Тексерген : Амангелдикызы А Орындаған : Махамбет Г Тобы : ТПП 17-14

Ластауши - қоршаған ортаға әсер ету мөлшері табиғи деңгейден жоғары субьектілер ( физикалық агент, химиялық зат, биологиялық түр ). Ластану кез - келген агент пен болуы мүмкін. Тіпті ең таза агент те ластауши болуы мүмкін, яғни, ластауши дегеніміз табиғаттың өз тепе - теңдігінен шиғуына алып келетін фактор. Жоғарыда айтылғандай, шиғу тегі бойынша ластану табиғи және антропогенді ( адамның қатысуымен ) болып келеді.

Соңғы жылдары эколог - болжаушилардың арасында XX ғасырдың 20- ши жылдарында қоршаған ортаға байланысты қолданылған мониторинг ұғымы кең таралған. Экологиялық мониторинг - антропогендік факторлар әсерінен қоршаған орта жағдайының, биосфера компоненттерінің өзгеруін бақылау, баға беру және болжау жүйесі. Мониторинг ұғымы кең ұғымда экономикада, өнеркәсіпте, және басқа да бақылаулар жүргізілетін салехарда қолданылады. Ғылыми оқулықтарға бұл ұғым Стокгольмдегі БҰҰ - ның ұйымдастыруымен ( маусым, 1972 ж.) өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференңиядан кейін енді мониторинг антропогендік факторлар биосфера БҰҰ1972 Ластануды бақылау және мониторинг

Бақылау Анықтау Бағалау БолжауШешім қабылдау Жетілдіру қоршаған орта жағдайының өзгеруі адам іс - әрекеті арқасында қоршаған орта жағдайының өзгеруіне алып келетін себептері адам іс - әрекеті әсерін анықтап, өзгерісгерді бақылау қоршаған орта жағдайында болатын өзгерісгер адамның теріс іс - әрекеті нәтижесіндег і зардаптарды жою қоршаған орта мен қоғам арасындағы тиімді қатынастар стратегиясы

Жүргізу әдістері бойынша мониторингтің мынадай түрлері бар : биологиялық ( биоиндикаторлар көмегімен ) Биологиялық нысандарды бақылау ( түрлер саны, олардың жағдайлары, кездейсоқ түрлердің пайда болуы және т. б. Биокөрсеткіштер арқылы бақылау арнайы биосфералық қорықтарда жүргізіледі Биологиялық Биокөрсеткіштер биосфералық қорықтарда дистанционный ( авиациялық және космостық ); - бұл авиациялық және космостық мониторингтің жиынтығы. Кейде бұл ұғымға, көрсеткіштері ақпараттарды жинау орталығына беріліп отыратын, адам аяғы басуы қиын жерлердегі приборлар арқылы алыстан ақпараттарды беру әдістерін ( радио, спутник ) де жатқызады радио спутник аналитикалық ( химиялық және физико - химиялық талдау ).

