Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті. Қалыпты натомия кафедрасы. СӨЖ Тақырыбы: Сүвек тінінің жасқа байланысты ерекшеліктері. Орындаған:Рсалиева Қ.Е 114 топ ЖМФ Тексерген:Карибжанова Р.Т Қарағанды 2010

Жоспар Кіріспе. Кіріспе. Негізгі бөлім Негізгі бөлім 1) Адам қаңқасы 1) Адам қаңқасы 2) Сүвек тінінің дамуы. 2) Сүвек тінінің дамуы. 3) Сүвек құрылысының балардағы ерекшелігі. 3) Сүвек құрылысының балардағы ерекшелігі. 4) Балалардағы бас қаңқасының құрылысы. 4) Балалардағы бас қаңқасының құрылысы. 5) Балалардағы омыртқа, куеде клеткасы және жамбас сүвектерінің ерекшеліктері. 5) Балалардағы омыртқа, куеде клеткасы және жамбас сүвектерінің ерекшеліктері. 6) Балалардағы буындардың жасқа сайтт ерекшеліктері. 6) Балалардағы буындардың жасқа сайтт ерекшеліктері. Қорытынды. Қорытынды. Қолданылған әдебиеттер. Қолданылған әдебиеттер.

Сүвектер туралы ілім osteologia, остеология. Қаңқа механикалық маңызы бар, мезенхимадан дамитын тығыз түзілістердің жиынтығы болып табылады. Ол өзара дәнекер, шеміршек немэссе сүвек тканьдерінің көмегімен байланысқан жеке сүвектерден тұрады; солармен бірге қимыл аппаратының пассивті бөлімін құрайды. Қаңқа механикалық маңызы бар, мезенхимадан дамитын тығыз түзілістердің жиынтығы болып табылады. Ол өзара дәнекер, шеміршек немэссе сүвек тканьдерінің көмегімен байланысқан жеке сүвектерден тұрады; солармен бірге қимыл аппаратының пассивті бөлімін құрайды. Қаңқаның маңызы. Сүвек жүйесі негізінен механикалық, көбінэссе биологиялық маңызы бар бірқатар қызмет арқарады. Негізінен механикалық маңызы бар функцияларды қарастырайық. Барлық омыртқалылар үшін қаңқа тән. Алғаш панда болғанда қатты қаңқа организмді зиянды сыртқы әсерлерден қорғау қызметін атқарады.

Адам қаңқасы Қ а ңқ а С ү векті Кеуде қ а ңқ асы Омырт қ а Т ө с, 12 ж ұ п қ абыр ғ а Бас с ү век Қ осымша Белдік ая қ тома Иы қ ты қ : 2 б ұғ на, 2 жауырын Жамбасты қ : 2 жамбас с ү век Еркін ая қ тома Қ ол с ү вектері Ая қ с ү вектері

Тірек-қимыл аппараты негізінен сүвек, бұлшықет, байланыстар, сіңір, шеміршек, буын және буын капсуласынан тұрады. Оның негізгі мақсаты кеңістікте дененің қимыл- қозғалысын қамтомасыз етеді. Тірек-қимыл аппараты негізінен сүвек, бұлшықет, байланыстар, сіңір, шеміршек, буын және буын капсуласынан тұрады. Оның негізгі мақсаты кеңістікте дененің қимыл- қозғалысын қамтомасыз етеді.

Сүвек тінінің дамуы. Сүвек тінінің дамуы 2 механизме жүреді: Кемікті остеогенез және шеміршекті остеогенез. Сүвек тінінің дамуы 2 механизме жүреді: Кемікті остеогенез және шеміршекті остеогенез. Сүвек тінінің негізгі дифференцировкасы жүктіліктің 4-8-ші аптасында жүреді. Шеміршіктік остеогенез кезінде бірінші сүвектің шеміршекті модельі қалыптасады, сосны сүвектену процесссі жүреді: периостальды немэссе энхондральды.

Сүвек құрылысының балардағы ерекшелігі. Сүвектің дамуы туылғанға дейін толық аяқталмайды. Түтікті сүвектердің диафизі сүвек тінінен, ал эпифизі шеміршік тінінен тұрады. Жатырішілік дамудың соңғы айында эпифизде сүвектену белгілері байқалады. Кейбір сүвектер туылғнан кейін 5-15 жас аралығында демиды. Туылғаннан кейін сүвектің дамуы интенсивті жүреді. Яғни ұзындығы және жуандығы бойынша. Жаңа туылған баланың сүвек тіні торты дөрекі талшықты болып каледі. Сүвектің дамуы туылғанға дейін толық аяқталмайды. Түтікті сүвектердің диафизі сүвек тінінен, ал эпифизі шеміршік тінінен тұрады. Жатырішілік дамудың соңғы айында эпифизде сүвектену белгілері байқалады. Кейбір сүвектер туылғнан кейін 5-15 жас аралығында демиды. Туылғаннан кейін сүвектің дамуы интенсивті жүреді. Яғни ұзындығы және жуандығы бойынша. Жаңа туылған баланың сүвек тіні торты дөрекі талшықты болып каледі.

