Психиатриядағы ургентті жағдайлар. Орындаған: Сайлауова Мөлдір 513 топ Тексерген: Ахметова Светлана Ахантаева Ақтөбе 2018 izden.kz

I.Кіріспе б ө лім ІІ. Негізгі б ө лім Жиі кездесетін ургентті жа ғ дайлар: - психомоторлы қ озу - суицидтік мінез- құ лы қ - тама қ тан бас тарту - алкогольді делирий-ауыр а ғ ымды делирий - эпилепсиялы қ статус - фебрилді шизофрения - қ атерлі нейролептикалы қ синдром - психотропты заттармен улану ІІІ. Қ орытынды б ө лім IV. Пайдаланыл ғ ан ә дебиеттер тізімі izden.kz

Психомоторлы қ озу – нау қ асты ң психикалы қ жа ғ дайыны ң б ұ зылуына байланысты ә р т ү рлі д ә режедегі қ имыл қ оз ғ алысыны ң ж ә не с ө йлеу қ абілетіні ң б ұ зылысымен (к ө п с ө йлегіштік,с ө з құ рамыны ң ө згерісі, т.б.) ж ү ретін патологиялы қ жа ғ дай. Жиі кездесетін психомоторлы қ озу т ү рлері: Галлюцинаторлы Ү рейлі (тревожное) Дисфориялы қ Депрессиялы қ Маникалды Аффективті – шокты Кататониялы қ ж ә не гебефренді izden.kz

- қ имыл қ оз ғ алысты ң қ озуы - ү рей, ө зін- ө зі жо ғ алту. -галлюцинациялы қ, сандыра қ ты қ, кататониялы қ симптомдармен тез алмасып отыратын к ө ріністер. - сананы ң б ұ лы ңғ ырлануы: делирий, онейроид, сумеркалы қ жа ғ дай, сандыра қ тар т.б. Нау қ астар абыр-сабыр болып ж ү реді, ойдан шы ғ ар ғ ан а ң душылардан қ ашып ж ү реді, терезеден секіреді, жолды ң қ арсы бетіне ө те салады, б ө тен адамдар ғ а шабуыл жасауыда м ү мкін. Қ озуды дереу басып ж ә не нау қ асты госпитализациялау керек. izden.kz

Нау қ асты физикалы қ шектеу ү шін медицина қ ызметкерлері к ү шпен ұ стап т ұ рады. Нау қ асты байлау ғ а немесе фиксацияны ң жара қ аттайтын ә дістерін қ олдану ғ а болмайды. Нау қ асты кроват қ а немесе еденге ар қ асымен жат қ ызып ұ стайды немесе ая қ - қ олын простыньямен же ң іл т ү рде фиксациялайды. Фиксацияла ғ анда нервтер мен қ антамырларды ң қ ысылып қ алмауын, буындарды ң шы ғ ып кетпеуін, кеуде клеткасыны ң экскурциясыны ң б ұ зылуынан болатын тыныс алуды ң қ иындауыны ң алдын алуымыз керек. Нейролептиктер гипотония ша қ ыратын бол ғ анды қ тан оларды абайлап қ олдану керек. Алдын ала қ ан қ ысымын ө лшейміз. Б ұ рын психофармакологиялы қ заттарды қ олданба ғ ан нау қ ас болса аз дозада қ олданамыз мг аминазин немесе тизерцин, 5мг дроперидол қ олданады. Б ұ рын нейролептиктер қ олдан ғ ан нау қ ас болса қ озуды басу ү шін мг аминазин, мг тизерцин, 10 мг дроперидол ғ а дейін қ олдану ғ а болады. Коллапстарды ң алдын алу ү шін бір мезгілде тері астына 2 мл кордиамин енгізу керек. izden.kz

