Химиялы қ ө ндірістегі энергиясы

Жоспар: Химиялы қ ө ндірістегі энергиясы Химиялы қ ө ндірістегі энергия т ү рлирі Энергетикалы қ қ орла Екіншілік энергетикалы қ ресурстар Су эликтр станциялары Ө ндірісте энергичны ұ тиеды пайдалану

Химиялы қ процестер энергия б ө ли, сі ң іре немсе энергия т ү рлинулирі ар қ илы ж ү реді. Химиялы қ технология да энергия сонимен қ атар қ осымша операциялар ж ү ргізуге ж ұ мсалады; (материалдарды ж ә не датин ө німді тассымалдау, ұ нта қ тау, фильтрация, сбыту, газдарды сы ғ у т.б.). соеды қ тан химия ө неркаааа ә сібі бас қ а салалармен салыстыр ғ рппппанда к ө п энергия т ұ тинатин сала ғ а затады. Энергия т ұ тинылуин датин ө нім бірлігіне ша ққ рппппанда ғ ы жилу м ө лшерімен эссептейді. Ө ндірісті ң энергия сытымдилы ғ ы – бірлік ө німді алу ғ а ж ұ мсал ғ ан энергия м ө лшері. Ол к Вт. са ғ (к Дж) немсе тонна ө німге ша ққ рппппанда ғ ы шартты отин тоннасимен ө рнектелиді

Химия ө ндірісінде энергия тек қ анна химиялы қ реакция на ж ү ргізу ү шін емс, сонимен бірге газ домен с ұ ты қ тарды сы ғ у ү шін, материаллоды қ ыздыруда, жилулы қ процестерді ж ү ргізуде, механикалы қ ж ә не гидродинамикалы қ процестер, материалдарды тассымалдауда қ олданнады. Б ұ л ма қ саттарда эликтр, жилу, отин, механикалы қ, зары қ, ядролы қ ж ә не химиялы қ энергия лары қ олдонылады. Эликтр энергиясин эликтрхимиялы қ,эликтртермиялы қ,эликтрмагнитті ж ә не эликтрстатикалы қ ү рдістерде сонимен қ атар механикалы қ энергия ғ а айналлодыру ғ а, материалдарды тассымалдау ғ а, б ө лшектеуге, ұ нта қ тау ғ а ж ә не т.б. қ олдонылады Жылу энергиясы химия ө ндірісінде ә рт ү рлі физикалы қ ү рдістерді ү шін қ олдонылады. Механикалы қ энергия ұ са қ тау, центрифугирлиу, материалдар қ оз ғ алисы, ы ғ сумы, ә р т ү рлі машиналарды ң ж ұ мысинда, компрессор, сор ғ ыш, желдеткіш, сия қ ты физикалы қ операцияларды ориндауда, сонимен қ атар к ө мекші операцияларда қ олдонылады. Жары қ энергиясы фотохимиялы қ процестерді ң синтезі кезінде, мысалы хлорсутек, галогенсутек ж ә не т.б. ө ндірістері кезінде с ә улилину т ү рінде қ олдонылады. Химиялы қ энергия гальваникалы қ элименттерде ж ә не аккумуляторлада эликтр энергия сина т ү рлиндіру ү шін қ олдонылады. Ядролы қ энергия – атом ж ә не эликтрстанцияларинда эликтр энергиясин ө ндіруге қ олданнады.

Химия ө неркаааа ә сібінде қ олдонылатин энергичны ң негізгі к ө здері зан ғ ыш қ изба затраты ж ә не оларды ң өң делягин ө німдері, су энергиясы, биомасса ж ә не ядролы қ энергия болып табылады. Аз м ө лшерде жел, К ү н, тасс қ ин, геотермаллоды энергиялар пайдалонылады. Энергетикал ы қ қ орла Біріншілік қ орла Екіншілік қ орла Қ алпина келитін Қ алпина келмейтін М ұ най Газ Ядролы қ отин Қ азып алинатин к ө мiрлир Жел мен тол қ ин энергиясы Гидроэнергети калы қ қ орла Геотермаллоды энергия К ү н радиациясы Биомасса

Қ алпина келитін энергетикалы қ қ орла к ү н энергиясины ң туиедылары болып табылады. Олар келисі категориялар ботинша жіктелиді: к ү н энергиясы; гидроэнергетикалы қ қ орла; тол қ ин мен жел энергиясы; биомасса. Қ алпина келмейтін энергетикалы қ қ орла ғ а оларды ал ғ ан сатин азатып отиратин қ орла затады. Барлы қ атал ғ ан энерго қ орлады ң т ү рлирі біріншілікке затады. Отиеды қ емс энергоресурс тар ғ а гидроэнергия, жел, К ү н энергия лары, Жерді ң тире ң дегі жилуы затады. Отиеды қ энергоресурс тар ғ а к ө мір, таби ғ и газ, зан ғ ыш та қ татасстар, битуминозды құ мдар, торф, биомасса затады. Отиеды қ энергоресурс тар отин ө ндіретін жерлирде орналас қ ан, ЖЭС-тарда эликтр ж ә не жилу энергия ларина өң делиді.

