Бір нәрсе туралы хабар алу үшін қойылған сұрақты білдіретін сөйлемдер Сұрау мәнді сөйлем

Ашы қ с ұ ра қ Альтернативті с ұ ра қ Риторикалы қ с ұ ра қ К ү м ә н м ә нді с ұ ра қ

Ашық сұрақ көбінесе біреудің я бірдеменің жайынан хабар алу үшін, я оның бар-жоқтығын білу үшін диалогтарда қолданылады. Мұндайда сөйлеуші тыңдауышыдан жауап күтеді: Аман-песен оралдың ба? - Шүкір (Нүрпейісов). Кім болып істейсің? - Ревизормын. (Әлімкүлов) Атың кім? - Қайырғали (Мүсірепов). Соғыста ең қауіпті нәрсе не ? - Паника, қазақшалап айтқанда - ала үрей (Ана тілі).

Белгісіз, күмәнді жағдайды анықтау үшін қойылады. Мұндай әрі сұраулы, әрі күмәнді сөйлемдердің баяндауыштарының құрамында ма/ме, ба/бе сияқты шылаулармен қатар кен, шығар, ау, ә денег шылаулар болады. Сол жақка мен де барсам ба кен? Мына мың болғыр бой берией катер ме кен? (Сланов). Ол кале алмай қалған ғой, ә? Мүмкін, біздің тексіздігіміз де осыдан басталған шығар? (Ана тілі). Жалғыз басты боксаңыз жан бағарсыз, ал бала-шағаңьізға ол табысыңыз да жете қояр ма кен ? (Қазақ әдебиеті).

Кейде сұраулы сөйлемдерге тура жауап берілмей, сұраққа сұрақ түрінде қолданылған жауап қарсы сұрақты білдіреді. Біздің ауылға барасың ғой, қызым ? - Бармағанда кайтам ? (Сәрсенбаев). Сен балаң болуын тілейсің бе ? - Баланың керегі не ? Біреуге өлтірткізу үшін бе? (Жұмабаев). Сонда ол не дейді? - Шынымен солей деді ме? (Сонда).

Кейбір сұраулы сөйлемдер жауап күту мақсатымен айтылмай, бірдеңенің жайын хабарлау мақсатымен де айтылады. Риторикалық сұраулы сөйлемдер көркем әдебиетте жиі қолданылады. Кеш, тәңірім, бокса сөзім пендешілік, Мінекей, айқын зұлым, қайда әділдік? Соншама кең рақметтен құр тастайтын, Баласы ялты алаштың - біз не қылдық? Бір жауыз сөндірмек пе әлде нұрын? Үстіңе кигізбек пе қара құрым ? Жоқ әлде казіргімен жүмысың жоқ, Қайғыға түсіре ме өткен күнің ? (М. Ж ұ мабаев)

Сұрау мәнді сөйлемдердің мағыналық түрлерінің әрқайсысына 3 мысалдан келтіріңіз. Олардың жасалу жолдарына мән беріңіз. Мысалдарыңыз Сәлемдесу тақырыбымен байланысты болсын.