СӨЖ Тақырыбы: « Компьютердің адам денсаулығына кері әсері және одна қорғау тәсілдері » Орындаған : Алмас А. И Тексерген : Жумабекова Р. Р Курс :1 Группа :108« Б » Факультет : « Жалпы медицина » 2017 жил Алматы қаласы МЕББМ « ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ » НУО « КАЗАХСТАНСКО РОССИЙСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ »

ЖОСПАРЫ : I.Кіріспе II.Негізгі бөлім Компьютер уақыт талабы Компьютердің жақсысымен қоса зияны туралы Зиянды әсерлерден панда болатын аурулар Кеңес I.Қорытынды II.Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ Қазiргi заман талабына сайт компьютер қоғамның барлық саласымен қатар білім беру ұйымдарында да қолданысқа кеңiнен енгiзiлiп каледi. Сондықтан, компьютерді қолданатын балалар мен жасөспірімдер саны жил сайтын артып каледі. Компьютердi пандаланудан туындайтын мәселелердің ең маңыздысы, компьютердiң адам денсаулығына келтiретiн әсерi.

Компьютер – ақпараттық процестьрді жүзеге асыратын негізгі ақпараттық құрылғы, ал ақпараттық процестьр денегіміз ақпаратты алу, ммместу, көру, өңдеу, тарту болып табылады. Осы компьютердің пандасы өте көп. Компьютер – ақпараттық процестьрді жүзеге асыратын негізгі ақпараттық құрылғы, ал ақпараттық процестьр денегіміз ақпаратты алу, ммместу, көру, өңдеу, тарту болып табылады. Осы компьютердің пандасы өте көп. Компьютерпроцестьр Компьютерпроцестьр Мысал келтіретін болсақ: әр пәнен жазылатын рефераттардың көрнекі әрі таза, әдомі жазылуын мұғалімдер талап етеді. Қолмен дай сиямен және компьютерде терілген жұмыстарды салыстырайықшы. Екеуінің айырмашылығы жер мен көктей. Осы жазылған рефераттың бірнеше көшірмесі керек дейік. Оны ашып принтер мен көшірмесін жасаған әлде қайда аз уақыт жұмсалады. Сөзімді қорытындылап келіп «Компьютер – уақыт талабы» біз уақытымызды ұтымды пандаланамыз. Мысал келтіретін болсақ: әр пәнен жазылатын рефераттардың көрнекі әрі таза, әдомі жазылуын мұғалімдер талап етеді. Қолмен дай сиямен және компьютерде терілген жұмыстарды салыстырайықшы. Екеуінің айырмашылығы жер мен көктей. Осы жазылған рефераттың бірнеше көшірмесі керек дейік. Оны ашып принтер мен көшірмесін жасаған әлде қайда аз уақыт жұмсалады. Сөзімді қорытындылап келіп «Компьютер – уақыт талабы» біз уақытымызды ұтымды пандаланамыз.

Тақырыптың өзектілігі: Бүгінгі таңда еліміздің орта және жоғары оқу орындарында сабақ үрдісіне жаңа ақпараттық технологияны пандалану міндетке айналып отыр. Қазіргі біздің өмір сүріп жатқан кезіміздің ақпараттандыру замены деп айтуға болатының екенің бәрі біледі. Компьютерсіз осы кезде бірде-бір жұмыс орындалмайтын сияқты. Бірақ, біз адам балалары өзіміздің денсаулығымызды стен шығарған сияқтымыз. Информатика сабағында мұғалім компьютерде жұмыс істеу ережелерін сақтауды талап етіп отырғанымен, ал үй жағдайында ешқандай ережелер сақталмайды. Сонымен қатар, қазіргі таңда интернет әлемдік қауымдастықтың негізгі ақпараттық- коммуникациялық құралына айналып отыр. Бұл тұрғыда қарапайым халықтың күнделікті өмірдегі байланысқа денег қажеттілігі туралы айтпасақ та болады.