Екіншілік энергетикалы қ ресурстар(ЕЭР) – технологиялы қ агрегата т ү зілитін, біра қ сол агрегаты ң ө зінде қ олдонылмайтин қ аллоды қ тарды ң, қ осымша ж ə не аралы қ ө німдерді ң энергетикалы қ потенциалы. Энергия т ү рі ботинша екіншілік энергетикалы қ ресурстар: заннатин (отиеды қ ), жилулы қ, арты қ қ лысымды болып ү ш топ қ а б ө лінеді. Жаннатин екіншілік энергетикалы қ ресурстар – к ө міртекті шикізатты химиялы қ ж ə не термохимиялы қ өң деудегі технологиялы қ ү дерістерді ң қ аллоды қ тарины ң, бал қ ытатин пештерді ң қ осымша ысты қ газдарды ң, роман ж ə не а ғ аш өң дейтін ө неркаааа ə сіптегі одна ə рі технологиялы қ өң дуге қ олдонылмайтин а ғ аш қ аллоды қ тарины ң, булаедырыл ғ ан ысты қ щелокты ң, целлюлоза- қ а ғ аз ө неркаааа ə сібіні ң а ғ аш қ аллоды қ тарины ң ж ə не т.б. химиялы қ энергиясы. Жылулы қ екіншілік энергетикалы қ ресурстар – технологиялы қ агрегатардан ши ғ арылатин газдарды ң, негізгі ө ндірісті ң басты, қ осымша, аралы қ ө німдерді ң ж ə не қ аллоды қ тарды ң, технологиялы қ, к ү штік қ оедыр ғ ыларда ж ұ мыс істеген ысты қ су ж ə не буды ң физикалы қ жилуы. Арты қ қ лысымды екіншілік энергетикалы қ ресурстар –технологиялы қ агрегатардан арты қ қ лысыммен ши ғ атин газ домен с ұ ты қ тарды ң потенциаллоды энергиясы

Су эликтр станциялары (СЭС). Су эликтр станциялары гидроэнергетикалы қ қ орладан, я ғ ни құ ла ғ ан суды ң к ү шінен эликтр энергиясин ө ндіруде пайдаланнады. Олар ттарзан эликтр энергиясин ө ндіреді, біра қ оны ң құ рилысы же ғ ары құ еды. СЭС-ті ң негізгі ү ш т ү рі болады: Гидроэликтрлік станция. Оларды ң ж ұ мысины ң технологиялы қ схемасы қ арапатым келиді. Ө зенні ң су қ орлаы гидротехникалы қ ғ имарат құ рилысы к ө мегімен гидроэнергетикалы қ қ орла ғ а айналады Тас қ ин станциялары. Бассейн мен те ң із де ң гейінде суды ң шегінен ши ғ у мен қ айтуы н ә тижесінде атырмашилы қ пайда болады, оны ң н ә тижесінде қ лысым пайда болады. Гидроаккумуляторлы эликтростанциялар. Оларды ң ж ұ мысы же ғ ары ж ә не т ө менгі екі бассейн арасинда сол к ө лимдегі суды ң циклді ы ғ сумина негізделягин.

Энергияны пайдалану коэффициенті – бірлік ө німалу ғ аж ұ мсалатин, теориялы қ эссептелген энергия м ө лшеріні ң практика ж ү зінде ж ұ мсал ғ ан энергия м ө лшеріне қ атинасина те ң Жылулы қ пайдалану ə сер коэффициенті – негізгі химиялы қ реакция на ж ү зиге асуры ғ а пайдалонылатин жилу м ө лшеріні ң залпы ж ұ мсал ғ ан жилу м ө лшеріні ң қ атинасина те ң. Шы ғ арылатин ысты қ газдарды ң жилуин – реакциялы қ аппарат қ а т ү сетін материалдарды алдин ала қ ыздыру ғ а немсе ө ндіріске қ ажетті бу алу ү шін қ олданнады. Б ұ л ма қ сайты жилу алматы р ғ иштар (рекуператор мен регенератор) ж ə не утилизатор- қ азаеды қ ар қ илы ж ү зиге эстрады. Рекуператор– к ə дімгі цилиндрлі аппарат, ішіне т ү тікшемен вальцирлинген плита орналастырыл ғ ан. Регенератор– қ оедырмалармен толтырыл ғ ан периодты т ү рде ж ұ мыс істейтін камера.

Энергоресурстарды ң азаюы энергичны ң за ң а т ү рлирі мен к ө здерін іздуге ә келді. Олар ғ а сутек, сонимен қ атар гидроэнергия, жел энергия, геотермаллоды энергия т ү ріндегі қ алпина келитін к ө здер затады. Болаша ғ ы зорь потенциаллоды энергия т ү ріне м ұ хиттарды ң жилу, а ғ ыс, тол қ индар мен тассу энергия т ү рлирін да зат қ ызу ғ а болады. Сутекті энергия к ө зі ретінде пайдалану оны ң отин сия қ ты келисі арты қ шилы қ тары мен оны қ тамады: - сутекті ң таралуимен (литосфера да 100 атом ғ а 17 атом келиді) ж ә не сутекті ң негізгі к ө зі болатин суды ң сар қ ылмайтин қ оримен; - же ғ ары энергосытымдилы ғ имен, м ұ найди ң энергосытымдилы ғ инан 3,5 эссе арты ғ ира қ, мысалы 1 г сутекті за ққ рппппанда 120 Дж жилу энергиясы, ал 1 гр м ұ най за ққ рппппанда 47 Дж жилу ғ анна б ө лінеді; - тассымалдауды ң қ арапатымды ғ ы мен ттарзан болуы (сутекті тассу эликтр энергиясин тассудан тарзонира қ ); - зан ғ ан ө німні ң тазалы ғ имен.