ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ НУТРИЦИОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЕМДІК ТАМАҚТАНУ НЕГІЗДЕРІ КАФЕДРАСЫ СӨЖ ТАҚЫРЫБЫ:СВЕРДЛОВ ОБЛЫСЫНЫҢ ТҮРЛІ ӨНЕРКӘСІП КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ЖҰМЫСШЫЛАРДЫҢ ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ТАМАҚТАНУ ЖАҒДАЙЫНЫҢ СИПАТТАМАСЫ. ОРЫНДАҒАН:БИЖАНОВА А.Е ТОП ЖМФ ҚАБЫЛДАҒАН:АМРИЕВА Қ.Е. ҚАРАҒАНДЫ 2018 ЖЫЛ

Жоспар: Кіріспе 1 Сар ғ аю синдромы Негізгі б ө лім; 1 Зерттеу ма қ сваты 2 Зерттеуге қ атысушылар 3 Зерттеу ә дістері 4 Зерттеу н ә тижесі Қ орытынды б ө лім Пайдалсыныл ғ ан ә дебиеттер

Кіріспе Азы қ -т ү лік құ рилымын б ұ зу тема қ тану жа ғ дайтттинда ғ ы ө згерістерге ә келіп со ғ ады, б ұ л инфекциялы қ емс ауруларды ң дамуына ы қ пал етеді, б ұ л Ресей еліндегі ө лім себептеріні ң жартысынан астамын құ райды. Метаболикалы қ б ұ зылулар мен ж ү рек-таймыр ауруларсыны ң ппанда болдуины ң ма ң езды факторы қ олайсыз е ң бек жа ғ дайлары болып табылады.

Зерттеуді ң ма қ сваты Свердлов облыстттинда ғ ы 2 ө неркаа ә сіптік к ә сіпортттиндарда ж ұ мыс істейтін қ ызметкерлерді ң тема қ тану ж ә не тема қ тану жа ғ дайын ба ғ алау.

Зерттеуге қ атысушылар Зерттеу 2 сау тема қ тану порталы қ тартттинда (Екатеринбург ж ә не М ә секу) бірлесіп ө ткізілген.Зерттеуге қ ара мыс ө ндірумен айналысватын ө неркаа ә сіп к ә сіпорсынынееан 374 адам ж ә не темір градусы шикізатын ө ндіру бойынша ж ұ мыс істейтін к ә сіпортттиндардан 267 адам қ атыс қ ан.(Орташа жас аралы қ тары жас аралы ғ ы).

Зерттелушілер Жалпы зерттеушілер саннынееан 1-ші к ә сіпорыннан 20,2% метталургиялых цех кран машинистері,ал 2-ші к ә сіпорыннан 50,2% экскаватор машинистері балды.1 к ә сіпортттинда ж ұ мыс жасайттттиндар ү шін зиянды к ә сіптік факторлар кремний мен байланнысы-52%,никель мен қ ор ғ асынмен-41%,мышьякпен-38% байланнысы балды, ал 2 к ә сіпортттинда ғ ы ж ұ мысшылар ү шін кремний мен-68.9% ж ә не марганецпен-20.6% байланнысуы балды.

Зерттеу ә дістері Қ ызметкерлерді зерттеу ба ғ дарламастттинда жиілік ә дісімен антропометриялы қ к ө рсеткіштер, дене құ румсыны ң к ө рсеткіштері (биоимпеданометрия), қ оректік биомаркерлер (биохимиялы қ қ ан индексі) бойынша на қ ты тема қ тануды зерттеу кірді.

Зерттеу н ә тижелері Қ ызметкерлерді ң тема қ тану рационы же ғ ары энергиялы қ құ ндилы қ пен (т ә улігіне 2500 ккал)ерекшееелінді, жалпы ж ә не қ анны ққ ан майларды ң ( ж ә не % калория) ж ә не моно- ж ә не дисахаридтер (19,0-21,0% калория) арты қ м ө лшееерімен, П Қ М Қ ж ә не та ғ анды қ ташлы қ тарды ң жетіспушілігімен сипатталды.Май алмазу б ұ залысины ң негізгі қ ауіп факторы болып май та ғ амдарын қ алдануда ғ ы дисбаланс, қ анны ққ ан май қ ыш қ ылдарын арты қ м ө лшееерде қ алдану мен П Қ М Қ жеткіліксіздігі санналлоды. Қ М Қ арты қ м ө лшееерде қ абылдау металдарды ң сі ң ірілуі мен бас қ ада ксениобиотиктерді ң т ү су қ аупін же ғ арлатады.Б ұ лар ө з кезегінде организме токсикалы қ к ү ш т ү сіреді.П Қ М Қ мен амега-6 ж ә не -3 жетіспеушілігі метоболитикалы қ б ұ зилысты ң дамуына ы қ пал етеді. К ө мірсулар метаболизм процесіні ң ортттиндалуы ү шін энергия к ө зі болып табылады.Оларды ң б ө тен заттарды ң биотрансформация процестеріндегі спецификалы қ р ө лі глюкурон қ ыш қ былины ң қ алыптасуы болып табылады.Моно- ж ә не дисахаридтерді ң арты қ м ө лшееері майларды ң депо болып жиналуына ы қ пал етеді де,соны ң н ә тижесінде семіздік,атеросклероз,метоболитикалы қ синдром тууына жа ғ дай жасайды.