Нейролептиктерге қ арсы к ө рсеткіші бар нау қ астар ғ а транквилизаторлар қ олдану қ ажет. Қ озуды басу ү шін транквилизаторлар қ олданамыз: S.Diazepami 0.5% - 2.0–6.0 к ө ктамыр ғ а немесе S.Phenazepami 0.1% б ұ лшы қ етке Д ә рілік препаратты ң дозасы нау қ асты ң жа ғ дайына бйланысты та ғ айындалады. Транквилизаторларды енгізбестен б ұ рын о ғ ан қ арсы к ө рсеткіштерді ң бар жо қ ты ғ ын аны қ тап алу керек. izden.kz

Суицидиальды қ тенденция барлы қ депрессивті жа ғ дайларды ң негізгі компоненті болып табылады. Е ң жиі ү рейлі ж ә не депрессияларда болады. Анамнезінде суицидтік жа ғ дайлар болса ол ү рейлі белгі болып табылады, себебі м ұ ндай жа ғ дайлар қ айталануы м ү мкін. Депрессияда ғ ы нау қ астар ү немі біреудін қ арама ғ ында болуы керек, ә сіресе та ң ерте ң гілік уа қ ыттарда осындай жа ғ дайлар ө те к ө п болады. Ә йелдерге қ ара ғ анда ерлер 3 есе к ө п, біра қ ә йелдер ерлерге қ ара ғ анда суицидке 4 есе к ө п барады. Е ң к ө п суицидке баратын жаста ғ ылар 15 – 40 жас аралы ғ ында ғ ылар. Д ә рігерде к ү дік пайда болса с ұ рау барысында нау қ астар ондай ойы бар екенін жасырмайды. izden.kz

15 – 40 жас аралы ғ ында ғ ы нау қ астар Алкоголизм Анамнезіндегі ұ за ққ а созыл ғ ан депрессивті ұ стамалар К ө мек қ абылда ғ ысы келмеу Ер кісілер Қ оз ғ ышты қ, агрессиялы қ, зорлы ққ а жа қ ынды қ Туыс қ андарынд а ғ ы суицидтер Психиатриялы қ ауруханада ем қ абылда ғ андар ж ә не госпитализациялан ғ ан дар Соматикалы қ аурулар, басынан ө ткен оталар Жал ғ ызды қ, жолдасын жо ғ алту, ажырасу Депрессия Ж ұ мысынан айырылу, пенсия ғ а шы ғ у Қауіп факторлары izden.kz

Нау қ асты тыныштандыру керек. Антидепресанттар та ғ айындау қ ажет. Біра қ тез ә сері болма ғ анды қ тан нейролептиктер ж ә не транквилвзаторлар қ оланады мг тизерцин, 15-30мг реланиум,30-75 мг сонапаксті бір т ә улікте қ олдану керек. Нау қ асты психолог немесе психиатр ғ а жолдап дер кезінде ем ж ү ргізу керек. Ә йтпесе суицидтік іс ә рекеттер қ айталануы м ү мкін. izden.kz

Нау қ ас ашы қ т ү рде тама қ тан бас тартады. Тама қ ты к ү штеп берсе ң де т ү кіріп немесе құ сып тастайды. Басын ары бері б ұ рып, аузын ашпайды, тістерін қ атты ай қ астырып алады. Ұ за қ уа қ ыт тама қ ішпегеннен ауыздан ацетон иісі шы ғ ып т ұ рады, тері тургоры т ө мендейді, гипотония, гипоглекемия, ү лкен д ә ретті ң болмауы, ж ү деу пайда болады. Стационарда к ү нделікті дене салма ғ ын ө лшеп отыру керек. izden.kz

кататониялы қ ступор суицидтік тенденция ө зін- ө зі кіналау сандыра ғ ымен ж ү ретін ауыр депрессия ж ү йкелік анорексия синдромы императивті галлюцинация Себептер izden.kz

