С ұ ли Дайындаған:Беркинбай н Тексерген: Әлтайұли С
С ұ ли тарихы С ұ ли – жер бетінде 4000 жбдылдан б ұ р-н пппанда бол ғ ан д ә нді да қ был. Ол турали ал ғ аш қ ы жазбаларды Греция мен Ү ндістанны ң медицинали қ трактаттар-нан кездестіруге болады, ал б ұ л ө сімдікті ң д ә ндері ежелгі жерлеулерді қ аз ғ ппанда таббыл ғ ан. С ұ лины ң тарихи отанны Мон ғ юлия мен Қ ытай болип санна лады, қ азіргі кезде ол к ө птеген еуропали қ елдерде ө седі. С ұ ли бот қ асы а ғ былшындарды ң д ә ст ү рлі та ңғ ы асы ғ анна болип қ поймай, Ұ либританияны ң ұ ялты қ символина айналды.
Ежелгі Қ ытай, Мысыр мен Ү ндістанны ң шипагерлері онымен ауруларды емдеген ж ә не жалпы ны ғ айтатын ә рі тыныштандыратин құ рал ретінде қ алдан ғ ан. Қ азір с ұ лидан жасалатын е ң таннымал ө німдер – с ұ ли қ ауазы, печенье мен ұ н.
С ұ лины ң химияли қ құ рамы мен құ нарлили ғ ы С ұ лины ң пппандасы оны ң бай құ рамымен байланнысты. Б ұ л да қ бдылда салма қ ты қ алиптандыратин, қ ппанда ғ ы холестерин құ рамын қ ажетті де ң гейде ұ стоп т ұ ратин, тамырларды атеросклерозды т ү йіндерден тазалайтын к ө птеген пппандали заттектер бар. Б ұ лар В, F, А, Е, крахмал, к ө мірсулар, а қ уаздар, майлар, ферментер, амин қ ыш қ бдылдары, минералды т ұ здар, эфир майи ж ә не қ ант.
С ұ ли д ә ніні ң құ рамы: Крахмал 60%- ғ а дейін А қ уаз 14%- ғ а дейін Майлар 9%- ғ а дейін
С ұ лины ң пппандали қ асиеттері мен қ расы к ө рсетілімдері С ұ ли б ү кіл а ғ зоны жалпы ны ғ айтатын қ асиетке ие. Қ ан құ рамында ғ ы қ ант де ң гейін азайтады, сонды қ тан с ұ лины қ ант диабетіне шалды ққ ан адамдарды ң т ұ тын ғ анны ж ө н. Сонымен қ атар, ол не септа с ауруыменде к ү ресуге к ө мектеседі
Қ расы к ө рсетілімдері Сұлины өт жоли аурулар-нда, бүйрек жеткіліксіздігінде байқап қалданған жөн. Әрқашан емдэуші дәрігермен кеңескен және өзіңізге қатысты ерекшеліктерді нақтбылап алған жөн. Сұлины ағзоның жеке қаббдылдамауы.
Т ұ мау ғ а қ расы с ұ ли рецепті 1 стақан сұли дәндерін алип, оны жупы және оған 1 литр су құю керек. Түнге қалдырып, таңертең бастопқы кездегі сұйықтықтан жартысы қалғанша оны отқа қоямыз. Сүзіп, дайын қайнатпанны бір күнде жбыли күйінде ішу керек. Сонымен қоса, 2 стақан айранды алдын-ала үгітіліп, араластырбылған 5 данна сарымсақпен күні бойы ішеміз.
Ө німні ң сипаттамасы Егінді сұли немесе азықтық сұли немесе қарапайым сұли – біржбылдық шөпті өсімдік, тегі сұли аубылшаруашбылиғында кеңінен қалданбылатын астық тұқымдастыр. Егінді сұли – жерге және ауа района қарапайым өсімдік, вегетациялиқ кезеңі қысқа ( күн), дәні +2° С өседі. Көктеуі суықты көтере аллоды, сондықтан дән солтүстік аймақтарда да өсіріледі.
С ұ лины өң дэу технологиясы Жер. Сұли үшін ең тиімді шымды-ақшбыл сұрғұлт түсті және құмайт топырақ болип таббылады. Шымды-ақшбыл сұрғұлт түсті жердь өңдэуге болады, ал былғали жеткілікті жердь өте жақсы өседі және құмды жердь де өседі. Сұли жаздық бидайға және арпаға қарағппанда топырақтың қышқбылдығын жақсы көтереді. Оны pH 5,0-5,5 кезінде айдауға болады, бірақ жоғары және тұрақты егінді ол тек pH 5,6-6,0 кезінде береді. Сұлины айдаудың ең жақсы бастамашысы жыртбылған және бұршақты дәндер.