- ТЕҢІЗДЕР МЕН МҰХИТТАРДАҒЫ СУДЫҢ САПАСЫН БІЛУ МАҚСАТЫНДА АҚПАРАТТАР АЛУ ҮШІН ОЛАРДЫҢ ЖАҒДАЙЫН БОЛЖАУ, БАҒАЛАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІ. БҰЛ ТЕҢІЗ СУ РЕСУРСТАРЫН ҮНЕМДІ ПАЙДАЛАНУҒА ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЛАСТАНУДАН ҚОРҒАУ ШАРАЛАРЫН ЖҮРГІЗУГЕ ҚАЖЕТ - СУ РЕСУРСТАРЫН ҮНЕМДІ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЛАСТАНУДАН, ҚҰРҒАП КЕТУДЕН ҚОРҒАУ ШАРАЛАРЫН ЖҮРГІЗУ ҮШІН ҚҰРЛЫҚТАҒЫ СУЛАРДЫҢ ЖАҒДАЙЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТАР АЛУ МАҚСАТЫНДА БОЛЖАУ, БАҒАЛАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІ. СУ САПАСЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІНЕ - ТЕМПЕРАТУРА, МИНЕРАЛДАНУ, РН, ТҮСІ, ЕРІГЕН ОТТЕГІ, ДӘМІ, АУЫР МЕТАЛДАР, МҰНАЙ ӨНІМДЕРІ, ФЕНОЛДАР, ПЕСТИЦИДТЕР ЖӘНЕ ЕҢ БАСТЫСЫ НАТРИЙ, КАЛИЙ, КАЛЬЦИЙ, МАГНИЙ, ХЛОР, СУЛЬФАТ, КАРБОНАТ, НИТРАТ ИОНДАРЫ ЖАТАДЫ. ТЕМПЕРАТУРА МИНЕРАЛДАНУ АУЫР МЕТАЛДАР МҰНАЙ ӨНІМДЕРІ ФЕНОЛДАР ПЕСТИЦИДТЕР НАТРИЙ КАЛИЙ КАЛЬЦИЙ МАГНИЙ ХЛОР СУЛЬФАТ КАРБОНАТ НИТРАТ ИОНДАРЫ

- ТАБИҒИ ЭКОЖҮЙЕЛЕРДЕГІ ӨЗГЕРІСТЕРДІ БАҚЫЛАУ. ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СТАЦИОНАРЛЫҚ БАҚЫЛАУЛАРДЫҢ ЖҮЙЕЛЕРІНЕ СҮЙЕНЕ ОТЫРЫП, ЭКОЖҮЙЕЛЕРДІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ӨНІМДІЛІГІ, ӨЗДІГІНЕН ТАЗАРУҒА ҚАБІЛЕТТІЛІГІ, ЗАТТАРДЫҢ ШЕКТІ МҮМКІН КОНЦЕНТРАЦИЯСЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ ҚОЛДАНЫЛАДЫ. ЭКОЖҮЙЕЛЕРДЕГІ - АНТРОПОГЕНДІК ӘСЕРГЕ ҰШЫРАҒАН ӨНЕРКӘСІП ОРЫНДАРЫ, ҚАЛАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ АЙНАЛАСЫНДАҒЫ АЙМАҚТАР БИОСФЕРАСЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ АЛУ ҮШІН БАҚЫЛАУ. КЛАССИФИКАЦИЯДАҒЫ МОНИТОРИНГТЕРДІҢ ДЕҢГЕЙІНЕ СӘЙКЕС – ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БА. ЛАНЫСТА БОЛУЫ КЕРЕК

БИОСФЕРАЛЫҚ МОНИТОРИНГ - БИОСФЕРАДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕРДІ : АТМОСФЕРАНЫҢ ШАҢДАН УЫ, ӘЛЕМДІК СУ БАЛАНСЫ, ӘЛЕМДІК МҰХИТТЫҢ ЛАСТАНУЫ, ҚҰРЛЫҚ ПЕН МҰХИТТАҒЫ БИОЛОГИЯЛЫҚ ӨНІМНІҢ ӨЗГЕРУІ ЖӘНЕ Т. Б. ҒАЛАМДЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ БАҚЫЛАУ. БИОЭКОЛОГИЯЛЫҚ МОНИТОРИНГ - ТАБИҒИ ОРТАНЫҢ ЖАҒДАЙЫН ОНЫҢ АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ӘСЕРІ ТҰРҒЫСЫНАН БАҚЫЛАУ. АДАМНЫҢ ТЫНЫС - ТІРШІЛІГІН КӨРСЕТЕТІН КӨРСЕТКІШТЕР - АУРУҒА ҰШЫРАУЫ, ТУЫЛУЫ, ӨМІР СҮРУ ҰЗАҚТЫҒЫ ЖӘНЕ Т. Б. ҚОЛДАНЫЛАДЫ АТМОСФЕРАНЫҢ