Т ө сектік режим та ғ айындалады. К ү нделікті тазарту клизмасы жасалуы керек. Т ә бетті жо ғ арылату ү шін тері астына инсулинді бірлік енгізеді, 1-2 са ғ аттан со ң 40% глюкоза ж ә не жылы т ә тті шай ішкізу керек. Нейролептиктер: 10 мг френолонды т ә улігіне 50мг немесе 50мг пипольфенді т ә улігіне 1 рет инъекция т ү рінде. 10 % Гипертониялы қ натрий хлор ерітіндісін 20мл к ө к тамыр ғ а немесе т ұ зды қ клизма т ү рінде. Б ұ лшы қ етке С, В1 В6 витаминдерін, вена ғ а 5 %глюкоза салу керек. Анаболикалы қ гормондарды 1 мл 5% ретаболилді 1 реттен 8-10 к ү н. izden.kz

Алкогольді делирий к ө п жа ғ дайда сауы ғ умен ая қ талады. Біра қ % ө лімге алып келетін ауыр формада ө теді. Қ ауіпті делириозды ұ стамалар тек алкогольмен ғ ана емес соматикалы қ ауруларменде бірге ж ү реді. Мусситирлеуші делирий – ай қ ын азып тозумен, артериальды гипотониямен, т ө сектегі майда абыр- сабыр қ имылдармен, ма ғ ынасыз с ө йлеумен, нау қ аспен қ атынас жасау м ү мкін еместігімен к ө рінеді. Гиперкинетикалы қ делирий – шектен тыс қ имыл қ оз ғ алысын ң қ озуымен, артериальды гипертензиямен, атаксия ж ә не гиперкинездермен, дене температурасыны ң жо ғ арылауымен к ө рінеді. Сананы ң тере ң б ұ лы ңғ ырлануымен к ө рінетін, ө те сирек кездесетін алкогольді психозды ң ө те қ ауіпті т ү рі – Гайе –Верникті ң жедел алкогольді энцефалопатиясы. izden.kz

Ал ғ аш қ ы к ө мек:

izden.kz

Ү лкен тонико-клоникалы қ талмамен кездескен кез-келген д ә рігер ал ғ аш қ ы к ө мек к ө рсетуі тиіс. Тырыспалы талма эпилепсияда немесе симптоматикалы қ сипатта (абстинентті синдром фонында, интоксикацияда, жо ғ ары қ ызбада, бас-ми жара қ атында ж ә не т.б.) кездесуі м ү мкін. izden.kz

Талма кезінде: М ү мкіндігі барынша тырыспа кезінде нау қ асты құ лаудан са қ тау керек. Себебі тырыспа кезінде құ лау нау қ аста ауыр ас қ ынуларды тудырады. Нау қ асты бір қ ырына жат қ ызып,басына ж ұ мса қ зат(киімін,жасты қ, одеяло) қ ою керек Ая қ – қ олын қ атты к ү шпен ұ стамау керек. Себебі нау қ асты ң ая ғ ы шы ғ ып, байламдарына за қ ым келуі м ү мкін. Нау қ сты ң тісіні ң арасына қ атты затты қ ою ғ а болмайды(жара қ атты ң алдын-алу ү шін). Талма кезінде д ә рі енгізуге болмайды Талмадан кейін: Тыныс жолдарын ө ткізгіштігін тексеру керек,тілін тістеп қ ан кеткен жа ғ дайда, қ ан кетуді то қ тату А Қ,пульс,ТАЖ тексеру. Менингеальді ж ә не оша қ ты қ симптомдарды аны қ тау Жара қ ат ауырлы ғ ын ба ғ алау( ә сіресе бас-ми жара қ атын) S.Diazepami 0.5%-4.0 немесе S.Phenazepami 0.1%-3.0 и р-р сульфата магния (магнезия) 25%-5.0 в\м izden.kz

