4 - Мавзу: РЕАЛ ВАҚТ ОПЕРАЦИОН ТИЗИМЛАРНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ маъруза 6 соатга режалаштирилган

РЕАЛ ВАҚТ ОПЕРАЦИОН ТИЗИМЛАРНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ Reja: 1. Асосий таърифлар. 2. Вазифа турлари. 3. Дастурлаштириш турлари. 4.Жараёнларнинг ўзаро боғланиш турлари. 5.Жараённинг холати

Таъриф. Дастур - бу берилган мессалина ишлашда қандайдир шакллантирилган алгоритмикаа тилнинг баёнидир. Дастур статик бирликда ҳисобланиб, яъни уни ямалга оширадиган операционнононононононо тихимлари ўзгартирмасдан қабул қилиш нуқтаи назардан. Таъриф. Процессор – бу қурилма маълум инструкцияларни бажариш тўпламидир. Бунинг учун дастур алгоритмикаа тилдан тушуййййнадиган тилга ўтказилиши керак (компиляция қилган) Real vaqt operatsion tizimlari 1. Асосий таърифлар

Таъриф. Жараён – бу дастурнинг динамик моҳияти бўлиб, бажарилиш таврида унинг коды ямалга оширилади. Қуйидагиларни қамраб оладьи: Код ва маълумотлари ўзига теги шли хотира майдан мавжудлиги; Ўзига теги шли стек; Табиий виртуал хотирага акс эттирилиши (Тизимда виртуал хотира билан); Ўзига теги шли холати.

Жараён қуйидаги ўзига хос бўлган холатлордан бирида бўлиш мамкин (операционнононононононо тихимнинг холати жараённинг аниқ сони ва хусусиятга боғлиқ): Тўхтатилган – жараён тўхтатилган ва процессор ишлатилмаяпти (бунда жараён яратилишга тайёр холатда бўлади); Кутмоқда - жараён айрис ҳодисаларни кутиши (аппарат ли оки дастурий ўзилиши, сигнал оки бошқа шаклдаги жараёнлар орасидаги боғлиқлик); Тайёр – жараён тухтатилмаган, кутмаяпти, ўчирилмаган ва ишламаяпти (жараён процессорга киришга рух сайт берилмайди,кутмоқда, собаки ундан мухинроқ жараён бажарилмоқда); Бажарилмоқда – жараён бажарилмоқда ҳамда процессор фойдаланилмоқда (РВОТ бушуйййй на англатадики бошқа жараёнлар орасида инг мухин жараён бажарилиш холатидалиги) Real vaqt operatsion tizimlari

Таъриф. Стек – бу хотира майдани бўлиб, аргумент ларва функция мохиятни қайтарадики қайсики локал ўзгарадиган холатлорда. Таъриф. Виртуал хотира – бу хотира, қайсики бўшлиқ адреса ишлаётган жараён. Қуйидаги хусусиятлари мавжуд: 1. Рухсат этилган жараён хотира шекли хисобидан хотиранинг хаш мини оширишга ёрдам береди; 2. Бошланувчи угона ва фақат шуйййй адресга хотира блоки дан хар бир ажратилган узлуксиз жараёнларга виртуал хотирани таъминлайди; 3. Бир жараён бошқа жараёндан ажралиб туршины таъминлайди

Операцион тихим физический адресга виртуалдан етказиб бериш учун хизмат қилади. Ушбу жараённи тезлаштириш учун кўплаб компьютер тихимлари аппарат воситалари билан таъминланишидадир. Бу иса ўз навбатда тўғридан- тўғри процессор билан ишлашига оки хотира махсус қулай бошқариш воситаси ёрдамида ямалга оширилади. Механизмлар орасида виртуал адресга узатишни саҳифалагич ёрдамида ташкил этажи. Қайсики виртуал ва физик хотира тенге бўлинишга ажралиши ҳамда ўзаро саҳифалагичлар виртуал ва физик хотираларнинг ўзаро яхлит кўринишда акс эттирилади. Шуни таъкидлаб ўтамизки РВОТ мавжуд бўлган жихозлордан юқори унумдорлик эришишга ҳаракат қилиб, айрис РВОТ лорда механизмлар адресга ўзатишда виртуал хотира шины тўхтатилиши сабали тўлиқ фойдаланилмайди.

