Тақырыбы : Өсімдік үшін бор мен молибденнің маңызы. Өсімдік қоректенуде осы элементтердің жетіспеушілігінің сыртқы белгілері. Орындаған : Тұтқабай Б Тобы : ПА -206 Қ Тексерген : Балғышева Б

1. Кіріспе 2. Өсімдік үшін бордың маңызы. 3. Өсімдік үшін молибденнің маңызы. 4. Өсімдік қоректенуінде бор жетіспеушілігінің сыртқы белгілері. 5. Өсімдік қоректенуінде молибден жетіспеушілігінің сыртқы белгілері. 6. Қорытынды

Өсімдіктің қоректенуі – өсімдіктердің қоршаған отрадан бейорганикалық қосылыстарды қабылдап, бойына сіңіруі және олардың өсімдік бөліктерінің қалыптасуы мен жаңаруына, функцияларының энергия мен қамтамасыз етілуіне қолданылатын органик. затратға айналуы. Фотосинтез және өсімдіктің минералдық қоректенуі ашылған соң өсімдіктердің екі негізгі : ауамен және топырақ арқылы қоректену көзі анықталды. Топырақ арқылы өсімдіктің қаректенуі минералдық қосылыстар мен топырақтағы органик. затрат арқылы жүзеге осады. Дегенмен өсімдіктің қаректенуі үшін көміртек ( С ), оттек ( О ), суток ( Н ), азот (N), фосфор (P), күкірт (S), калий (K), кальций (Ca), магний (Mg), темір (Fe), т. б. қажет. Қоректік затратды өсімдік көмірқышқыл газ ( СО 2) түрінде абадан, су ( Н 2 О ) және минералдық тұздар иондары түрінде топырақтан аллоды ; азоты тамары арқылы сіңіргенде, оларды нитраты немсе аммоний тұздары түрінде қабылдайды. Жоғарыда аталған макроэлемент термин қатар өсімдіктің қаректенуіне микроэлемент тер : мыс (Cu), бор (B), марганец (Mn), мырыш (Zn), молибден (Mo), кобальт (Co), т. б. қажет.

Микроэлементтер. Өсімдіктерде өте аз мөлшерде кездэссетін, бірақ олардың қалыпты дамуына немсе індетсіз тіршілік етуіне өте қажет элементтер. Олардың мөлшері мыңнан бір, жүзмыңнан бір процент шамасында болады. Микроэлементтерге бор, фтор, марганец, мыс, мырыш, йод, барий, титан, литий, бром, никель, молибден, кобальт және т. б. жатады. Микроэлементтердің көпшілігі организмдегі биохимиялық процестердің қалыпты жүзеге асуына қатысады.

Бор – Бұл элементтің өсімдік тіршілігіндегі физиологиялық маңызы алуан түрлі дуге болады. Ол көптеген ауылшаруашылық өсімдіктердің қалыпты өсіп дамуына қажетті элементтің біріне жатады. Бор жетіспеген жағдайда қант қызылшасының тамары шіри бастарды, жапырақтары сарғайып кетеді. Бұл элемент дәнді дақылдарға және жалпы дара жарнақтыларға қосжарнақтыларға қарағанда көп қажет емс. Борды өсімдіктер анион түрінде сіңіреді, ол түрлі реакцияларға қатысады. Бор клеткаларға біркелкі бөлініп таралмаған, Ол митохондриялар мен рибосомдарда өте аз, ал ядрода, пластид термин қабықшада көбірек кездэсседі. Қүрамында гидроксил чтобы бар немсе гидроксил чтобин түзе алтын әртүрлі затратмен бордың комплексті түрақты қосылыс түзе алу қабілеті өсімдіктердің зат алмазу процесі үшін және физиологиялық процестердің бүкіл барсы үшін маңызды қасиет болып табылады. Пиридоксин, рибофлавин, рибофлавин фосфат, НАД, аденозин сияқты биологиялық маңызды затрат бармен берік қосылыс түзеді. Бұл затратдың бармен комплекс түзуі, олардың бастапқы қасиеттерін, сендай - ақ химиялық активтілігін де өзгертеді. Мысалы, олардың оптикалық активтілігі, ерігіштігі өзгереді.

