпасынан тұрады. Осы бұлшықеттердің толқын төрізді оқтын-оқтын жиырылуы нөтижесінде тағам қарынға түседі. Өңеш көкеттің ортасындағы тесіктен өтіп, құрсақ қуысындағы қарынмен жалғасады.

Асқазан құрсақ қуысының жоғары бөлімінің сол жағында, көкеттің астында орналасқан асқорыту жолының кеңейген мүшесі. (Абай атамыздың: «Аш қарын жұбана ма смайлы ас женей» денег ой тұжырымы естеріңде полар.) Қарын - іші қуыс қалың бұлшықетті мүше. Ол жоғарғы жағынан өңешпен, төменгі жағынан аш ішектің басталар жері ұлтабармен жалғасады. Қарынның ішкі жағын астарлап жатқан қатпарлы сілемейлі (шырышты) қабықшасы оның көлемін үлкейтеді. Қарынның қабырғасындағы бірыңғайсалалы бұлшықет талшықтары үш түрлі бағытта орналасқан. ішкі қабаты - қиғаш, ортаңғысы - сақина төрізді, ал сыртқысы - ұзыннан орналасқан. Қарынның катпарланған сілемейлі (шырышты) қабықшасында өте көп ұсақ бездер бар. Бұл бездерден карин сөлі бөлінеді. Қарынның өңешпен және ұлтабармен (он екі елі ішек) байланысқан жерінде сақина тәрізді бұлшықеттер болады.