Эпилептикалы қ статус б ұ л – жиі қ айталанатын эпилептикалы қ ұ стамалар жа ғ дайы, жиі ү лкен ұ стамалармен к ө рінеді. Ұ стамалар арасында сана қ алпына келіп ү лгермейді, тіпті кома ғ а т ү сіп қ алуы м ү мкін. Кейде ұ стамалар арасында ғ ы ү зіліс 2-5 мин. Созылуы м ү мкін. Б ұ л уа қ ытта тыныс қ алпына келеді. Біра қ қ айталана беретін ұ стамалардан ликвородинамика б ұ зылады, екіншілік гипертермия, ж ү рек қ ан тамыр ж ә не тыныс алу ж ү йесімен бірге бас миыны ң ісінуі дамиды. Дер кезінде ж ә не ә сері жо қ емнен нау қ ас бірнеше са ғ атта қ айтыс болуы м ү мкін. izden.kz

Себептері: 1)Шынайы эпилепсиялы қ статус – эпилепсияда болады: Антиконвульсанттарды қ абылдау реттілігі б ұ зыл ғ анда немесе оларды то қ тат қ анда Эпилепсия ғ а соматикалы қ аурулар қ осыл ғ анда ( ә сіресе ай қ ын қ ызбамен ж ү ретін жедел инфекциялы қ ауруларда ж ә не интоксикацияда) Эпилепсиямен ауратын нау қ астарды ң алкогольді ішімдікті ж ә не есірткіні пайдалануында 2) Симптоматикалы қ эпилепсиялы қ статус – ә р т ү рлі ауруларда: Бас-ми жара қ атында Бас-миыны ң қ атерлі ісіктерінде ж ә не бас қ а да т ү зілістерінде Нейроинфекцияда (менингитте ж ә не энцефалитте) Бас-ми жедел қ ан-тамырлы қ ауруларында Метаболизмдік б ұ зылыстарда(бауырлы қ ж ә не б ү йректік жетіспеушілікте, қ ант диабетіні ң ас қ ынуында,эклампсияда ж ә не т.б.) Психобелсенді заттарды қ абылдауды то қ тат қ анда(абстиненттік синдромда) – ә сіресе транквилизаторларды ж ә не ұ й қ ы ша қ ыратын препараттарды. Улануларда(д ә рілік ж ә не бас қ а) izden.kz

1) Тыныс жолдарыны ң ө ткізгіштігін жа қ сарту ү шін – ауыз қ уысын тазалап, алмалы тістерін алып,тілді ң арт қ а кетпеуін ба қ ылау керек. Қ ажетті жа ғ дайда трахея интубациясын ж ү ргізіп, оксигенотерапия жасайды. 2) Инфузиялы қ терапияны ж ү ргізу ү шін к ө ктамыр ғ а орталы қ ж ә не перифериялы қ катетерді орнату керек. 3) Диазепамды енгізу: - S.Diazepami 0.5% ә сері бай қ алма ғ ан жа ғ дайда 5-10 мин со ң, қ айтадан осы дозада диазепамды енгіземіз. Егер эффект бай қ алмаса бас қ а топ препараттарын енгіземіз. 4) Вальпроаттарды енгізу: Б ұ л препараттары диазепамнан ерекшелігі – тыныс алуды тежемейді. - «Депакин» (флаконы по 400 мг) – 400 мг дозада (медленное струйное) бір т ә улікте немесе 1 мг\кг\час жылдамды қ та к ө ктамыр ғ а енгіземіз. - «Конвулекс» (раствор 100 мг\мл ) – 5-10 мг\кг дозада (медленное струйное) бір т ә улікте немесе 1 мг\кг\час жылдамды қ та к ө ктамыр ғ а енгіземіз. - Эффект болма ғ ан жа ғ дайда – мг дозада тиопентала натрий енгізу керек. Барбитураттарды енгізгенде қ осымша ө кпені ң вентиляциясын ж ү ргізу керек. 5) Эффект болма ғ ан жа ғ дайда– жалпы наркоз, миорелаксанты, ИВЛ. 6) Резервті ә діс ретінде ж ұ лын-ми пункциясын ж ү ргізіп,20-30 мл ликворды а ғ ызып тастаймыз 7) Толы қ к ө лемде интенсивті терапия (гемодинамиканы жа қ сарту, қ анны ң газды қ құ рамын, қ ыш қ ыл-сілті ж ә не электролит тепе-те ң дігін коррекциялау, ми ісінуімен к ү ресу, антигипоксанттар, нейропротекторлар ж,е т.б.) izden.kz