Бор – микроэлемент ішінде тереңірек зерттелген элементтің бірі бор эссептеледі. Оның тапшылығында өсімдіктердің өсу нүктесі қурайды. Өсімдіктер құрамында бордың мөлшері 0,1 мг / кг жуық болады. Бор гүл және жасуша қабығында көп кездэсседі. Гүл тозаңы аналық мойны белок синтезі бұзылады пайда болған фенол тонопластық өткізгіштігін жылдамдатып цитоплазмаға өтеді. Полифенолоксидаза ферменті жәрдемінде фенондардың тотығуына алып келеді. Хенон өсімдіктерді уландырып өсу конусының өлуіне алып келеді. Өндірісте бор қышқылы Н 2 В N3 күйінде алдынғы көрсетілген әдістермен қолданылады.

Бор өсімдіктердегі су алмазу процесіне әсер етеді. Оның әсер етуі нәтижесінде плазма коллоидтарының гидратациясы кеміп, транспирация қарқыны мен суды сіңіру жылдамдығы баяулайды. Сонымен қатар өсімдіктерде бордың болмауы су үстаушы күштердің күшеюіне әкеп соғады, өйткені қанттар мен коллоидтардың концентрациясы артып, осмос қысымы жоғарылайды. Бор жетіспеген жағдайда қант қызылшасының әуелі тамары мен жапырағының өсуі тоқталлоды, кейіннен таймыр өзегі шіріп, ауруға шалдығады. Бордың жетіспеушілік әсерінен зығыр, темекі, сора, күнбағыс сияқты өсімдіктерде патологиялық өзгерістер пайда болады. Бор сендай - ақ кейбір астық тұқымдас дақылдарға да / жүгері, арпа, күріш / өте қажет. Ал бидай мен сұлыға бор онша әсер етпейді.

Жоғары және төменгі сатыдағы өсімдіктерге, сендай - ақ микроорганизмдерге де молибденнің қажеттілігі көптеген ғылыми зерттеулердің нәтижесінде дәлелденген Әсірэссе бұршақ тұқымдастар бұл элементті көбірек пайдаланады. Жалпы өсімдіктің жас мүшелерін молибденнің мөлшері көбірек болады. Өсімдік дамуының вегетативтік кезеңінде жапырақтағы, әсірэссе жоғарғы, молибденнің мөлшері біртіндеп көбейеді де, көбею органдары қалыптасқан кезде азаяды.

Молибденнің тапшылығынан фотосинтез бен тыныс алу процестерінің нашарлауына байланысты, көмірсулардың және органикалық қышқылдар бұзылады. Молибденнің әсерінен жапырақтарда бос рибосомалардың саны азайып, байланысқан рибосомалар көбірек болады. Молибден аскорбин қышқылының мөлшеріне де ықпалын тигізеді, ол жетпегенде өсімдіктерде бұл витаминнің мөлшері азаяды.

Бұл элементке бұршақ түқымдастарың талабы күшті болады. Сондай - ақ молибденге масақты жемістер қызылша т. б. өсімдіктің талабы бар екені анықталлоды. Молибден тапшылығы жапырақ аппарат тары на көбірек әсер етеді. Жүргізілген тәжірибеге қарағанда молибден көбірек азот пен қоректенген өсімдіктерде тапшылығы анықталды. Молибден өсімдікке Манионы күйінде өтеді. Ол жас сабақтарда, жапырақта көп топталлоды. Молибденнің микроорганизмдерде молекулалық азоты меңгеруінің ролі күшті болады. Ол нитратық тотықтануда ферментер құрамында көбірек кездэсседі. Оның аминделу процесінде ролі үлкен.

Бордың жетіспеуінен өсімдіктің өсу нүктесі өліп, меристемалық клеткалардың бөлінуі тоқталып, өткізгіш ұлпалардың өткізу қасиеті бұзылып, осының нәтижесінде өсімдіктің синтетикалық процесі бұзылады. Бор жетіспеген жағдайда глюкозаның фосфорлы эфирінің пайда болуы, АТФ - тың синтезделуі нашарлайтындығы байқалған. Профессор М. Я. Школьник пен оның шәкірттерінің пікірінше, бордың зат алмазуға тигізетін әсері оның өсімдік тамарын оттегімен жабдықтауға дұрыс әсер ететіндігіне байланысты. Бор өсімдіктің минералды затратмен қоректенуіне де әсер етеді. Бор жоқ жағдайда өсімдік топырақтан керекті мөлшерде кальцийді қабылдай алмайды. Бор клетка қабықшасында пектиннің, целлюлоза мен лигниннің жиналуына әсер етеді. Сондықтан клетка қабықшасының созылуы және жуандау процесі орындалтын кезеңдері қалыпты өте алмайды.

