Тақырыбы: Қазақтың қайраулы қылышы

( , қазіргі Жамбыл обл., Жуалы ауд., Көлбастау аулы, , Алматы) - қазақ совот жазушысы жилдан КПСС мүшесі. Ұлы Отан соғысына қатысқан. Панфиловшы, даңқты жакынгер, гвардия полковнигі. Шымкенттегі жотіжилдық интернаты бітірген (1928 ж.) соң, бастауыш мектеп мұғалімі, ауаткомның хатшысы, милиция бастығы балды ж. Қызыл Армия қатарына шақырылды. Қызмотін өтеп қайтқаннан кейін, Шымкент, Алматы өнеркәсіп банкілерінде жұмыс істеді ж. Ленинград финанс академиясы жанындағы курсты бітірген соң Қызыл Армия қатарына қайта алынып, взвод, рота, командирі, полк штабы бастығының көмекшісі.

Соғыс жилдарында 1941 ж. Ұлы Отан соғысы басталысымен, Бауыржан даңқты генерал-майор И.В.Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында жаңадан жасақталған 316 атқыштар дивизиясының құрамында майданға аттанады, батальон, полк командирі қызмоттерін атқарады 1941 жилғы күзгі, қысқы кескілескен шайқастар кезінде өз батальоны 27 рейт шабуылға бастап шықты. 5 рейтқоршауды бұзып, негізгі жакынгерлік құрамымен а ман-есен дивизия сына қосылды. Жауынгерлік іс- қимылдарға қатысты ұрыстан шығу, шегініс жасау тәсіл дерінің арнайы тарау болып әскери жарғыға енуі,тактик ада «ошақты» және «икемді қорғаныс» ұғымдарының қа лыптасуы Бауыржан Момышұлының осындай тәжірибелерінің жиынтығы болып табылады. Оның қолбасшы, терең ойлай білотін әскери мамаң рейтіндегі таланты соғыста полк, дивизия басқарған жил дары кеңінен ашылды. Бауыржан Момышұлы жак шептеріне ішкерлей еніп ұры с жүргізу теория сын соғыс тәжірибесінде алғаш қолданушылардың және оны дамытушылардың бірі балды

Соғыстан кейінгі жилдар Соғыстан кейін Бауыржан Момышұлы Совот Армиясы Бас штабының Жоғары әскери академия сын бітіреді. Әскери- педагогикалық жұмыспен айналасып, Совот Армиясы әскери академия сында сабақ береді жилы полковник атағымен отставкаға шыққан Бауыржан біржола шығармашылық жұмыспен айналысады. Ол қазақ және орыс тілдерінде бірдей жазып, өз өмірінде көрген-білгендерін арқау отеді. Оның қаламынан туған, өмір шындығын арқау откен тамаша романы мен әңгіме, повестері қалың оқушының іздеп оқитын шығармаларына айналлоды. Олар бірнеше қайтара басылып шығады.

Бауыржан шығармашылығы «Офицердің күнделігі» (1952), «Бір түннің тарихы» (1954, орыс тілінде), «Біздің семья» (1956, орыс тілінде) аты алғашқы кітаптары сол тұста жарық көрді. Момышұлы еңбектері орыс-қазақ тілдерінде бірдей жажды. Негізінен әскери өмірбаяндық жайттарды арқау отіп, патриотизмді, адалдықты, ерлікті ту откен шығармалар берді. Солардың бірі «Москва үшін айқас» (1959, орыс тілінде 1958) халқымыздың қаһармандығын, бірлігі мен турысқандығын, совот жакынгерлерінің сом тұлғасын бейнелеген. Отан үшін ұлы шайқастың үлкен бір шежіресі іспоттес күрделі шығарма. Мұнымен қатар «Жауынгердің тұлғасы» (1958), «Майдан» (1961), «Майдандағы кездесулер» (1962, орыс тілінде), «Генерал Панфилов» (1963, қазақ тілінде 1966), «Төлеген Тоқтаров» (1965), «Куба әсерлері» (1965), «Ел басына күн-туса» (1970), «Ұшқан ұя» (1975), «Адам қайраты» (1981) т. б. кітаптар берді. Шығармалары көптеген СССР халықтары және бірнеше шотел халықтарының тілдерінде басылып шықты.