Мақсат: 1. Компьютердің, ғаламтордың адам баласының денсаулығына тигізетін әсерлерін айтып,жеткізу. 2. Ережелерді сақтамағаннан туындайтын аурулар дайлы айту. 3.Қалай қорғанамыз.

Компьютерде жұмыс істейтін адамардың денсаулық жағдайына теріс ықпал ететін негізгі факторлар: компьютер алдында өте ұзақ уақыт отыру; көзге салмақ түсуі,көздің көру,құлақтың ммместу қабілеттері төмендейді; Саусақ ұштарына пернетақтадан электрленген сәулелер әсер етіп, қолдың буындары ауыра бастарды. білезіктердің буындарына шамадан тыс салмақ түсуі; мәлімет жоғалтуына орай стресс жағдайы. Дене сымбаты бұзылады Адам компьютерде босаң қалыпта отрады, ол денесінің қандай тұрғыда қисайтғанына мән бере бермейді. Бұл ағзаға кері әсер етеді.Омыртқа, мойын, бастың бұлшық етi, қол және иықтарға артық салмақ түскендіктен адама-сколиоз,остеохондроз аурулары панда болады.Омыртқа дискілері қалыптасқан үлгіден өзгеріске ұшырайды. Жүйке жүйесінің бұзылуына да әсер етеді.

Көздер мәтiн немсе суреттiң майдан дiрiлдеулерiн, перденiң жилтырауын тез тiркейдi. Көз шамадан тыс салмақ әсерінен көру қабілетін жоғалтады. Микрожарақаттану – бұл күн сайтынғы салмақ түсу нәтижесінде организмнің бiртiндеп тозуы. Организмде көп жиналған микрожарақаттанулар болады. Ол қол немсе аяқтың сыну сияқты кенеттен панда болмайды. Сiз ауруды сезінбес бұрын, бiрнеше айлар өтеді. Ауру әртүрлi сезiледі : ішкі ағзаның қыжилдауы, шаншу түрінде сезіледі. Кейде компьютерлік вирустардың кесірінен сақталған мәліметтер жойылып та кетеді. Мұндай жағдай көп адамарға қатты соққы болып тиеді. Қатты соққының әсерінен адамар инфаркт алып қалатын жағдай да болады. Шаң және компьютердегi кiр уақыт өте кале бiраз шоғырланады және де олар күрделi болады. Кiр болған жердь бактерия, шаң, микроб, шаң-тозаң кенелерi болады. Бұның барлығы әртүрлi ауруларды қоздырады. Калифорниялық бір ер кісі Online (қосулы тұрған)-қызметтер үшін өзінің бар тапқан ақшасын құрбан еткен. Онысымен қоймай өзі отырған қара шаңырақты да осы компьютердің жолында рәсуә етіпті. Үй-дайсыз қалып, күнкөріс қамын жасамақ болып, ұрлық жасап жатқан жерінде ұсталып қалады. Сол кездегі әлгі бәтшәғардың айтқаны: Мен үшін компьютерде отыру үйімнің болғанынан да артығырақ. Мен компьютер арқылы көп достар таптым.

