Қоғамдық өндірістің нышандары. Тауарлы өндіріс. Орындаған: ҚҚ-111 Тойлыбай Аружан ҚҚ-121 Бюлюкеева Жанна, Максутов Расул

Жоспар бойынша қарастырылатын сұрақтар: Натуралды шаруашилық және оның эволюциясы Тауарлы шаруашилық : мәні, пайда болу жағдайлары мен себептері Құн заңы. Құн және баға Ақшаның пайда болуы мен мәні

Қоғамдық шаруашилық – бұл өндіріс пен тұтыну арасындағы байланыс. Шаруашилы қ Натуралды шаруашилық Тауарлы шаруашилық

Натуралды шаруашилық - қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың ертедегі түрі болып табылады. Алғашқы қауымдағы адамның еңбек құрал сайтманының қарапайымдылығы, оған өнімді тек өзінің тұтынысы үшін жасауға мүмкіншілік береді. Яғни, натуралды дегеніміз - адамдар өнімді айырбасқа нарыққа шиғаруға ұмтылмастан, тек өздерінің жеке бас қажеттіліктерін өтеу үшін өндірілетін шаруашилықты айтамыз.

Тауар өндірісінің пайда болуы үш жағдайда жүзеге осады: Ең ірі қоғамдық еңбек бөлінісінің болуы. Алғашқы тұрмыстық қауымдастық қойнауында жеке меншіктің пайда болуы. Тауар өндірушілердің экономикалық оқшаулануы.

Тауарлы шаруашилық - шаруашилықтың ең кең тараған нисаны. Пайдалы өнімдер нарықта сатылу үшін жасалатын экономикалық ұйымдастыру қатынастар жүйесі. Дайындалған өнім нарыққа басқа бұйымдарға айырбасталу үшін түседі, одна тұтыну сфера сына барады. Бұл тауэр өндірушілер мен тұтынушилар арасындағы байланыс.

Тауарды өндіру алғашқы тайпалық құрылыс кезеңіне бастап бүгінге дейін әрекет етіп келеді. Тауар өндірісінің жай және капиталистік түрі бар. Жай – тауэр өндірісінде өнім тауэр өндірушінің өзіндік еңбегімен жасаллоды. Капиталистік – өнімді өндіріс құрал – жабдығы жоқ жұмысши жасайтды.

Тауар – нарықта басқа тауэрға балама айырбастауға бағытталған еңбекпен жасалған қоғамдық пайдалылық. Тауарды тепе –тең өнімге айырбастау кезінде нарықта айырбас құнына ие болады.

Айырбас құны – тауэрдың белгілі бір сандық пропорция да басқа пайдалы заттарға айырбастала алу қабілеті. Айырбас пропорциясы тауэрларға енгізілген құн көлеміне байланысты болады. Тауардың құны – тауэрға сіңген еңбек.

Құн – Еңбек теория сының негізгі мазмұны. Негізін салушилар: Уильям Петти, Адам Смит, Давид Рикардо, Карл Маркс. -Нарықтық айырбастың түрлі өнімдері бірдей ішкі мазмұнға ие – бұл құн. -Тауардың құны тауэр өндірушілердің қоғамдық еңбегімен жасаллоды. -Құнды – еңбектің күрделілігі және запасы анықтайды. -Еңбектің ішкі өлшемі – жұмыс уақыты. -Тауар құны жұмыс уақытының қоғамдық қажеттілігімен анықталлоды.

Бүгінгі кезде қазіргі қоғамдық шаруашилық алдындағы маңызды мәселелер: шаруашилықтың тиімділігін арттыру шаруашилықтың экология сын сауықтандыру шаруашилықта адамға бір қалыпты жағдай жасау

Ақшаның пайда болуы айырбас процесінің дамуымен байланысты. Айырбастың дамуына қарай әртүрлі салаларды айырбасқа тез түсетін қасиеті бар өнім бұл тауэр. Өтімді тауэр - өте оңай өткізілетін тауэр. Айналымға түсу қасиеті бар, бәріне бірдей эквивалент болатын тауэр бұл – ақша.

Акшаның металдық теория сын «меркантилизм» мектебiнiң өкiлi Томас Мэн ( жк.) жасаған. Осы теорияға сайт - алтын мен күмic өзiнiң табиғатына қарай жане олардың табиғи қасиетiнiң күш-қуаты бойынша - ақша болып табылады. Ақшаның металдық теория сының дамуы тарихи тұрғыдан ХҮI -шi және ХҮІІ –ши ғасырларда болған. Ол Америкадан Еуропа елдерiне алтын мен күмістiк ағылуына байланысты жүзеге асқан.

Ақша - бұл тауэр өндiрiсi және құн түpiнің дамуының өнімі. Алтын мен күміc өз бетiнше ақша емс, олар қай уақытта да тауэр өндiрiсiндегi адамдардың өндiрiстiк қатынастарын көрсеткен yaқыттан баcтап ақша бола аллоды. Алтын мен күмістің ақша болуы олардың алтын және күміс болуында емс, бастысы – олардың қоғамдық еңбектiң өнімі болуында. Тауар құны алтын мен өлшенедi, себебi тayapғa да және алтынға да қоғамдық еңбек жұмсалған.

Ақша қандай қызмет атқарады? Бірінші қызметі - құн өлшемі. Ақшаның көмегімен барлық тауэрдың құнын көрсетуге болады.Тауар құнының ақшалай көрсетілуі баға деп аталлоды.

Екінші қызметі - айналым құралы. Осы қызметті ақша қолма-қол атқарады,себебі олар нақты тауэр айырбасында артықшилық жасайтды. Егер айналым шиғындары өсіп китсе және есептеулер баяуласа, алтынның қоры шашираса, алтын айналымы шексіз полар еді. Алтын қоры мемлекет үшін әлемдік ақша резервтік қор ретінде қажет.

Үшінші қызметі - төлем құралы. Бұл қызметті тауэрды - ақша сатқан кезде, ақшаны қарызға бергенде, салықты, жер рента сын, жалақыны, дивидентті, пәтер және т.б. төлегенде атқарады.

Төртінші қызметі - қазына жинау қорлану құралы. Ақша айналысын тоқтатады және жиналлоды. Сөйтіп ұзақ мерзімге пайдаланатын заттарды сатып алу үшін қорланады. Ақшаның қазына түрінде қорлануы әрбір тауэр өндірушінің белгілі ақша резерві болу қажеттілігінен туындайды, нарық кездейсоқтығынан сақтандырады. Бұл ролді толық бағалы ақша орындайды. Ақшаның бұл қызметі ақша айналымын реттеу үшін маңызды.

Бесінші қызметі - әлемдік ақша түрінде болуы. Әлемдік ақша алтын және өнеркәсібі дамыған елдердегі тұрақты валюта болып табылады. Әлемдік аренда ақшаның айналым құралы емс, төлем құралының рөлі бірінші орында болады. Бұл ең алдымен халықаралық несиенің дамуымен түсіндіріледі.

Назарларыңызға рахмет!