Орындаған:Нұрман Гүлбақыт Тексерген: 2016-Алматы

Ж оспары: I.Кіріспе II.Негізгі бөлім Дәріге тәуелділік шақыратын препарата Тәуелділік шақыратын препаратадың маңызы Морфин, промедол, кокаинге түсініктеме беру III.Қорытынды IV.Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе Дәріге организмнің тұрақтылығы емдік қасиеті, организме қауіпті, зиянды әсерлерге әкелетін,үлкен дозалардан болғанда ғана айтады. Ол дәріге тұрақтылық емс, организмнің дәріге даралық сезімталдығының төмендеуінен дамы, сол себептен дәріге тұрақтылық негізінен ауру туындатқан микробтарға (бактерияларға)қатысты айтылады. Бір рет қабылдауға арналған дәрінің санин мөлшер деп атайды.Тек бір рет қабылдауға эссептелген мөлшер ғана емс, сонымен бірге тәуліктік мөлшер жөнінде де хабар дар болу қажет.Мөлшерді граммен немсе грамм үлесімен белгілейді. Дәрінің бастапқы биологиялық әсерін тудыратын минималдық мөлшерді табалдырық немсе минималдық әсер етуші деп атайды. Бірқатар заттардың әсерінің ұлғаюы, олардың кумуляциялану қабілетіне байланысты болады. Материалдық кумуляция деп ағзада формокологиялық заттардың жинақталу түрін айтады.Кейбір заттарға, оларды қайталап енгізгенде дәріге тәуелділік демиды.Ол дәріні қабылдауға денег ұмтылысты жеңе алмауымен көрінеді, әдетте көңіл – күйді жеғарылату,хал – жағдайын жақсарту, жағымсыз қайғыруды және сезінуді тоқтату мақсатында, сонымен бірге тәуелділік шақыратын дәріні беруді тоқтатқанда болады.

Дәріге тәуелділік екіге бөлінеді: Психикалық; Физикалық;

П сихикалық тәуелділік препаратады енгізуді тоқтатқанда тек эмоционалдық жайсыздық туындайды.

Физикалық тәуелділік: Тек психикалық бұзылыстар ғана емс, физикалық қызметтердің бұзылуымен сипатталады.

Тәуелділік шақыратын дәрілік заттардың маңызы Морфин Морфин алкалоиды медициналық практика да барынша кеңінен қолданылады. Медициналық мақсаттағы апиында морфиннің мөлшері 10% төмен болмауы керек. Морфин ОЖЖ тежегіш әсер көрсетеді.Ал изохинолин қатарының алколоидтарына тегіс салаты бұлшықеттерге спазматикалық әсер көрсетеді.

Морфиннің әсер ету механизмі Наркотикалық анальгетик тер жүйкелік жасуша мембрана сына пре және постсинапстық мембрана деңгейінде опиоидты рецепторлармен байланысып калий каналдарын жабылуына әкеледі. Наркотикалық анальгетик тер сопақша мидың, ортаңғы мидың төмендеткіш, тежегіш құрылымдарын күшейтеді. Субьективті эмоционалды қабылдаудың бұзылуы, ауру сезімінің бағалануы және оған реакциялардың өзгеруі мүмкін.

М орфиннің негізгі фармакологиялық әсерлері: Ауру сезімін басады; Ұйқы шақырады; Эйфория; Дене температура сын төмедетеді, себебі гипоталамуса орналасқан жилу реттеу орталығын тежейді; Диурезге қарсы гормондар деңгейін жеғарлатады; Тыныс орталығын тежейді; Жөтелге қарсы әсер етеді; Көздің қарабығын тарылтады; Құсу шақырады; Брадикардия шақырады; Жоғары мөлшерде гипотензивті әсер көрсетеді; Морфин наркозға арналған заттардың, жергілікті анестезияның ұйықтатқыш әсерін күшейтеді;

Морфиннің қолданылуы: Ауру сезімін басу үшін; Операцияға дайындық кезінде; Жөтелді басу үшін және ұйқысыздықта; Өкпеге операция жасағаннан кейін жөтелде; Өкпе ісінуінде;

Морфиннің жанама әсерлері: Жүрек айну, құсу, тыныстың тежелуі, миоз, іш қату, диурездің төмендеуі.

