Та қ рыбы: Алтын металл

Алтын (лат. Aurum) Au – элементтерді ң период ты ж ү йесіні ң I-тобтында ғ ы химиялы қ элемент, асыл металдарты ң бірі. Реттік н ө мірі 79, атом массы 196,967, бал қ у температурасы 1063 С, қ айнау температурасы 2947С

Қ асиеттері: Таза алтын сары т ү сті, со ғ ыл ғ ыш ж ә не созыв ғ ыш металл, химиялы қ инертті элемент. Сырт қ ы органы ң химиялы қ ә серіне аса т ө зімді. Оттек, суток, азот, ж ә не к ө міртекпен тікелей қ осылмайты. Алтын ғ а сілтілер ж ә не жеке қ ыш қ ылдар ә сер етпейді. Патша с ұ ты ғ тында (1 к ө лем HNO3, 3 к ө лем HCl) ж ә не кейбір к ү шті қ ыш қ ылдар қ оспастында ериді. Қ оссилыстартында алтын бір ж ә не ү ш валентті болып келеді. Таби ғ ата сав алтын т ү рінде, тау жыныстартында (5*10-7%), те ң із ж ә не м ұ хит сутында ( мг/т) кездеседі. Кентастартын алтынты ұ са қ тау, батыту ж ә не циянты натрий ерітіндісімен өң дэу ар қ силы аллоты. Алтынмен бас қ а металтырты ң бетін жалататы, ә шекей б ұ тымдар жасайты. Тауар ө ндіруде, суда-сайты қ та бас қ а затарты ң б ә ріні ң нар қ ы алтын мен ба ғ аланаты.

Алтын - ж ұ мса қ сары т ү сті, со ғ ыл ғ ыш, созыв ғ ыш, жатыл ғ ыш, ауры, ж ұ мсак. металл. Қ алы ң ты ғ ы, 0,0001 мм фольга жасау ғ а болаты.

«Патша с ұ ты ғ ы» ү ш к ө лем т ұ з қ ыш қ силымен бір к ө лем азот қ ыш қ силыны ң компасы: 3HCl + HNO3 = 2Cl+NOCl+2H2O,Au + 2Cl + NOCI = AuCl3 + NO,АuСl3 + НСl = Н[АuСl]4

Алтын селен қ ыш қ ылтында да (к ү шті тосты қ тыр ғ ыш) ериді: 2Au + 6H2SeO4 = Au2(SeO)4 + 3SeO2 + 6H2O Алтын қ оссилыстарда бір ж ә не ү ш валенттік к ө рсетеді, біра қ ү ш валентті қ оссилыстары берігірек. Бір валентті алтыны ң т ұ здары бір валентті мосты н, қ оссилыстары сия қ ты диспропорцияланып ү ш валентті қ оссилыс ж ә не дербес алтын береді: 3AuCI=AuCl3 + 2Au,3AuCl + KCl = K[AuCl4] +2Au

Алтынны ң (III) гидроксиді Au(ОН)3 амфотерлі зат, сілтілерде ж ә не қ ыш қ ылдарда еріп анионты қ комплекс терт ү зеді: NaOH + Au(OH)3 = Na[Au(OH)4],Au(OH)3 + 4HCl = H[AuCl4] +3H2O,Au(OH)3 + 4HNO3 = H[Au(NO3)4] +3H2O

Анионты қ комплекс т ү зілуінен алтыны ң галогенидтері галогенов-ауратарга айнал ғ ыш келеді: NaBr + AuBr3 = Na[AuBr4]AuCl3 гидролизінде акво қ ыш қ ылдap т ү зіледі.AuCl3 + H2O = H2[AuOCl3] Алтынны ң о ң атыра қ алынатын қ оссилысы AuCl3 ө зге коссилыстары осыдан алынаты. Алтынны ң барлы қ қ оссилыстары атырыл ғ панда металты қ алтын б ө лініп ши ғ аты.

Қ олданылуы Алтын а қ шалы қ к ү нты металл (валюта). Coнымен қ атар ол ә р т ү рлі ә шекейлік-к ө ркемдік істердс, зергерлік б ұ тымдар ғ а қ олданылаты.