Тақырыбы: Философия мен медицинадағы «болмыс» және «сана» ұғымдары Орындаған: Дербисалина Карина Елтай Мөлдір Елтай Мөлдір Тексерген: Мирзабекова А Тексерген: Мирзабекова А ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК – САЯСИ ПӘНДЕР КАФЕДРАСЫ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК – САЯСИ ПӘНДЕР КАФЕДРАСЫ

БОЛМЫС ДЕГЕНІМІЗ- Дүниеде өмір сүретіннің бәрі : материалдық затрат да, құбылыстар мен процестер де, қатынастар мен байланыстар да, яғни бәрі бәрі.

« Болмыс » категория сын философияға тұңғыш енгізгендердің бірі ертедегі Греция философы Парменид балды. « Болмыс » категория сын философияға тұңғыш енгізгендердің бірі ертедегі Греция философы Парменид балды.

БОЛМЫСТЫ Ң НЕГІЗГІ ФОРМАЛАРЫ: Заттар процестер болмысы,ал бұлардың өзі біртұтас табиғат болмысы және адамның қолымен жасалған затрат мен процестер болмысы болып екіге бөлінеді. Адам болмысы, бұл да затрат дүниесіндегі адам болмысы және таза адамдық болмыс болып бөлінеді. Рухани болмыс бұл жеке адамның рухани болмысы және объективтендірілген рухани болмыс болып жіктелінеді. Әлеуметтік болмыс, бұл жеке адам болмысы мен қоғамдық болмыстан тұрады.

идеалдылықматериалдық Болмыс Бірінші табиғат Екінші табиғат Адам болмысы Субъективтік рух Объективтік рух Әлеуметтік болмыс

СУБСТАНЦИЯ- Дүниедегі барлық нәрселердің бастапқы мәнінің панда болу негізін түсіндіреді.

« Болмыс » – болу денег сөзден шыққан. Бүкіл болып тұрған дүниені оның затратын, қалпын, құбылысын бейнелейді. Философияда болмыс ұғымы ең алғаш дара ұғым. Гегель болмысының мазмұны өте кедей және дара деп айтқан, оның негізгі белгісі бір нәрсенің болып тұрғанын көрсетеді, бұл сөздің қарама - қарсы тұрған анықтамасы болмайтындықтан, бұл нәрсенің жоқтығын көрсететін сөз. « Болмыс » – болу денег сөзден шыққан. Бүкіл болып тұрған дүниені оның затратын, қалпын, құбылысын бейнелейді. Философияда болмыс ұғымы ең алғаш дара ұғым. Гегель болмысының мазмұны өте кедей және дара деп айтқан, оның негізгі белгісі бір нәрсенің болып тұрғанын көрсетеді, бұл сөздің қарама - қарсы тұрған анықтамасы болмайтындықтан, бұл нәрсенің жоқтығын көрсететін сөз.

САПАСЫНА Қ АРАЙ БОЛМЫСТЫ Ң БІРНЕШЕ Т Ү РІН АЖЫРАТАМЫЗ : Табиғаттың болмысы Табиғаттың болмысы Адам болмысы Адам болмысы Идеалды, рухани нәрсенің болмысы Идеалды, рухани нәрсенің болмысы Қоғамдық болмысҚоғамдық болмыс

РУХАНИ БОЛМЫС ЕКІГЕ Б Ө ЛІНЕДІ: индивидуальдық – жеке адаменя байланысты болмыс, Бұл адамның сезімі, ойы, өнер, дін және ғылым саласында іс- әрекеттері индивидуальдық – жеке адаменя байланысты болмыс, Бұл адамның сезімі, ойы, өнер, дін және ғылым саласында іс- әрекеттері обьективтіленген рухани болмыс – бұл адамант тыс өмір сүретін кітаптар, ғылыми жаңалыќтар, өнердің шығармалары. обьективтіленген рухани болмыс – бұл адамант тыс өмір сүретін кітаптар, ғылыми жаңалыќтар, өнердің шығармалары.

ҚОҒАМДЫҚ БОЛМЫС – Қоғамның материалдық өмірі біріншіден бүкіл адамның өндіріс саласындағы іс – әрекеттері, екіншіден - бұл мемлекеттік өмір саясат және әр түрлі әлеуметтік арақатынастар. екіншіден - бұл мемлекеттік өмір саясат және әр түрлі әлеуметтік арақатынастар.