Зерттеу н ә тижесі Та ғ анды қ ташлы қ тарды ң та ғ аммен жеткіліксіз т ү суі семіздікке ж ә не семіздікпен байл патологиялы қ процестерде алып келеді.Тама қ ты қ рационтттинда 2-ші к ә сіпорын ж ұ мысшылары 1-ші к ә сіпорын ж ұ мысшыларына қ ара ғ панда Витамин С-78% р<0,01 ж ә не А-27% р<0,05 арты қ қ абылда ғ ан. Ж ұ мысшыларды ң 28,5% -ы бел шеее ң беріні ң жамбас шеее ң беріне қ атынассыны ң же ғ ары (> 1,0) м ә ндеріне ие балды. Семіздік (дене салма ғ сыны ң индексі> 25,0 кг / см 2) ж ұ мысшыларды ң 36-42% -тттинда, арты қ смайлы массажа - 81% -дан табылды. Қ алыпты дене салма ғ ы -13% анны қ тал ғ ан. Тексерілген 1-ші ж ә не 2-ші к ә сіпортттиндарды ң 28 ж ә не 35% -тттинда қ ан сарысутттинда ғ ы т ө мен ты ғ езды қ та ғ ы липопротеин концентрацияссыны ң же ғ арылауы анны қ талды. Метаболизм синдромы бірінші к ә сіпорынны ң ж ұ мысшыларсыны ң 27,0% -тттинда ж ә не екінші к ә сіпортттинда ғ ы ж ұ мысшыларды ң 44,2% -тттинда, ал ж ү рек- қ ан таймырлары ж ү йесіні ң аурулары тиісіншеее 25,9% -мен ж ә не 56,5% -мен анны қ талды. Семіздік пен метаболикалы қ б ұ зилыстарды дамыту ғ а генетикалы қ факторларды ң ә сері (rs геніні ң FTO ж ә не Trp64Arg гені ADRB3) к ө рсетілген.

Қ орытынды Ө ндірістік к ә сіпортттиндарда ғ ы ж ұ мысшыларды ң майды, қ анны ққ ан май қ ыш қ ылдарсыны ң шамадан тыс, моно-ж ә не дисахаридтерді ж ә не П Қ М Қ мен та ғ анды қ ташлы қ тарды ң жеткіліксіз т ұ тынуына байланнысты тема қ тану макроэменттер тепе-те ң дігі са қ талма ғ ан. Қ ызметкерлерді ң тема қ тану құ рилымын б ұ зу аястттинда арты қ дене массы, семіздік, метаболикалы қ б ұ зылулар, Ж Қ Ж ауруларын ң же ғ ары таралу бай қ аллоды. Свердов облыстттинда ғ ы түрлі өнеркааәсіп кәсіпортттиндартттиндағы жұмысшыларда семіздік пен метоболитикалы қ б ұ зылуларды ң тутттиндауына генетикалы қ факторларды ң ә сер к ө рсетеді Қ ызметкерлерді ң қ ор ғ анныш-компенсаторлы қ ж ә не адаптивті қ орларын ұ л ғ айту ү шін оларды ң тема қ танусыны ң калориялы қ маз ұ нынее ж ә не одна макронутриенттерді ң маз ұ нынее ғ анна емс, соднай-а қ биологиялы қ белсенді заттарды ң балансы, функциональ ды д ә ст ү рлі азы қ -т ү лік ө німдеріні ң диапазоныее ке ң ейту ар қ илы қ ол жеткізуге болатын витаминдер мен минералдар кешееені, ж ұ мса қ пісіру ә дістерін қ алдану керек.

Пайдаланныл ғ ан ә дебиеттер: Научно -практический журнал Вопросы питания 1/2018 жил. Ма қ ала авторлары:Мажаева Татьяна Васильевна Дубенко Светланна Эдуардовна Погожева Алла Владимировна Хотимченко Сергей Анатольевич Мажаева Татьяна Васильевна Дубенко Светланна Эдуардовна Погожева Алла Владимировна Хотимченко Сергей Анатольевич