Фебрильді ұ стама шизофренияны ң периодтты а ғ ымы 30 жас қ а дейінгі жас адамдарда жиі болады. Б ұ л психоз ауруды ң ал ғ аш қ ы ұ стамасы болып табылады.жедел психоз фонында гипертермия 40 гр.дейін жетеді. Нау қ аста бет пішіні шекарасыны ң ү шкірленуі, шырышты қ абаттарды ң құ р ғ ауы, профузды терше ң дік пайда болады.пульсті ң жылдамдауы тіпті субфебрелиттеде болады. қ анда лейкоцитоз, мочевина ж ә не креатининні ң, ЭТЖ жо ғ арылауы, з ә рде белок ж ә не эритроциттер аны қ талады.Артериялы қ қ ан қ ысымыны ң т ө мендеуінен сананы ң тере ң б ұ лы ңғ ырлануы тіпті аменция ғ а дейін баруы. Ө лім жедел қ ан тамырлы қ жетіспеушіліктен болады. izden.kz

- Нейролептиктер ар қ ылы емдеу: аминазин. - Ұ стамадан со ң ал ғ аш қ ы 3 к ү нде ЭСТ (Электросудорожная терапия) қ олдану - гемодез, реополиглюкин, глюкоза инсулинмен, полионды қ қ оспа салу. - Ноотроптар та ғ айындау - Гипотонияда мезатон, норадреналин, кортикостероидтар қ олдану. - Дене температурасын т ү сіру ү шін: амидопирин, дроперидол, м ұ збен сал қ ындату. - Психомоторлы қ озуда: ү лкен дозада диазепам. Психоздан со ң ұ за ққ а созылатын ремиссия басталады. izden.kz

Нейролептикалы қ препараттарды қ олдан ғ аннан пайда болатын ас қ ынуларды е ң ал ғ аш 1960 жылы Ж. Дэлеем, П. Пишо, И. Ламперье суреттеп жаз ғ ан. Кейде б ұ л синдром бірден нейролептиктерді қ абылдауды то қ тат қ анда ж ә не дозасына тікелей байланысты болады. Б ұ л патологияда ғ ы ө лім 15-35% жетеді. Клиникасы фебрильді шизофрения ғ а ө те ұқ сас. Б ұ л синдром ФШ қ ара ғ анда 4 есе к ө п ж ә не жиі кездеседі. Қ ауіп тобына жатады: анамнезінде ОНЖ органикалы қ б ұ зылыстары бар, аллергиялы қ реакциялар ғ а жа қ ын адамдар. нейролептиктерді 1-2 апта қ олдану барысында препараттарды к ө тере алмаушылы қ бай қ алады, ай қ ын экстрапирамидтік б ұ зылыстармен, б ұ лшы қ еттік ригидтілікпен, гиперсаливациямен, себорея ж ә не бетті ң майлануымен к ө рінеді. Содан кейін гипертермия 40 гр.дейін ө сіп, пульс жиілеп, А ҚҚ жо ғ арылайды.коллапсстар дамиды. Бет пішініні ң ү шкірленуі, тері жамыл ғ ысыны ң құ р ғ ауы, гемотокритті ң ө суі бай қ алады. Қ анда ЭТЖ, нейтрофилдер, мочевина, креатинин, фибриноген жо ғ арылайды. Б ү йрек функциясы б ұ зылады. izden.kz