Operatsion tizimga qoyiladigan asosiy talablar Таъриф. Жараёнлар орасида ўзаро муносабат – бу бир жараёндан бошқа жараёнга у оки бу тарзда ахборотларни ўзатилишидир. Хусусан кинг тарқалган ўзаро муносабатлар қуйидаги кўринишлордан иборат (келтирилган имкониятлар айрис тихимлорда қуллаб қувватланмайди): 1. Хотирани тақсимламоқ – ики (оки ундан кўп) жараён бита ва фақат шуйййй блок хотирасидан фойдаланиши мамкин. Бу кўринишдаги виртуал хотирали тихимлорда ўзаро муносабатлар тихим томонидан қуллаб қувватланади, бунда жараёнлар битага ва фақат шуйййй физик хотирани виртуал хотира акс эттириши заур ҳисобланади.

Operatsion tizimga qoyiladigan asosiy talablar 2. Семафоралар (сигнал беришга хизмат қилгич) - ики (оки ундан кўп) жараён бита ўзгарувчидан фойдаланиши мамкин, 0 ва 1 қийматни қабул қилади. Ўзгарувчининг ўзи кўп холатлорда операционнононононононо тихимнинг маълумотлар майданида жойлашган ва юнга рух сайт махсус функциялар ёрдамида ташкиллаштирилади. 3. Сигналлар – бу хабар, операционнононононононо тихим воситаси ёрдамида жарён етказиб бериш. Операцион тихимда жараён қайта ишлагич ёрдамида хабар рўйхатдан ўтган бўлиши лазим ҳамда юнга жалоб қайтариши учун шароит яратиб бериши заур. 4. Почта яшиги – бу хабарлар навбати (одатда – у оки бу маълумотлар тузилмаси) операционнононононононо тихимда қайсики ва/оки жараёнлар почта яшигига жойлаштирилганлиги. Бир қанча жараёнлар кутиши мамкин токи хабарлар почта яшигига келиб тушили ҳамда активлаштирилгандан кейин файлиятини бошлайди.

Таъриф. Ҳодиса – бу операционнононононононо тихим томонидан жараёнга хабарник жараёнлар орасида у оки бу кўринишдаги боғлиқликлардир (семафорани қабул қилганлиги, сигналнинг мавжудлиги, хабарникнг почта яшигига келганлиги) Таъриф. Манба (Ресурс) – процесс билан ишлайдигант инг керакли объектга айтилади. Таъриф. Приоритет (Биринчилик, устунлик, инг мухин) – бу сони хар бир жараён ва мессалинанг операционнононононононо тихим орқали рўйхатга олишлар соника айтилади. Бу сонлар сони қанча кўп бўлса шуййййнча шуйййй жараён оки мессалинанг бажарилиш вақти шуййййнча кўп процессор нинг вақтини оладьи.

2. ВАЗИФА ТУРЛАРИ Ҳар қандай жараён бир оки бир қанча вазифалордан ўз ичига оладьи. Операцион тихимлар вазифалар асосида янги вазифаларни яратиб береди. Ўзининг вазифалари тариқисининг ҳаракатига қараб қуйидаги уч гуруҳга ажратиш мамкин: 1. Циклик вазифалар. Интерактив процессор ларва бошқарувчи процессорлар хусусияти учун; 2. Такрорланиб турадиган вазифалар. Синхрон вазифалар ҳамда кўплаб технологии жараёнлар учун; 3. Импульсли (сигналы) вазифалар. Асинхрон технологии жараёнлар ва сигналы вазифалар учун.