Қоректік отрада бор жетіспеген жағдайда көмірсулардың синтезі, тасымалдануы, өсімдіктің репродуктивті мүшелерінің дамуы, ұрықтануы жане жеміс түзу қабілеті бұзылыды. Бор тапшы жағдайда өсімдіктер жапырағында кіші молекулалы көмірсулардың концентрациясы көбиеді және олардың ара қатынастары өзгереді. Клеткалардың осмостық қысымы жоғарылайды. Бордың жетіспеуінен өсімдіктің пісіп жетілген бөліктерінде аммиактың, сендай - ақ, ерігіш азоты қосындылардың мөлшері көбейіп, оның эссесіне белоктар мөлшері азаяды. Өсімдіктердегі бор тапшылығының белгілері көбінэссе карбонат, қоңыр түсті батпақты, сендай – ақ ізбестелген топырақтарда байқаллоды. Бордың жетіспеуіне әсірэссе қант қызылшасы, зығыр, күлді қырық қабат, алма, алмұрт өсімдіктері сезімталдау келеді. Дәнді дақылдарда бордың тапшылығынан сабақтары жуандап, соңында өсуін тоқтатады. Масақтардың және сіптебастардың пішіндері қисық – қыңыр болып өзгереді. Бор элементі жетіспэссе ең алдымен өсімдіктің сабағы мен тамарының өсуі нашарлайды. Жоғары орналасқан бүршіктер мен олардың айналасындағы жас жапырақтарда сарғылт түсті рең пайда болады. Тамырдың өсу нүктесінің тіршілігі өте баяу өтеді.

Молибденнің тапшылығынан өсімдіктерде байқалтын белгілерге – өсуінің баяулауы, хлорофилл синтезінің төмендеуіне байланысты жапырақтардың көгілдірленуі жатады. Оның жеткіліксіздігі қышқыл топырақтарда байқаллоды. Молибден көп бокса, өсімдікке утты әсер етеді. Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің құрамында молибденнің мөлшері қалыпиағыдан көбірек бокса адам және хайуанаттар организміне зиян тигізеді.

Молибден жетіспеген жағдайда, бұршақ тұқымдас өсімдіктердің таймырлары түйнек түзбейді және азот жинай алмайды. Молибден нитратредуктаза ферменттінің құрамына еніп, нитраттарды аммиака дейін тотықсыздандыру процесіне қатысатын. Өсімдіктің қоректенуінде молибденнің жетіспеушілігінен аланин, аспарагин, глютамин, пролин және аргинин сияқты амин қышқылдарының мөлшері кемиді. Ал амин қышқылдарының жетіспеушілігі ақуыздың азаюына әкеп соғады. Молибден өсімдіктің фосфорды тиімді пайдалануына әсер етеді. Егер молибден жетіспэссе өсімдікте фосфордың минералдық қосылыстары көп, ал органикалық түрлері аз жиналлоды. Сонымен қант қызылшасы, капуста сияқты дақылдарда аскорбин қышқылының синтезделуі де молибденнің қатысында өтеді. Өсімдіктің құрғақ затында молибден мөлшері өте аз болады. Мысалы, қант қызылшасы тамарының бір кг құрғақ затында 0,16 мг, жапырағында - 0,60 мг, бидай мен сұлы дәнінде - 0,16-0,19 мг болады.

. Өсімдіктер үшін микроэлемент тердің де өте зорь маңызы бар. Микроэлементтерді өмірге әкелген де өсімдіктің өзі. Микроэлементтер туралы алғашқы зерттеулерді геохимия ғылымының негізін салған В. И. Вернадский сонату жылдардан - ақ бастаған бөлатын. Бүгінгі ғылым өсімдікте де, тірі организмде де Менделеев кестесінің элементтері түгелдей дерлік бар деп эссептейді. Ғылыми жаңалық өмір талабынан, дәуір дәрежесінен туады. Соның бір куәсі микроэлемент тер. Акад. В. И. Вернадский организмдердің химиялық құрамы жер қыртысының химиялық құрамымен тығыз байналысты екендігін көрсетті. Жер қыртысындағы элементтердің барлығы дерлік өсімдіктерде ұшыросады. Топырақтың құрамында кездэссетін макроэлемент термин қатар, микроэлемент тер де өсімдіктің өсуі мен дамуында маңызды рөл атқарады. Өйткені олар өсімдіктер организмінде әртүрлі органикалық затратмен қосылады, осының нәтижесінде олардың физиологиялық активтігі әлденеше эссе аркады.