АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ ҮШІН НАҚТЫ МҚБЖ ОРТАСЫНДА SQL ТІЛІНДЕ СҰРАНЫСТАР ҚҰРУ Орындаған : Ахмет Гүлстан Тексерген : Байшоланова Қарлығаш
МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫНА КІРІСПЕ
SQL ТІЛІ SQL (Structure Query Language) – сұраныстардың құрылымдық тілі. Осы тіл кестеде сақталынатын байланысқан ақпараттар жиыны болатын мәліметтердің реляциялық қорын құруға және жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Компьютерлік технологияға тәуелсіз болғандықтан және реляциялық МҚ - ң технологиясынын аумағындағы көшбасшыларының қолдауымен SQL тілі негізгі стандартты тілі болады. Сондықтан, кезкелген мәліметтер қорымен жұмыс істегісі келген адам SQL тілін білуі қажет. SQL стандарты ANSI мен анықталынған және қазіргі уақытта ISO ( стандарттау бойынша халықаралық ұйым ) қабылданған.
SQL ТІЛІНІҢ ҚҰРАМЫ SQL тілінің құрамы. SQL тілі реляциялық мәліметтер қорында мәліметтермен қүрделі әрекеттер орындауға, мәліметтер қорының құрылымын анықтауға және көпшілік қолданатын ортадағы мәліметтерге кіру құқығымен басқаруға арналған. Сондықтан, SQL тіліне құрамдық бөлімі ретінде: 1)мәліметтер мен күрделі әрекеттер тілі (Data Manipulation Language, DML)-мәліметтер қорында мәліметтермен күрделі әрекеттер орындауға қолданылады. Ол 4 негізгі бұйрықтардан тұрады: SELECT(таңдау), INSERT(енгізу), UPDATE(жаңарту), DELETE (жою). 2)мәліметтерді анықтау тілі (Data Definition Language, DDL). Негізгі бұйрықтары: CREAT DATABASE(мәліметтер қорын құру), CREAT TABLE(кестені құру), ALTER DATABASE(мәліметтер қорын өзгерту), ALTER TABLE(кестені өзгерту), DROP DATABASE(мәліметтер қорын жою), DROP TABLE(кестені жою),т.б.
3)мәліметтердібасқару тілі (Data Control Language, DCL) қарастырылған.Ол негізгі екі бұйрықтан тұрады: GRANT(құқық беру), REVOKE(құқықты қайтарып алу). SQL де операциялар көбінесе WHERE кілттік сөздің өрнектерінде қолданылады. SQL операторларында операцияларбелгісішарттарды беру және бірнеше шарттарды бір бірімен байланастыру үшін қолданылады. Операциялардың келесі типтерін қарастырамыз: · салыстыру операциялар · логикалық операциялар · терістеу операция · арифметикалық операциялар Салыстыру операциялары Салыстыру операциялар SQL операторларында жеке мәндерді салыстыру үшін қолданылады және =, <>, белгілермен көрсетіледі.
СҰРАНЫСТАР ЖАСАУ Сұраныстарды қолдану МБ-нан ақпараттарды алудың ең жылдам тәсілі болып табылады. Сұраныс бір немесе бірнеше өзара байла нысқан кестелерден керекті мәліметтерді таңдап алуға, есептеулер жүргізуге және нәтижелерді кесте түрінде алуға мүмкіндік береді. Access-те тұтынушыға қолайлы болып саналатын үлгі бойынша сұраныстар қалыптастыру – QBE (Query By Example) мүмкіндігі бар, оның көмегімен күрделі сұраныстарды оңай құрастыруға болады. Сұранысты бастапқы МБ кестелері арқылы, басқа сұраныс тар нәтижесінде алынған кестелер және құрылған сұраныстар негізінде де тұрғызуға болады. QBE сұраныстары пайдаланылатын кестелер мен сұраныс бланкы бар мәліметтер схемасынан тұрады. Сұраныстар құру үшін мәліметтер схемасында көрсетілген кестелердің керекті өрістерін тышқан арқылы белгілеп алып, сұраныс бланкына тасымалдап, жазбаларды таңдап алу шарттарын енгізсе болғаны. Әрбір кесте өрістері тізімінің бірінші орнында «кестенің барлық өрістері» деген мағынаны білдіретін * символы бар, оны таңдасақ, сұранысқа барлық өрістер енгізілетін болады.