Балалардағы сүвек тінінің қайта құрылуы – интенсивті процессс. Туылғнан кейін 1 жилдың ішінде сүвек тінінің 50-70%-ы ремоделиризациялнады, ал үлкендерде 1- жил ішінде 5%-ы ғна ремоделиризациялнады. Балардағы сүвек тінінің құрамында минеральды зат аз, ал органикалық және су мөлшері көп болады. Сонымен қатар сүвек беткейі тегіс болады. Cүвектің бұдырлары бұлшықеттердің қарқынды өсуі мен функциясының нәтижесінде қалыптасады. Балалардағы сүвек тінінің қайта құрылуы – интенсивті процессс. Туылғнан кейін 1 жилдың ішінде сүвек тінінің 50-70%-ы ремоделиризациялнады, ал үлкендерде 1- жил ішінде 5%-ы ғна ремоделиризациялнады. Балардағы сүвек тінінің құрамында минеральды зат аз, ал органикалық және су мөлшері көп болады. Сонымен қатар сүвек беткейі тегіс болады. Cүвектің бұдырлары бұлшықеттердің қарқынды өсуі мен функциясының нәтижесінде қалыптасады.

Балалар сүйегінің қанмен қамтомасыз етілуі қарқынды өтеді, бұл сүвектің сынғаннан кейінгі жилдам өсіп регенерациялануына себепші болады. Балаларда сүвек ерэссектерге қарағанда өзгеше, өсуі қарқынды, яғни қалыңдығы жилдам өседі. Жатырішілік кезең мен балалық шақта сүвек қуысы қызыл сүвек миымен толтырылған, құрамы лимфоидты элементтер және қан жасушаларымен толтырылып ағзаның қан жасау мен қорғаныш қызметін атқарады. Ал, ерэссектерде қызыл сүвек миы тек жалпақ кеуекті зат ұяшықтарында, қысқа кеуекті сүвектерде, түтікті сүвектер эпифизінде болады. Түтікті сүвектердің диафизінің сүвекмилы кеңістігінде сары сүвек миы болады. 12 жасқа толғанда жас баланың сүйегінің гистологиялық құрылысы мен бейнесі ерэссектермен ұқсас болады. Балалар сүйегінің қанмен қамтомасыз етілуі қарқынды өтеді, бұл сүвектің сынғаннан кейінгі жилдам өсіп регенерациялануына себепші болады. Балаларда сүвек ерэссектерге қарағанда өзгеше, өсуі қарқынды, яғни қалыңдығы жилдам өседі. Жатырішілік кезең мен балалық шақта сүвек қуысы қызыл сүвек миымен толтырылған, құрамы лимфоидты элементтер және қан жасушаларымен толтырылып ағзаның қан жасау мен қорғаныш қызметін атқарады. Ал, ерэссектерде қызыл сүвек миы тек жалпақ кеуекті зат ұяшықтарында, қысқа кеуекті сүвектерде, түтікті сүвектер эпифизінде болады. Түтікті сүвектердің диафизінің сүвекмилы кеңістігінде сары сүвек миы болады. 12 жасқа толғанда жас баланың сүйегінің гистологиялық құрылысы мен бейнесі ерэссектермен ұқсас болады.

Бас қаңқасының құрылысы. Нәрестенің тылу сәтінде бас қаңқасы үлкен сүвектермен көрініс береді. Сүвектер арасындағы тігістер тек қна 3-4 айда қосыла баста, ал 3-5 жасқа жеткенде ғна сүвектер арасындағы байланыстар толығымен бітісе бастарды. Нәрестелердің бас сүйегіндегі негізгі мән беретін ерекшелік, ол - еңбектердің болуы (бас миының сүвектенбеген кеуекті бөлігі). Нәрестенің тылу сәтінде бас қаңқасы үлкен сүвектермен көрініс береді. Сүвектер арасындағы тігістер тек қна 3-4 айда қосыла баста, ал 3-5 жасқа жеткенде ғна сүвектер арасындағы байланыстар толығымен бітісе бастарды. Нәрестелердің бас сүйегіндегі негізгі мән беретін ерекшелік, ол - еңбектердің болуы (бас миының сүвектенбеген кеуекті бөлігі).

