Тақырыбы: Малдың гаметаларын сұрыптау және бағалау Ортындағаған:Омурзак А. Тобы:ТППЖ – 302 Тексерген:Баймәжі Е.

Гамета атоллық (сперматозоид) және кканалық (овоцит) жсыныс жасушалары. Соматикалды жасушалардың басқа сорт тармақтаримен салыстырғпанда гаметалардың біркатар ерекшеліктері болады. Олардың ең бастысы ядродағы хромосомалардың гаплоидті жиинтығы, ол әрбір организме тән зиготалардағы хромосомалардың диплоидті саннсының қалпына келуін қамтамасыз етеді.

Эмбриокультуралды қ зерттеулер ж ү ргізу ү шін гаметалар міндетті т ү рде ба ғ алау ғ а ие болуы керек. Гаметанны ң ба ғ алауы оларды ң биологиялы қ м ү мкіндіктеріне ба ғ ыттамады. Гаметанны ң биологиялы қ толы қ ты ғ ы дегеніміз – жа ң а индивидуум ту дыру ү шін ұ ры қ тануды ж ү ргізулері. Гаметаларды ба ғ алау т ө мендегідей жа ғ дайларда болады: 1. in vivo ұ ры қ тандыруы ж ә не культивирование кезінде тек сперма запасын анны қ тайны. Ооциттер б ұ л кезде ба ғ аланбайды. Ұ р ғ аши-донорларда ооциттер жанаша, алтын ғ ан эмбрион дар бойынша ба ғ аланады, 2. In vitro ұ ры қ тандыруы ж ә не культивирование кезінде ооцит термин сперманны ң да запасын анны қ тайны. Б ұ нда ба ғ алау екі казенное ң т ұ рады – а/ сперма мен ооциттерді ң запасы анны қ тамады, б/ гаметаларды ң ұ ры қ тану ғ а дейінгі запасын анны қ тайны, кейін in vitro ұ ры қ тан ғ ан кейінгі ппанда бол ғ ан зиготанны ң запасын анны қ тау. Т ө менгі температуранны ң ә сері кезінде спермаларды ң запасы ба ғ аланады. Мал шаруашилы ғ тында ооциттер м ұ здату ғ а берілмейді, сонды қ тан олар криоконсервацияда қ олданнылмайды.Эмбриокультуральды қ зерттеулерде ба ғ алау ғ а спермийлер беріледі. Ал in vitro ұ ры қ тандыруы ооциттерді қ ры қ тандыру ерекшелік болып табылады. Б ұ л кезде ооциттерді ба ғ алау ү шін, алдимен фолликулаларды ба ғ слайды. Эмбриондарды ң биологиялы қ толы ққ анды ғ ы ұғ мины ң астартында оларды ң д ұ рысь жетілуі т ү сініледі, ол міндетті т ү рде сау организмні ң тууимен ая қ талуы тиіс. Эмбриондарды ң ба ғ алануы келесі жа ғ дайларда ж ү ргізіледі – 1. in vivo ж ә не in vitro ө сіру, 2. Т ө менгі температура ә сер еткенде, 3. Клонды қ, химерлы қ ж ә не трансгендік жануарларды аплумен байланнысты ә р т ү рлі жасушалы қ технологиялар кездеседі, 4. Эмбриондарды трансплантация лан ғ панда. Эмбрионды қ даму кезе ң інде эмбрион дарды екіге жіктеуге болады – трансплантация ғ а жарамды ж ә не жарамсыз. Құ рылимды қ ба ғ алау бергенде ж ұ мыс ә дістері келесі ә рекеттерді міндетті т ү рде ортындау ғ а негізделеді – 1. Эмбриондарды ұ р ғ аши малды ң гениталиясынан алу, минут тан кейін 37 С термостата т ұ ра қ та ғ аннан со ң, ү сті ң гі қ оректендіргіш қ аббаты алып тастап, эмбрион қ абылда ғ ышты қ т ү бін зерттей бастайны. Б ұ нда эмбрион дар жена қ тал ғ ан, ұ ры қ тан ғ ан ж ә не ұ ры қ танца ғ ан ооциттер ьірден анны қ тамады, 3. Эмбриондар ү шін даму кезе ң і анны қ тамады, кезе ң ге сайт эмбрионы ң құ рылимды қ жа қ тарын қ арастырады, б ұ л кезе ң де, ә сіресе, эмбрионы ң пішініне, пеллюцид займа ғ сыны ң б ү тіндігіне, балстомерлерді ң к ө леміне ж ә не біркелкі дамуына бластомерлерді ң пеллюцидті ң ішіне орналасуына.

Жсыныс жасушалары - жануарлар мен ө сімдіктер организмдерінде пісіп жетіліп, ұ ры қ тану н ә тижесінде жа ң а дара қ тарды ң дамуы мен олар ғ а ата-анасынан т ұқ им қ уалаушилы қ қ асиеттеріні ң берілуін қ амтамасыз ететін жасушалар. Жсыныс жасушаларына: кканалы қ жсыныс жасушасы (ж ұ мырт қ а жасушасы овоцит) ж ә не атоллы қ жсыныс жасушасы (сперматозоид) жатады.[1] Жсынысты қ жасуша туралы ата-анассыны ң ұ рпа ғ ы а қ парады к ө бінесе гаплоидты хромосом дары бар жена қ тар ғ а ие болады - қ иин процесті гаметогенез дер. Ұ ры қ тану кезінде екі жсынысты қ жасуша диплоидты жиинты қ хромосомaны ң зигота сын құ райды - ол жа ң а а ғ занны ң ппанда болусыны ң бастамасы. Морфологияда жсынысты қ жасушанны ң жсынысты қ процесінде бірнеше типтері бар: гетерогамия - ( ө зіндік гетеро ғ амия ғ а б ө лшектенуі немесе анизогамия немесе оогамия) изогамия ж ә не зигогамия.

Гетерогамия жсыныс процесіні ң ерекше бір типі. М ұ нда ғ ы кканалы қ жсыныс жасушассыны ң (макрогаметанны ң ) к ө лемі ірі, атоллы қ жсыныс жасушассыны ң (микрогаметанны ң ) к ө лемі ұ са қ, екеуіні ң де формалары біркелкі болады, б ұ лар денесіндегі шыбырт қ ыларды ң к ө мегі ар қ илы қ оз ғ аллоды.

Изогамия (гр. isogamus isos - бірдей, біркелкі; gamos - неке, жсыныс) - сырт қ ы т ү рі бірдей, біра қ физиологиялы қ ж ә не биохимиялы қ қ асиеттері ә рт ү рлі жсыныс жасушалары (гаметалар) қ атысатын жсынысты қ процесті ң т ү рі. Изогамия - балдырлар ғ а, т ө менгі стыда ғ ы са ң фрау құ ла қ тар ғ а ж ә не қ арапайимдылар ғ а т ә н.[1] Изогамия т ү рлері: A) Қ оз ғ алмалык гаметалар изогамиясы, B) Қ оз ғ алмайтын гаметалар изогамиясы, C) конъюгация Осы ү рдіс кезінде а ғ задан арнайы б ө лінген жала ң аш бишіктілер жсыныс жасушаларына қ осылады. О ғ ан пішіні мен құ рилысы ұқ саз, біра қ биохимиялы қ ж ә не физиологиялы қ ерекшеліктері ә ртекті гаметалар жатады. Изогамия біржасушалы балдырлар мен т ө менгі сатилы са ң фрау құ ла қ тарда ке ң тарал ғ ан.