. Сұраныс құру үшін « Сұраныстар » (« Запросы ») парақшасындағы Жасау ( Создать ) батырмасын шерту керек. Сондағы сұраныстарды жасау режимін таңдау терезесі КЕЛЕСІ суретте көрсетілген
SQL СҰРАНЫС
SELECT ОПЕРАТОРЫ SELECT операторы – SQL ішіндегі өте маңызды және кеңінен таралған операторларының б i р i. Ол ДҚ кестелер i және керекті нәтижелер түр i н өрнектеуге мәл i метт i ң i р i ктеу i үш i н арналған. SELECT операторың келес i синтаксис i болады : {[[AS жаңа _ аты ] бағанның _ атауы ] *} [ALL DISTINCT ] SELECT......n [[ псевдоним AS]] FROM кестенің _ атауы......n [ WHERE] GROUP BY бағанның _ атауы......n [ HAVING] {[ASC DESC ] позиция [ASC DESC ] бағанның _ атауы } ORDER BY......n
WHERE ОПЕРАТОРЫ WHEREлар арқылы - қолданушының параметрiн қалай кестелердiң FROMның тiзiмдерiнде сұрау салудың нәтижесiнде пайда болуға келтiрiлген жол болғанын анықтайды. WHERE Ключевоеге қорытып айтқанда сол сұрау салудың таңдалғандары орындаудың жанында болуы керек болатын жол анықтайтын iздестiрулердiң шарттарының тiзiмi шығады. Iздестiрудiң шарттарының жазуының операторларының бес негiзгi түрлерi бар болады: Салыстырудың операторлары: теңдiк =; көбiрек; = көбiрек немесе тең; тең.
WHERE ОПЕРАТОРЫ Таңдаудың шарттары AND, OR ның логикалық операторы немесе NOT, сонымен б i рге өрнект i ң есептеу i н ретт i ң анықтауы үш i н қолданылатын жақшалар көмег i мен құрастырыла алады. Шарттардағы өрнект i ң есептеу i келес i ережелер бойынша орындалады : 1. Өрнект i солдан оңға есептелед i. 2. Б i р i нш i i шк i өрнек жақшаларда есептелед i. 3. Операторлар NOT AND және OR н i ң операторларының орындауына дей i н орындалады. 4. AND операторлар OR ның операторларының орындауына дей i н орындалады.
IN ЖӘНЕ NOT IN ОПЕРАТОРЛАРЫ IN операторы берілген тізімдегі мәліметтерді салыстыруға арналған, сонымен қатар берілген тізімдегі мәлімет есептелген өрнекпен сәйкестігі тексеріледі. IN операторы көмегімен де OR операторын да қолданып бір нәтижеге ие болады, бірақ та ІN операторы тез орындайды. Мысалды қарастырайық. Студенттердің есемін, фамилиясын, 1,2 және 3 курста оқып жатқанын шағын формада жазуға болады: 1-шi мысал SELECT SURNAME, NAME FROM STUDENT WHERE KURS IN (1, 2, 3)
СҰРАНЫСТАР 2-шi мысал Воронеж және Белгород қалаларындағы университет атаулары туралы ақпарат шығару. SELECT UNIV_NAME, CITY FROM UNIVERCITY WHERE CITY IN (Воронеж, Белгород) Сұрау құрудың нәтижесі келесі мәліметтерді құрайды: Univ_nameCity ВГУВоронеж БГУБелгород ВГМАВоронеж СГТУБелгород
LIKE ЖӘНЕ NOT LIKE ОПЕРАТОРЛАРЫ Кейбiр есептерді салыстыру операторлары арқылы шешуге болмайды. Мысалы, 353 басталатын телефон тізімдері керек немесе Кавказ сөзі бар кітап қажет. Егер өрісте кездесетін үлгі белгілі болса және оның көмегімен барлық немесе бір бөлігінің жолын LIKE кілтті сөзін қолдану қажет. Оны тек символды жолдарда қолдануға болады. LIKE санды өрістермен жұмыс жасамайды. Синтаксис келесі түрден тұрады: WHERE имя_столбца [NOT] LIKE образец Үлгі бір тырнақтадан және бір немесе бірнеше шаблондардан – символдардан, тастап кеткен әріптер немесе жолдардан тұруы мүмкін. Келесі символ-ауыстырғыштар рұқсат етіледі: символы – кез-келген нышанды символдарды алмастырады символы – бір жолды символды ауыстырады осы шектеулерді көрсетілген жол символдарының орнына бір символдарды қою
СҰРАНЫСТАР SurnameBirthday Оспанов Мухамбетова мысал. ос немесе му әріптерінен басталатын студенттердің фамилиясын, туған жылын шығару. SELECT SURNAME, BIRTHDAY FROM STUDENT WHERE SURNAME LIKE Ос% OR SURNAME LIKE Му% Нәтижеcінде келесi мәлiметтер алады:
IS NULL ЖӘНЕ IS NOT NULL ОПЕРАТОРЛАРЫ IS NULL-шi оператор (белгiсiз мән) кез келген мәннiң жоқтық көрсеткіші NULL-арнайы мәндi мәнi бар ағымдағы мәннiң салыстыруы үшiн қолданылады. NULL – бұл пробел белгісі (пробел – мүмкін болатын белгі)немесе нөл (0- мүмкін болатын сан). NULL (бос жол ) нөлдiк ұзындықтың жолынан да айырмашылығы болады.
СҰРЫПТАУ(ORDER BY)
SQL КОМАНДАЛАРЫ