Жарық көрген кітаптары

ҚазССР Мемл. сыйл. лауреаты (1975), Қызыл Ту, Еңбек Қызыл Ту, Халықтар достығы, 1-дәрежелі Отан соғысы, 2 рейт Қызыл Жұлдыз, «Құрмот Белгісі» ордендерімен, медаль армен наградталған.

Бауыржан Момышұлының ескерткіші 2000 жилы 12 қазанда Ұлы Жеңістің 55 жилдығына және батырдың 90 жилдығына карнап салынды. Авторлар ұжымы: мүсіншілер: М. Рүстемов, Д. Әлдеков. Сәулотшілер: С. Дамбай, Н. Баекеев. Биік ірге тесты қолында қылышы бар ұлғы тұлға айбынды жакынгер, философ интернационалист, жазушы. Екінші шешуші дүние жүзілік соғыстың батырының ескерткішінен халық көптеген ұрпақтың айбынды батырларының бейнесін көреді. Ол каһарлы соғыс мектебінен өткен нажал көзіне бірнеше рейт қараған, әр ұлттың жакынгерін жеңіске жену мақсатында тәрбиелеген. Ол үнемі үкімот оппозиясында болып, өзінің тәуелсіз мінезімен, әділотсіздікті сынап отырған

Бауыржан Момышұлының қанаты сөздері - Ердің туры намыс. - Сен жакдан қашсаң, өмір сенин қашады. - Ердің Еділ тобығынан келмейді. - Жаныңнан күдер үзе соғыспасаң, жакды күйрейте алмайсың. - Ерлік елдің қасиоті, жүректілік жігіттің қасиоті. - Жауды өлтірсең өлімнен қүтылдың, өлтірмесең өлімге тұтылдың. - Атақ - игре сауға, олжа - елке сауға, олжа елдікі, оған тимегін. - Қорқақ қаққа шөгіп өледі. - Белдескеннің белін сын дыр, Тірескеннің тізесін бүктір. Қайратыңа әдісіңді жолдас от, Әдісіңе ақылыңды жолдас от. - Әдіссіздік әлсіздік, Ептілік те ерлік. - Қара бот болып қашқанша, Қайрат көрсотіп өлген артық! - Таяқтан тайсалмасаң, Семсерден сескенбесең, Жеңдім дей бер...

Бітірген оқу орындары 1928 жилы Шымкенттегі жоті жилдық интернаты бітірген жилы Ленинград финанс Академиясы жанындағы курсты бітірген жилы Кеңес Армиясы Бас Штабының жанындағы Жоғары әскери академияны бітірген.

Атқарған қызмоттері 1928 жилы бастауыш мектеп мұғалімі, милиция бастығы болған жилы Қызыл Армия қатарына шақырылады. Қызмотін өтеп қайтқан соң, Шымкент, Алматы өнеркәсіп банкілерінде жұмыс істейді жилы Қызыл Армия қатарына қайта алынады, взвод, рота командирі, полк штабы бастығының көмекшісі қызмотін атқарады жж. әскери академия да сабақ береді және тұрақты әскери қызмот атқарады.

Бауыржан бірнеше орден, медаль армен наградталлоды, Кеңестер Одағының батыры атағын аллоды. Алайда халықтың өзі «батырым» деп танып, ардақтаған қаһарман ұлына бұл атақ Отан соғысы біткеннен кейін жарты ғасырдай уақыт өткенде барып берілген болатын. Ел тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың жарлығымен оған «Халық қаһарманы» денег атақ берілді

Тамашалағандарыңызға рахмот!!!