АДАМ БОЛМЫСЫ Философия үшін өте маңызды мәселе, өйткені негізінде философия жақтан адам мәселесімен айналысады және басқа ғылымдар үшін белгілі дүние танымдылық методологиялық тұрғыны ұсынады. Философия үшін өте маңызды мәселе, өйткені негізінде философия жақтан адам мәселесімен айналысады және басқа ғылымдар үшін белгілі дүние танымдылық методологиялық тұрғыны ұсынады.

САНА Сана мәселесі философиядағы басты және күрделі, түсіндіруге қиын мәселелердің бірі,себебі бананы көру, өлшеу,сезім мүшелері арқылы қабылдау мүмкін емс,бірақ сана адамның жануарлар дүниесінен ерекшелігін көрсететін факторлардың бірі,сана арқылы адам мен оны қоршаған ортаның арасындағы байланыс жүзеге ассырылатыны күмәнсіз.

Сананы түсінудегі әртүрлі көзқарастарды біріктіріп,екі үлкен топқа бөлуге болады: 1. Материалистік -бананы материяның дамуында панда болатын табиғи қасиеті деп түсіну. 2.Идеалистік – бананы материяға жат,одна алғашқы,жаратылыстан тыс панда болатын рухани субстанция деп ұғыну.

Жаратылыстану ғылымдарының дамуының нақты жетістіктері бананың мәні,генезисі туралы сауалдарға жауап берді деп айтуға болады.Түйіндеп айтсақ,сана туралы ғылыми көзқарас мынадай: сана ерекше түрде ұйымдасқан материяға – адам миына ғана тән қасиет.Оның дәлелі ретінде адамның миы зақымдалғанда оның ойлау,психикалық қызметі бұзылатынын айтсақ жеткілікті.

Сананың табиғаты қоғамдық,яғни ол тарихи эволюция нәтижесінде қоғамда қалыптасты және бананың дамуы қоғамдық отрада ғана мүмкін болмақ.Сананың қалыптасуының алғышарты ретінде еңбекті атауға болады.Еңбектің арқасында адам өзінің күнделікті өмір сүруіне және табиғаттың дүлей күштерінен қорғануға қажетті нәрселерді фосады.Еңбектің дамуы қоғамда өмір сүріп отырған адамдарды жақындатты,олардың бір-біріне бірдеңе айту қажеттілігі труды,араласу құралы ретінде тіл панда балды.Еңбек пен тіл адамның миын,сезім орталықтарын дамы ты,есть,көру,слезу қабілетін күшейтті,сана сын қалыптастырды.

Сана сонымен қатар, бейнелеудің жоғарғы форматы.Бейнелеу барлық материя тән қасиет.Обьективті өмір сүретін затрат,құбылыстар,процесстер бір- біріне үнемі әсер етіп отрады және белгілі бір дәрежеде өзгерістерге ұшырайды.Әрбір зат,құбылыс өзі әсер еткен нәрседе өзінің ізін, бейнесін қалдырады.

Бейнелеудің сатылары: 1.Қарапайым бейнелеу-бейнелеудің бұл түрінде субъект обьектінің белсенділігін туғызбайды(мысалы,заттың судың немсе айнаның бетінде бейнеленуі). 2.Информациялық бейнелеу –бейнеленуші бейнелеушінің бойында белсенді әрекет,өзгерістер жасайды.Мұндай бейнелеу түрі табиғатта да,қоғамда да кездеседі.Мысалы, лекция оқушы ұстаздың студенттің сана сында жаңа ойлар оятуы,қарапайым бір клеткалы жануарлар мен өсімдіктердің тітіркенуі. 3.Әлеуметтік бейнелеу –Қоғамдық болмыстың жеке және қоғамдық санада,ой-пікір,көзқарас,идея,теория лорда бейнеленуі

Бейнелеудің ең жоғарғы форматы деңгейіне көтерілгенге дейін сана материяның төменгі формаларының эволюциясының сатыларынан өтті.Олар: 1.Тітіркену – өсімдіктердің ыстық – суыққа,тәулік уақытына,басқа сыртқы әсерлерге реакциясы. 2.Сезімталдық – жануарлар дүниесіне тән.Организм өзіне биологилық жағынан алғанда қажетті емс,сонымен бірге биологиялық тұрғыдан бейтарап,бірақ онымен қосыла отырып,информация на қорыту жұмысын күрделендіріп,нерв жүйесінің негізін қалайды.

