Баурыдың зақымдалуымен жүретін гельминтоз:Эхинококкоз Орындаған:Сарсенбай Н. Курс: 5 Топ: ЖМ к Тексерген:Кашим Ж. К. С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВ

Эхинококкоз –үй жануары арқылы тасымалданатын паразитті ауру. Паразит жануарлардың ішегінде бірнеше даму сатысынан өтіп, седан соң, жануарлардың нәжісімен жерге түседі. Жерге түскен жұмыртқалар онкосфералар деп аталады. Онкосфералар аура температурасының өзгерістеріне берік әрі сыртқы ортаға бейімделгіш болып келеді. Балалар, көбінесе, үй жануарларымен қарым- қатынас кезінде, жануарлардың жүні, шаң-тозаң, су және т.б. арқылы жұқтырады. Егер, паразит тамақпен бірге ағзаға түссе, бауры эхинококкозы, игре аура арқылы тараса,өкпенің эхинококк өсіндісі демиды. Эхинококк өсіндісі – бұл паразиттің дамуындағы соңғы кезең болып табылады.

Этиология. Жылауық кұрты өл-шемі 2 мм-см. Құрт өсіп-өнуі үшін, аң мен үй жануарларының ішіне түсуі керек. Эпидемиология. Ол көбінесе аңдар мен үй малдарынан, ит пен мысықтан жұғады. Бұл құрттар ит пен қасқырдың азы ішегінде өсіп- өнеді де, солардың дәреті арқылы суды, шөпті, жерді ластайды. Аң терісін, ит пен мысықты ұстағанда жилауықтың құрты қолға жабы сады. Қолды думай тамақ ішкенде, ластанған өзендердің суын қайнатпай ішкенде құрт адамның асқазанына барып түседі.

Патогенез. Асқазанға түскен құрттың ұрығы сыртқы қабығынан айырылып, ішек қатпарларына енеді. Содан қан тамырларына түсіп бауры, өкпе, ми және басқа ағзаларға ұялайды. Бірте-бірте ұялаған жерінде жилауық құрты өнеді, өседі. Олар бір ұялы, көпұялы болып бөлінеді. Жылауық қалтасы бірте-бірте өсіп, аурудың белгісі біліне бастарды, құрт орналасқан органдардың қызметі бұзылады.

Жылауық құрттың белгілeрі, өрбуі Жылауықтың өрбуін екі кезеңге бөлуге болады. 1. Жасырын өрбуі. Науқастың аздаған қызуы көтерілуі мүмкін, субфебрилитет, қан аздық, лоқсып, тамаққа тәбеті төмендеп, асқазан түбі аурыып, аурылық сезіледі. Кейбір науқаста бас аурыып, жөтеліп, ентігіп, кеудесі шаншиды, әлсіздік сезінеді. Жылауық құртының ұрықтары ағзада айлап, жил да, көп белгі берией жата беруі де мүмкін. Ал, кейде басқа дерттердің белгілері сияқты көрінеді, басқа дәрігерлерде емделіп жүреді. 2. Жылауық құртының ауры түрі. 1.Баурыдағы жилауық асқынғанда, а.) Жылауық қалтасының жарылуы, б.) Сар- ғаю, өт жолын жапқандықтан, в.) Жылауықтың іріңдеуі. 2.Өкпедегі жилауық асқынғанда а.) өкпедегі іріндік, іріңді плевра, б.) өкпеден қан кету.

Баурыда көлемдері әртүрлі, іші мөлдір суға толған жилауық құрт ісіктері пайда болады. Адамның іші өтеді, асқазан, бауры тұсы сыздап аурыады. Оң жақ қабырға астынан сыртқа қарай томпиған ісікті байқауға болады. Жылауық асқынып жарылғанда науқастың жағдайы нашарлайды. Жылауық қалтасы өт жолын жапқанда науқас сарғайып кетеді. Баурыдағы жилауық іріңдегенде ағзаның түгелдей улану қаупі басталады. Өкпедегі жилауық асқынғанда тыныс жолдарының, өкпенің, плевраның іріңдеп қабынуы болады. Өкпедегі тамырды сорып, жегідей жеп, өкпеден қан кеткенде өте ауры жағдайға соқтырады.

Аурудың белгілері көбінесе байқалмайды, эхинококк өсіндісі өкпені рентгенологиялық немесе баурыды ультрадыбыстық зерттеу кезінде анықталып жатады. Баурыдағы үлкен өсінділер іштің жоғарғы бөлігіне орналасады. Өсінді мида дамыған жағдайда бас ауруы, неврологиялық бұзылыстар байқалады. Сәбиде эхинококкоз ауруы анықталған жағдайда, барлық отбасы мүшелерін тұрғылықты жері бойынша емханада тексеруден өткізу қажет. Соңғы кездері Көп бейінді облыстық балалар ауруханасында жилына 10 науқасқа дейін бауры және өкпе эхинококкозы бойынша ота жасалады (салыстырмалы түрде алғанда, жж. аралығында жилына 25 науқасқа дейін ота жасалған). Ота жасалған соң, науқастар емханадағы хирург маманымен диспансерлік есепке алынып, сызба бойынша ішек құрттарына қарсы ем қабылдайды, 2 жил ішінде өкпені рентгене түсіріп, баурыды ультрадыбыстық зерттеуден өткізеді.

Қандай алдын алу шараларын қолға алу қажет? Бірінші кезекте, жеке гигиенаға, әсіресе, қол тазалығына аса көңіл бөлу қажет. Екіншіден, үй жануарларын, ауылдық жерлерде ірі қара малды ішек құрттарынан тазарту шараларын атқару қажет. Жануарлар уақытылы ветеринарлық тексеруден өткізіліп, олардың қалдықтары жойылуы, жануар өнімдері жеткілікті мөлшерде термиялық өңдеуден өткізілуі қажет (флюорография, ультрадыбыстық зерттеу). Ветеринарлық қызметтің жұмысын жақсартып, үй жануарларының эхинококкоз ауруын жұқтыруын бақылауға алу, бұралқы ит термин мысықтардың санин азайту, тұрғындардың өмір сүру дағдысын, санитарлық білімі мен жеке гигиенаны сақтау мәдениетін арттыру қажет.

Емі: Таяу уақытқа дейін баурыға жасалатын операциялар эхинококк іріңін алумен және шеттік кисумен ғана шектелген еді. Қазіргі уақытта асқынған зақымдану жағдайында сегменттік кису мен оң немесе сол жақ бөлікті алып тастау операциялары жасалады. Бауры эхинококкозы асқынып кеткен және басқа органдары зақымданған науқастарды емдеуде қуыстарды лазермен өңдеу тәсілін қолданылады.