Дереу арада нейролептиктерді қ абылдауды ү зу. Транквилизаторлар та ғ айындау: реланиум, феназепам. М-холинолитикалы қ препараттар: акинетон, циклодол. Ноотроптар: пирацетам та ғ айындау керек. Гомеозстазды реттеу ү шін: вена ғ а тамшылатып полиглюкин, реополиглюкин, полионды қ ерітінділер егу. Ми ісіну белгілері болса: диуретиктер қ олдану. А ҚҚ жо ғ ары болса: мезатон, допамин. izden.kz

Б ұ л заттармен улану к ө біне кішкентай балалар қ араусыз қ ал ғ анда немесе ө зіне- ө зі қ ол ж ұ мса ғ анда ө те к ө п д ә режеде психотропты заттарды қ олдан ғ аннан пайда болады. Б ұ л кезде ал ғ аш қ ы к ө мек: ас қ азанды жуу. Нейролептиктермен оны ң ішінде фенотиазин туындыларымен улан ғ анда ( аминазин, тизерцин, пипольфен ) гипотония, қ арашы қ тарды ң ке ң еюі, тынысты ң баяулауы, гипотермия, тахикардия, олигурия немесе анурия комотозды жа ғ даймен қ осарланып к ө рінеді. Ал ғ аш қ ы к ө мек: ас қ азанды дереу жуу, тазалау клизмасын жасау. А ҚҚ к ө теретін мезатон, кордиамин, кофеин енгізу; ішек парезіні ң алдын алу ү шін 1 мл 0,05% прозерин ерітіндісін тері астына егу; ж ү ректік жетіспеушілікте ж ү рек гликозидтерін строфантин, коргликон ж ә не антиаритмиялы қ заттарды 3-5 мл 10% новокаинамидті тамыр ғ а жайлап жібереді; қ осымша антипаркинсонды қ заттар қ олданады. izden.kz

Же ң іл т ү рінде ұ й қ ышылды қ, атаксия, гипотермия, дизартриялы қ с ө йлеуді ң б ұ зылуы, тахикардия, қ арашы қ ты ң тарылуы, беткейлік тыныс сия қ ты ө згерістер пайда болады. Ауыр т ү рінде нау қ ас кома ғ а т ү сіп қ алады, қ арашы қ ты ң жары ққ а ә сері болмайды, тыныс б ұ зылады. Ал ғ аш қ ы к ө мек: ас қ азанды жуу, кофеин, коразол, кордиамин, эфедрин енгізу, нау қ асты қ ымтап орап жылыту керек, тынысты қ алып қ а келтіру ү шін кислород карбоген, пневмонияны ң алдын алу ү шін антибиотиктер ж ә не антигистаминді заттар та ғ айындалады. Ауыр жа ғ дайда интубация ж ә не жасанды желдету жасалады. izden.kz

Апиынды заттарды ң дозасыны ң артып кетуі

Қ озу, агрессия, сандыра қ, галлюцинациялар пайда болады. Қ арашы қ ке ң ейіп жары ққ а реакциясы болмайдв, артериялы қ гипертензия, тахикардия, аритмия, буын рефлекстеріні ң жо ғ арылауы к ө рінеді. Ал ғ аш қ ы к ө мек: транквилизаторлар мг диазепам, нейролептиктер 5-10 мг галоперидол, бета-блокаторлар 40 мг анаприлинді ішке ж ә не 8 мг тамыр ғ а салу керек. izden.kz

Қ орытындылай келе д ә рігер тіпті ол психиатр болмасада осындай жа ғ дайларда қ андай к ө мек беру керек екенін ж ә не оларды аны қ тай алуы қ ажет. Ургентті жа ғ дайлар кез келген жерде ж ә не кез келген уа қ ытта орын алады. izden.kz

- Психиатрия Н.М. Жариков, Ю.Г. Тюльпин, Москва Медицина 2000г. - Психиатрия и Наркология А.А. Кирпиченко, Б.Б. Ладик, В.С. Федосеенко, Минск 2005г. - Основы наркологии П.Д. Шабанов, Санкт – Петербург 2002г. izden.kz