Жоспар: 1. Эмоция туралы жалпы түсінік 2. Эмоция түрлері 3. Эмоцияналды қалыптар 4. Эмоциялық толғаныс 5. Эмоциялық әрекет

Эмоция (сезім шарпуы) сезімнің тікелей қатынастағы уақытша көрінісі. Мысалы сахнадағы айтыскер ақындардың бір ауыз тапқыр сөзіне бола, көрермендердің бір мезет дүрілдете қол соғып, қошемет айқай салуы.

Эмоция СтеникалықАстеникалық

Стеникалық эмоция денегіміз адамға қуат беріп, іс әрекетке ынталандырады. Бұл жағдайда адам тау қопаруға дайын тұрады. Астеникалық эмоция толғаныстан адамның аяқ алисы байланады, енжарлық басады.

Эмоцияналды қалыптар Қуаныш орындалуы күмәнді болып тұрған қажеттіліктің толық қанағаттандырылуына байланысты туындайтын ұнамды эмоционалды күй. Таңдану күтілмеген оқиғаға байланысты панда болатын эмоциялық белгі. Ол қызығужылық нитке жол пшады. Қасірет алғашинда аз да бокса сенім күттірген маңызды өмір қажеттілігінің орындалмауы не оның орындалмайтыны жөнінде ақпарат алудан болатын жағымсыз эмоциялық күй. Қорқыныш субъекте өз тіршілігіне шин немесе болуы мүмкін қатер жөнінде ақпарат алумен бірге панда болатын сезімдік құбылыс. Ұят субъектінің өз қылық әрекеттері, ниеттері және сырт келбетінің басқалар күткендей не өз принциптеріне орайлас болмағанын түсінуден келіп шығатын ұнамсыз эмоциялық қалып.

Қаһар субъекте өте маңызды қажеттіліктің күшті кедергіге ұшырап, орындалу мүмкіндігінің кенеттен жойылуына байланысты панда болып, дүлей көрініс беретін ұнамсыз эмоциялық қалып. Жиіркену тікелей қатынаста болған объекттердің жеке адам идеология сына адамгершілік не эстетикалық талғамына ымырасыз қарама қарсылықты болуынан туындайтын ұнамсыз эмоция қалыпы. Жек көру адам аралық қатынастарда субъектінің көзқарас, өмірлік салаты мен сезім объекті қылықтарының бір біріне сәйкес келмеуінен жүз беретін ұнамсыз көңіл күй.

Эмоциялық толғаныстар бір текті болмайды. Бір объекттің өзі біріне бірі қайшы келген әрқилы сезімдік күйді панда етеді. Бұл құбылыс амбивалентті (екі ұшты ) деп аталады. Амбивалентті жағдай адамдағы тұрақты қалып пен нақты оқиғаға байланысты оның сезімі арасындағы қайшылықтан туындайды : мысалы, махаббат және қызғаныштан болатын өшпенділік екеуі бірге жүреді.

Эмоциялық әрекет Эмоциялық әрекет көрінісі аффект қысқа да қарқынды өтуімен ерекшеленеді. Бүл сезім құбылысы субъекті үшін өте қажетті болған өмір жағдайларының кенеттен өзгеріске түсуінен болады. Аффектте адамның қозғалыс әрекеттері ұстамсыз күйге келіп ішкі ағзалар қызметі күйзеліске ұшырайды : тілден қалады, жүрегі ұстайды, стен канады. Бұл қорыққаннан да, қатты қуанғаннан да болады.

Эмпатия қайғы қасіретті жағдайлар мен қиыншылықтарға ұшыраған өзгелерге жан ашырлық білдіріп солардың ауры халі өз басыңа түскендей сезіну. Құмарлық адамның белсенді іс әрекетін оятатын күшті сезім. Бұл бір затқа бағытталады, ұзақ уақытқа созылады.

Күйзеліс деп стресстік жағдайды айтады. Стресс денег сөздің аудармасы зорлану, күштену, ширығу. Стресстің физиологиялық мағынасы зиянды әсерлердің бәріне бірдей ағзаның жалпы қорғаныс қабілетін жұмылдыруға бағытталған жауабы. Г. Селье стрессті уж кезеңге бөлді : 1. Абыржу 2. Төзімділік 3. Әлсірету

Валеология Х.Қ. Сәтбаева Жалпы психология Сәбет Бап Баба Электронды оқулық