Тақырыбы : Абиотикалық және Химиялық факторлар Қабылдаған: Бигимбетова Гүлшат Алтаевна Орындаған: 15 топ Тақырыбы : Абиотикалық және Химиялық факторлар Қабылдаған: Бигимбетова Гүлшат Алтаевна Орындаған: 15 топ

Организмге әсер ететін кез-келген орта жағдайларын немесе орта компоненттерін экологиялық факторлар деп атайды. Экологиялық факторлар тірі организмдердің тіршілігіне, санина, географиялық таралуына тікелей немесе жанама әсер етеді. Экологиялық факторлар табиғаты бойынша және тірі организмдерге әсер етуі бойынша әр түрлі. Барлық факторларды шартты түрде үлкен 3 топқа бөледі – абиотикалық, биотикалық және антропогендік.

Абиотикалық факторларлар (гр. `а` - теріс және bioticos – тіршілік, өмір) - тірі организмдерге тікелей немесе жанама әсер ететін өлі табиғат факторлары. Сол сияқты жердің рельефі, геологиялық және геоморфологиялық құрылымы, ортаның сілтілік немесе қышқылдығы, космостық сәулелер, т.б. факторлар организм үшін әр түрлі деңгейде әсер етеді.

Тірі организмдерге абиотикалық факторлардың әсер етуінің белгілі бір шегі болады, ол күнделікті қалыпты жағдай есебінде жүреді. Кейбір организмдерде ортаның өзгеруі үлкен ауқымды қамтиды. Осындай ортаның өзгеруіне төзе алтын организмдерді эврибионты ( грек сөзі eurys – ауқымды) организмдер деп атайды. КейбіТірі организмдерге абиотикалық факторлардың р организмдер абиотикалық факторлардың әсері шағын аумақта ғана байқалады. Оларды стенобионты ( грек сөзі stenos – шағын) организмдер дейді. Эвробионтты және стенобионты организмдер өсімдіктер және жануарлар арасында да кездеседі.

Жарық абиотикалық факторлардың бірі, әсіресе, фотосинтезге қатысатын өсімдіктер үшін ең қажетті фактор болып сана лады. Күн сәулесінің жер бетіне келіп жететін барлық мөлшерінің 50 % ғана бізге көрінсе, қалған бөлігін көрінбейтін инфрақызыл және ультракүлгін сәулелері құрайды.Фотосинтездің деңгейі күн сәулесінің радиация сына, жарықтың сапасына, жарықтың таралу уақытына байланысты.

Жарық – жануарлар үшін бағдарлау қызметін атқарады. Жануарлардың даму эволюциясының нәтижесінде жарықты сезгіш мүше және күрделі көздер пайда болған. Жануарлардың күндіз және түнде тіршілік ететіндері бар. Кейбір түрлері тек қараңғыда ғана өмір сүруге бейімделген.

Химиялық факторлар Табиғи және антропогенді болуы мүмкін. Техногенді факторлар екі топқа бөлінеді: 1: Адам арқылы тікелей енгізілген (пестицидтер, минералды тынайтқыштар) 2: Қоршаған ортаға жанама енетін (өндіріс тастамалары, транспорт тастамалары, кәсіпорындардың жұмыс қалдақтары)

Назарларыңызға рахмет!