3. Психикалық бейнелеу – нерв жүйесімен тығыз байланысты.Субьект пен обьектінің бір- біріне әсері негізінде психикалық образ қалыптосады,ол нерв клеткаларында сақталып,керек уақытында қажетке осады. 4. Адам насосы – бейнелеудің ең жоғарғы түрі.

Сана Сананың қайнар көзі Сананың құрылымы

Сананың құрылысы Заттық сана Өзіндік сана Сана ұйым ретінде Сананың қайнар көзі Табиғат, әлеуметтік, рухани құбылыстар Әлеуметтік мәдени орта : этикалық, эстетикалы қ ережелер Жеке адамның рухани әлемі Ми - табиғи жүйе ретінде Ғарыштық информациялық - мағына өріс

Сананың құрылымы өте күрделі,ол мынадай үш бөлімнен тұрады: Когнитиптік – ойлау сферасы.Ойлау сферасында ұғымдар,түсініктер панда боладыҰғымның екі түрі бар:нақтылы,обстрактілі. Когнитиптік – ойлау сферасы.Ойлау сферасында ұғымдар,түсініктер панда боладыҰғымның екі түрі бар:нақтылы,обстрактілі. Сезімдік эмоционалдылық сфера- адамның сезімін бақылап реттеп отрады. Сезімдік эмоционалдылық сфера- адамның сезімін бақылап реттеп отрады. Ерік пен естің сферасы – сана тұтастай қызмет ету үшін ерік пен естің маңызы зорьь. Ерік пен естің сферасы – сана тұтастай қызмет ету үшін ерік пен естің маңызы зорьь.

Естің екі түрі бар: 1.Оперативті ес – күнделікті өмірде қайталанып орындалтын ес. 2. Фондылы ес- жылдар бойы жиналтын ес түрі.

Өзіндік сана – адам өзін каналы тіршілік етуші ретінде түсіне білуі.Өзіндік сана рефлексия феноменімен тығыз байланысты.Рефлекция – тұлғаның өзі туралы ойлануы,ішкі рухани дүниесінің тылсым қатпарларына үңілуі.Адам рефлексиясыз өзінің жанында не болып жатқанын түсіне алмайды.Рефлекция деңгейі әртүрлі болуы мүмкін.Рефлекция жоғары,өзін танып білуге,өзіне сын и көзқарас қалыптастыра білген адам міндетті түрде өзгереді.

Бейканалық – адам түсінбейтін психикалық құбылыстардың жиынтығы.Оларға биологиялық түрде тұқым қуалау арқылы берілетін инстинктілер,автоматы түрде жасалтын іс – қимылдар,стереотиптері,сезімдік және интеллектуальдік интуиция,түс көрулер,гипнотикалық күйлер және т.б. жатады.

ҚОҒАМДЫҚ САНА ЖӘНЕ ЖЕКЕ САНА Жеке сана мен қоғамдық бананың арақатынасын жеке мен тұтастың арақатынасы ретінде қарастыруға болады. Жеке сана қоғамдық бананың бөлігі, оның құрамында қоғамдық бананың элементтері ылғи да болады. Адам өмірге келгенде қоғамда өзіне дейін қалыптасқан өндірістік қатынастарға, қоғамның экономикалық негізіне ғана емс, рухани мәдениет пен мәдени құндылықтар дүниесіне қадам жасайды. Сондықтан да жеке шектеулерімен санасуға мәжбүр.

ТЕОРИЯЛЫҚ САНА Тоериялық сана –маңызды байланыстар мен заңдылықтардың ғылымда және қоғамдық бананың басқа формаларында бейнеленуі,ол тарихи және тоериялық алғышарттарға,рухани қызметке сүйенеді.

Мораль немсе адамгершіліктік сана – адамдар өздерінің мінез- құлықтарында басшылыққа алтын,олардың бірін – біріне, қоғамдастықтың әртүрлі формаларына қатынасын білдіретін прициптердің, ережелердің, нормалардың жиынтығы. Мораль немсе адамгершіліктік сана – адамдар өздерінің мінез- құлықтарында басшылыққа алтын,олардың бірін – біріне, қоғамдастықтың әртүрлі формаларына қатынасын білдіретін прициптердің, ережелердің, нормалардың жиынтығы.