Үлкен еңбек тәждік және сагитальды тігістер түйіскен жердь орналасқан. Оның өлшемі сүвек жиектерін өлшегенде 1,5 х 2 см-ден 3 х 3 см-ге дейін. Қалыпты жағдайда үлкен еңбек 1-1,5 жасқа жеткенде толығымен жабылуы керек. Кіші еңбек шүйде сүвек пен самой сүвек арасында орналақан. Жетіліп туылған нәрестелердің ¾-де кіші еңбек жабылып туылса, қалшған нәрестелерде ол 1- 1,5 жасқа келгенде бітіседі. Бүйірлік еңбектер жетіліп туылған балаларда қалыпты жағдайда жабық. Үлкен еңбек тәждік және сагитальды тігістер түйіскен жердь орналасқан. Оның өлшемі сүвек жиектерін өлшегенде 1,5 х 2 см-ден 3 х 3 см-ге дейін. Қалыпты жағдайда үлкен еңбек 1-1,5 жасқа жеткенде толығымен жабылуы керек. Кіші еңбек шүйде сүвек пен самой сүвек арасында орналақан. Жетіліп туылған нәрестелердің ¾-де кіші еңбек жабылып туылса, қалшған нәрестелерде ол 1- 1,5 жасқа келгенде бітіседі. Бүйірлік еңбектер жетіліп туылған балаларда қалыпты жағдайда жабық.

Жаңа туылған нәрестелерде ми көлемі беттің 8 эссе көлемін алып жатады. Ал, ол ерэссектерде 2 эссені ғна құрайды. Көз үңгірі нәрестелерде кең, маңдай теңдей екіге бөлінген. Қас үстілік доғалар байқалмайды. Жақтар дұрыс қалыптаспаған, төменгі жақ екі бөліктен тұрады. Өмірдің алғашқы жилдарында бас қаңқасы тез әрі қалыпты өседі, сүвектің қалыңдығы 3 эссе өседі. 1-2 жасқа жеткенде төменгі жақ өседі, 2-3 жасқа жеткенде беттің қаңқасы қарқынды өсе бастарды. 3 жестан 7 жасқа дейін бас қаңқасының негізі қалыптасады, 7 жасқа жеткенде қалыптасу әрі жүре береді жеста бас қаңқасы өсе береді, бірақ баяу және бірқалыпты. Жаңа туылған нәрестелерде ми көлемі беттің 8 эссе көлемін алып жатады. Ал, ол ерэссектерде 2 эссені ғна құрайды. Көз үңгірі нәрестелерде кең, маңдай теңдей екіге бөлінген. Қас үстілік доғалар байқалмайды. Жақтар дұрыс қалыптаспаған, төменгі жақ екі бөліктен тұрады. Өмірдің алғашқы жилдарында бас қаңқасы тез әрі қалыпты өседі, сүвектің қалыңдығы 3 эссе өседі. 1-2 жасқа жеткенде төменгі жақ өседі, 2-3 жасқа жеткенде беттің қаңқасы қарқынды өсе бастарды. 3 жестан 7 жасқа дейін бас қаңқасының негізі қалыптасады, 7 жасқа жеткенде қалыптасу әрі жүре береді жеста бас қаңқасы өсе береді, бірақ баяу және бірқалыпты.

Омыртқаның құрылысы. Нәрестенің омыртқа бағаны алдыға қарай еңкейген доға тәрізді формаға каледі. Физиологиялық иілімдер тек 3-4-ға қарай қалыптаса бастарды. Нәрестенің омыртқа бағаны алдыға қарай еңкейген доға тәрізді формаға каледі. Физиологиялық иілімдер тек 3-4-ға қарай қалыптаса бастарды. Мойынды лордоз нәресте мойнын (3 айдан бастап) дұрыс ұстай бастағаннан қалыптасады. Кеуделік кифоз нәресте отыра бастапғаннан бастап қалыптасады(5-6 ай). Белдік лордоз 6-7 айдан кейін демиды, яғни бала жүріп үйрене бастағаннан бастап қалыптасады. Осымен бірге (компенсаторты) сегізкөздік кифоз демиды. Осы процессстің толық аяқталмауынан балаларда олардың дамуы барасында патологиялық процесссстер тез қалыптасады, омыртқаның майысуы мен (мысалы: сколиоз) отырудың дұрыс болмауы.