3. ДАСТУРЛАШТИРИШ ТУРЛАРИ Компьютернинг архитектура сига боғлиқ бўлган холода дастурни ёзиш ёндашуййййвига қараб 3 гуруҳга бўлиш мамкин. 1. Кетма-кет дастурлаштириш. Битта вазифадан ташкил топган дастур бита процессорда бир жараён кўринишида фойдаланилади. Дастур натижаси компьютер вақт характеристика сига оки процессор қувватига, вазифанинг тезилик даражасига, очки ҳодислар вақт реакцияларига боғлиқ эмас.

2. Параллель дастурлаштириш. Ўзаро боғланган бир нечто параллельь ишлаётган процессорларнинг оки/ва вазифаси бир-бирига боғлиқ бўлмаган жараёнлордан ташкил топган дастурлаштиришдир. Дастурнинг холати ҳар хил тартибда тугалланаётган оки/ва жараёнлар компьютер вақт характеристика сига боғлиқ бўлиши мамкин. 3. Реал вақт тихимлари учун дастурлаштириш. Битта технологии занжирда жойлашган ускуналарни бошқарилиши, бетти компьютерда бир нечто вазифа ва жараёнларнинг ишлаши сабали параллельь дастурлаштирнинг заурийлигни билдиради. Реал вақт таърифидан, юқори максимал тезлик билан бажарилшины таъминланиш вақтининг ямал қилиш чегарасини кафотланиши заур ҳисобланади.

Ресурс (мамба) турлари ресурсларни ўзининг табиати бўйича қуйидагича бўлиш мамкин: Аппаратли: -процессор; -хотира майдани; - периферия қурилмалари. Дастурий: - дастур; - маълумотлар; - файллар; -хабарлар.

Тавсифланишига кўра ресурслар қуйидагича бўлинади: актив (файл) – ахборотларни (жараёнларни) ўзгартира олиш қобилиятига ига; пассив – ахборотларни сақлаш қобилиятига ига; локал (маҳаллий) – бита жараёнга теги шли, файлият вақти файлият жараёни билан мос клише; бўлинувчилар – бир қанча жараёнлордан фойдаланиши мамкин; доимий – бўшатиш ва ушламоқ операциялари асосида фойдаланилади. вақтинчалик – яратиш ва ўчириш операциялари асосида фойдаланилади

4. ЖАРАЁНЛАРНИНГ ЎЗАРО БОҒЛАНИШ ТУРЛАРИ Ўзаро боғланишлар турина қараб жараёнлар икига бўлинади: 1. Бирга хизмат қилувчи жараёнлар: - фақатгина алоқа йўллари ажратиб турувчи, қайсики битаси маълумотларни ўзатади икинчиси иса қабул қилади; - ўзаро синхронный ямалга оширувчи: қачонки битаси ишлаганда, икинчиси иса биринчининг шины тугалланшины кутали. 2. Рақобатдош жараёнлар: - бўлинувчи ресурсларни (мамбаларни) биргаликда фойдаланилиши; - критик секцияларндан фойдаланилиши; истинно тарзда ўзаро фойдаланилиши.

Вазифаларнинг синхронлашуййййвида уч кўринишдаги муаммоларга чек қуйиш керак. Улар: 1.Тўсмоқ (блокировка, lockout) – ҳеч қачон бўшамийдиган жараёнлар ресурсни кўтиши; 2. Берк (тупик, daedlock) – икита жараён ҳар бир ўзининг ресурсига ига бўлиб бошқа жараён игалик қилаётган ресурнинг бўшашини кутиши; 3. Очлик (голодовка, starvation) – процессор ни танҳо жараённинг ўзи банд қилиши.

5. ЖАРАЁННИНГ ҲОЛАТИ Жараённинг бир ҳолатдан бошқа ҳолатга ўтшины батафсилроқ караб ўтамиз. Ҳолатлар:

Бир ҳолатдан бошқа ҳолатга ўтиш тузилмаси Ушбу қоидаларга мос вазифалордан ўтишни ямалга оширилиши реал вақт тихимларида заурий ҳисобланади.

Foydalanilgan adabiyotlar