Моральдың панда болуы туралы бірнеше концепциялар бар: Діни түсінік бойынша,адамгершілік заң адамға сырттан,құдайдан беріледі. Діни түсінік бойынша,адамгершілік заң адамға сырттан,құдайдан беріледі. Эмпирикалық концепция адамның, оның тәжірибесінің,тарихының дамуының,әдет- ғұрыптары мен дәстүрлерінің қалыптасуының жемісі деп түсіндіріледі. Эмпирикалық концепция адамның, оның тәжірибесінің,тарихының дамуының,әдет- ғұрыптары мен дәстүрлерінің қалыптасуының жемісі деп түсіндіріледі. Автономдық концепция бойынша мораль адамға әуелден,генетикалық деңгейде берілген,сондықтан ол салыстырмалытүрде өзгеріске көп ұшырамайды және адамдардың индивидуальдік сапаларына байланысты әрбір адамда әртүрлі болады. Автономдық концепция бойынша мораль адамға әуелден,генетикалық деңгейде берілген,сондықтан ол салыстырмалытүрде өзгеріске көп ұшырамайды және адамдардың индивидуальдік сапаларына байланысты әрбір адамда әртүрлі болады.

Ә ДЕБИЕТТЕР : Н ЕГІЗГІ : 1. А НТОЛОГИЯ МИРОВОЙ ФИЛОСОФИИ. В 4- Х. Т. М: М ЫСЛЬ, Б АРУЛИН В. С. С ОЦИАЛЬНАЯ ФИЛОСОФИЯ. М., Б ЕРДЯЕВ Н. О РАБСТВЕ И СВОБОДЕ ЧЕЛОВЕКА // Б ЕРДЯЕВ Н. Ц АРСТВО Д УХА И Ц АРСТВО К ЕСАРЯ. М., Қ ОСЫМША : 1. А ЛЬЖАНОВА У.К., Б ЕГАЛИНОВА К.К. И СТОРИЯ ФИЛОСОФИИ. А ЛМАТЫ, А ЛЬЖАНОВА У.К., Б ЕГАЛИНОВА К.К. И СТОРИЯ ФИЛОСОФИИ. А ЛМАТЫ, Ғ АБИТОВ Т. Х. Ф ИЛОСОФИЯ АЛМАТЫ, Ғ АБИТОВ Т. Х. Ф ИЛОСОФИЯ АЛМАТЫ, Ә БІШЕВ Қ. Ф ИЛОСОФИЯ. А ЛМАТЫ Ә БІШЕВ Қ. Ф ИЛОСОФИЯ. А ЛМАТЫ Б ЕГАЛИНОВА К.К. И СТОРИЯ ВОСТОЧНОЙ ФИЛОСОФИИ. С ЕМИПАЛАТИНСК, Б ЕГАЛИНОВА К.К. И СТОРИЯ ВОСТОЧНОЙ ФИЛОСОФИИ. С ЕМИПАЛАТИНСК, М ЫРЗАЛЫ С, Ф ИЛОСОФИЯ. А ЛМАТЫ, М ЫРЗАЛЫ С, Ф ИЛОСОФИЯ. А ЛМАТЫ, Ж.А ЛТАЙ, А.Қ АСАБЕК, Қ.М ҰҚАМБЕТӘЛИ. Ф ИЛОЛСОФИЯ ТАРИХЫ. А ЛМАТЫ, Ж.А ЛТАЙ, А.Қ АСАБЕК, Қ.М ҰҚАМБЕТӘЛИ. Ф ИЛОЛСОФИЯ ТАРИХЫ. А ЛМАТЫ, С ПИРКИН А.Г. Ф ИЛОСОФИЯ М., 2 7. С ПИРКИН А.Г. Ф ИЛОСОФИЯ М., 2 8. Т ҰРҒЫНБАЕВ Ә. Х. Ф ИЛОСОФИЯ А ЛМАТЫ, Т ҰРҒЫНБАЕВ Ә. Х. Ф ИЛОСОФИЯ А ЛМАТЫ, 2001.

Назарларыңызға рахмет!!!