Кеуде клеткасы. Жаңа туылған нәрестелердің куеде клеткасы конус тәрізді. Қабырғалар омыртқалардан тік бұрыш жасайтт орналасқан. Бала жүре бастағанда куеде түсіп қабырғалар майысқан қалыпқа кале бастарды. 3 жасқа келгенде куеде клеткасының қиғаш және алдыңғы өлшемі ұзындығы бойынша туралнады, қабырғалардың қиысу бұрышы үлкейіп, қабырғалық тыныс алу эффективті болады. Жаңа туылған нәрестелердің куеде клеткасы конус тәрізді. Қабырғалар омыртқалардан тік бұрыш жасайтт орналасқан. Бала жүре бастағанда куеде түсіп қабырғалар майысқан қалыпқа кале бастарды. 3 жасқа келгенде куеде клеткасының қиғаш және алдыңғы өлшемі ұзындығы бойынша туралнады, қабырғалардың қиысу бұрышы үлкейіп, қабырғалық тыныс алу эффективті болады. Мектеп жасына жеткенде куеде клеткасы қатаяды, дене бітімге байланысты оның 3 формасының бірі қалыптасады: конусты, жалпақ және цилиндрлік.

Жамбас сүвектері. Ерте жестағы балаларда жамбастың формасы воронка тәріздес. Жамбастың формасы мен өлшемінің өзгеруі дене салмағына, ішкі ағза мүшелері мен бұлшықеттер және жыныс ағзаларының әсеріне байланысты. Ұл балалар мен қыз балалар жамбасының арасындағы айырмашылық 9 жасқа толғанда айқындала бастарды: ұл балаларда жамбас қыз балаларға қарағанда ұзын және қысқа. Жаңа туған нәрестелерде төменгі бөлім салыстырмалы қысқа. Даму барысында төменгі бөлік жоғарыға қарағанда тез өсіп ұзын болады. Нәрестелерде өмірінің алғашқы кезеңдерінде табан көлемі жалпақ. Табанның дұрыс формасы бала тұрып және жүре бастаған кезден қалыптаса бастарды. Ерте жестағы балаларда жамбастың формасы воронка тәріздес. Жамбастың формасы мен өлшемінің өзгеруі дене салмағына, ішкі ағза мүшелері мен бұлшықеттер және жыныс ағзаларының әсеріне байланысты. Ұл балалар мен қыз балалар жамбасының арасындағы айырмашылық 9 жасқа толғанда айқындала бастарды: ұл балаларда жамбас қыз балаларға қарағанда ұзын және қысқа. Жаңа туған нәрестелерде төменгі бөлім салыстырмалы қысқа. Даму барысында төменгі бөлік жоғарыға қарағанда тез өсіп ұзын болады. Нәрестелерде өмірінің алғашқы кезеңдерінде табан көлемі жалпақ. Табанның дұрыс формасы бала тұрып және жүре бастаған кезден қалыптаса бастарды.

Балалардағы буындардың жасқа сайтт ерекшеліктері. Туылу кезінде буын-байламдық аппарат натомиялық қалыптасып қойған. сүвектердің эпифизі сіңірмен берілген. сүвектердің эпифизі сіңірмен берілген. ерэссектерге қарағанда байламдар созылыңқы, бірақ мықты. ерэссектерге қарағанда байламдар созылыңқы, бірақ мықты. беткей буындар мен капсулалардың және байламдардың қалыптасуы тек жасқа жеткенде аяқталады. беткей буындар мен капсулалардың және байламдардың қалыптасуы тек жасқа жеткенде аяқталады.

Қорытынды Жас балалардың қаңқасын үлкендермен салыстырғанда көптеген ерекшеліктер бар. Сүвек тінінің дамуы барысында көптеген аурулар туындауы мүнкін (остеопороз, остеомиелит, артрит, мешел). Сонымен қатар жас балалардың дұрыс отырмауынан сүвектердің дұрыс өспеуі байқалады. Бұл аурулардың алдын-алу үшін баланы дұрыс тәрбиелеп, күн сәулесінде серуенге шығарып тұру керек. Жас балалардың қаңқасын үлкендермен салыстырғанда көптеген ерекшеліктер бар. Сүвек тінінің дамуы барысында көптеген аурулар туындауы мүнкін (остеопороз, остеомиелит, артрит, мешел). Сонымен қатар жас балалардың дұрыс отырмауынан сүвектердің дұрыс өспеуі байқалады. Бұл аурулардың алдын-алу үшін баланы дұрыс тәрбиелеп, күн сәулесінде серуенге шығарып тұру керек.

Қолданылған әдебиеттер Н.А. Геппе, Н.С Подчерняевой Пропедевтика детских болезней Москва 2009 Н.А. Геппе, Н.С Подчерняевой Пропедевтика детских болезней Москва 2009 А. Рақышев Адам натомиясы Алматы 1994 А. Рақышев Адам натомиясы Алматы 1994 Интернет желісі Интернет желісі

Назарларыңызға рахмет!!!