П ромедол- жасанды анальгетик пиперидин туындысы фармакологиялы қ ә серлері: Ауру сезімін басады; Ұйқы шақырады,тыныштандырғыш; Эйфория; Дене температура сын төмедетеді, себебі гипоталамуса орналасқан жилу реттеу орталығын тежейді; Гонадотропты гормондардың секреция сын тежеу; Тыныс орталығын тежейді; Жөтелге қарсы әсер етеді; Көздің қарабығын тарылтады; Кезбе жүйке орталығын ынталандырады; Пролактин мен антидиурездік гормонның өнімін жеғарлатады;

Шеткі жүйкеге әсері: Асқазан моторикасы мен ішектің пропульсивті жиырылуының төмендеуі Асқазанның, ұйқы безінің, ішектің секреция сының төмендеуі

Қолданылуы: Жарақатта; Операцияға дайындық кезінде; Акушерлік практика да босануды ынталандыру үшін; Ауру сезімін басу үшін;

Ерекшелігі Ауруды басатын белсенділігі жағынан ол морфине 2-4 эссе кем.Әсерінің ұзақтығы 3-4 сағат.Лоқсу мен құсуды морфинге қарағанда сирек шақырады.Тыныс орталығы азырақ тежеледі.Тегіс бұлшықетті мүшелердің тоусын жеғарлатады немсе төмендетеді.Асқазан желдарында жақсы сіңеді.

Кокаин Медициналық практика да бірінші анестетик болып Erythroxylon coca өсімдігінің алкалоиды.Метилэкгони мен бензой қышқылының күрделі эфирінің гидрохлориді болып табылады.

Фармакологиялық әсерлері Көздің ақ қабық тамырларын тарылтып, қарабықты кеңейтеді; Көз іші қысымын төмендетеді; Ұзақ қолданғанда қасаң қабықтың эпителийінің түлеуін және ойылуын шақырады; ОЖЖ-ін ынталандырады; Бас миы қыртысының қызмет жағдайын бұзады; Эйфория шақырады; Тынышсыздық, психомоторлық қозу демиды және шаршау, аштық сезімінің төмендеуі галлюцинация болуы мүмкін; Сопақша мидың орталықтарын ынталандырады, трусы болуы мүмкін;

Кокаинмен уланғанда: Тахикардия; Мидриаз; Ж ү рек айну, құ су, диарея; К ө ру, месту б ұ зылуы; А Қ же ғ арлайды; Қ арабы қ басында тары лады, седан со ң ке ң ейеді; Демікпе, тынысты ң тежелуі; Тырысу пайда болады.

Көмек көрсету шаралары: Кокаинмен жедел уланғанда бәрінен бұрын оны енгізген жердин сіңуін азайту қажет.Егер бұл асқорыту желдары бокса, асқазанды шаю жүргізіледі.Адсорбциялаушы заттарды, іш жүргізгіш заттарды тағайындайды.Кокаин шырышты қабыққа пенсе оны натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісімен шаяды.Ауыр уланған жағжайда қосымша тыныс, сонымен қатар трахеотомамен жасанды тыныс берегу дайын тұру керек.

Кокаинге тән ерекшеліктер: Ұзақ қолданғанда тәуелділік туады Қабылдауды кенеттен тоқтату психикалық күрделі жағдайлар шақырады Кокаинге бейімделу болмайды немсе аз дәрежеде болады.

Қорытынды: Дәріге тәуелділік шақыратын препарата енгізуін тоқтатса, абстиненция демиды.Ұйқысыздық, тынышсыздық, қорқыныш, үрей, мұңаю байқалады.Көптеген физиологиялық қызметтер бұзылады. Кейде коллапс демиды. Қозғалыс ретсіздігі, агрессивтілік және басқа да көріністер болуы мүмкін

Пайдаланылған әдебиеттер: Негізгі: 1. Харкевич Д.А. Фармакология. Жоғары оқу орындарына арналған оқулық.. Мемлекеттік тілдегі аудармасы. – Алматы, бет. 2. Маркова И.В., Неженцев М.В. Фармакология. С-Петербург С Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД» С Қосымша: 1. Машковский М.Д. Лекарственные средства. Он бесінші басылым. - М.: Новая волна, б Гудман Г., Гилман Г. Клиническая фармакология по Гудману и Гилману. 10-ші бас. аудармасы. М. «Практика» ж б. 3. Справочник врача общей практики. ЭКСМО – ПРЕСС, т – 926 б. (т.2). 4. Лоуренс Д.Р., Бенитт П.Н. Клиническая фармакология. – М.: Медицина, 2002, т.1-2. – 669 б. 5. Оксфордский справочник по клинической фармакологии и фармакотерапии. – М.: Медицина, – 740 б. 6. Бертрам Г. Катцунг. Базисная и клиническая фармакология (м.ғ.д., проф. Э.Э. Звартау аудармасы.) - Санкт-Петербург, б. 7. Кафедрада оқылатын дәрістер.