Халықаралық денсаулық сақтау ұйымының дәлелдеуінше, бүкіләлемдік ғаламтор желісі жеткіншектерге физикалық, психологиялық жағынан айрықша зиянды. Ең алдымен, баланың көру қабілеті төмендейді, себебі, бұлшық еттері қатаймаған жасөспірімнің көздері шаршайды. Сондай-ақ, компьютер алдында көп отыру жас балдырғанның омыртқа сүйегін зақымдайды. Қозғалыссыз отыру, қолмен ғана бірыңғай жұмыс істеу, содна ағзаға салмақ түсуі баланың жүйке қызметін бұзып, мойнына тұз бен суықтың жиналуына (остеохондроз) әсер етеді. Және де жамбас сүйектің үнемі қозғалыссыз қалуы қабынуы (простатит) мен тоқ ішектегі тамырдың кеңеюі (геморрой) ауруына ұшыратады. Британдық биологтар арнайы зерттеу жүргізе келіп, мынандай қорытынды жасап отыр: «Әлеуметтік желілерде үнемі отыру ми қызметіне де кері әсер етеді, гормональдық тепе-теңдікті бұзады, иммунитетті нашарлатады, мұның бәрі адамның жүйкесі мен оса на сына белгілі бір мөлшерде ауыртпалық түсіреді». Өздеріңізге белгілі, жүйкеге салмақ түсуі денегіңіз - ойлау қабілетінің төмендеуі, көңіл бөлу мен есть сақтаудың кемуі, бас ауруы мен ұйқысыздық, көңіл күйдің құлазуы. Ғаламтор жеткіншектер үшін реферат, музыка мен фильмдер, суреттер, ойындар көшіріп алу, бір-бірімен хат жазысу үшін қажет. Олар өздерін мазалаған сұраққа да ғаламтордан жауап іздейді. Алайда ғаламтордың қаупі де аз емс. Мысалы, ресейлік ғалымдардың айтуынша, бүкіләлемдік шырмауық-торда экстремистік және террористік сипоты бар, қырықтан астам сайтт жұмыс істеп тұр. Ал оның жастарымыздың ой-насосы мен дүниетанымын теріс жолға бағыттап, оларды қылмысқа азғыратыны мәлім. Жазғы домалыста жеткіншектердің ғаламторды пандалануын зерттегендер айтады: «Биыл жасөспірімдердің 14,5 пайызы беймәлім адамармен кездесуге келіскен,38 пайызы зорьлық-зомбылық Алаяқтар мен хакерлер жастарды ғаламторға тәуелді етіп, бұлыңғыр қарым-қатынас, жыныстық байланыс жасауға шақырып, виртуальды әлемге қызықтырып, ақыл-ойы әлі қалыптаспаған ұл-қыздарымызды еліктіріп, есінен айырады. Әрине, қазіргідей техникалық-ғылыми прогресс дамыған заманда компьютердің, ғаламтордың дұрыс пандалана білген адамға пандасы зорь.

Монитор мен клавиатураның зияны Компьютерден шығатын электромагниттік сәуленің адам ағзасына зиянды екендігі жөнінде көптен бері айтылып каледі. Алайда бұл барлық компьютерлерге тән емс. Қазіргі компьютерлерге қарағанда ертеректе шыққандары қауіпті. Олардың арасындағы айырмашылық өте үлкен. Кейінгі жилдары шығарылған компьютерлер өз құрылысына қарай үш түрге бөлініп келді: «ақ», «сары», «қызыл» болып. «Ақ» құрылысты компьютерлер АҚШ-та, Жапонияда және Батыс Еуропа елдерінде шығарылғаны. Олар запалы да қауіпсіз. «Сары» құрылысты компьютерлер Азия елдерінде (Гонконг, Тайвань) жасалынғаны. Сапасы өте жоғары емс. «Қызыл» құрылысты компьютерлер өзіміздің шеберлердің құрастырғандары. Зиянды сәулені көбірек бөлетіні де осылар. Бұрындары көбінесе монитор өте зиянды дейтін. Мамандар клавиатураның одна да қауіптірек екенін айтады. Себебі, клавиатурадағы төмен диапазона тарайтын электромагниттік сәулелер саусақ арқылы ағзаға әсер ететін көрінеді. Нәтижесінде, компьютермен көп жұмыс істеген адам жүйке ауруына ұшырайды. Және де компьютердің алдында көп отырғандар саусақ ауруларына да шалдығады. Компьютерден шығатын электромагниттік сәуленің адам ағзасына зиянды екендігі жөнінде көптен бері айтылып каледі. Алайда бұл барлық компьютерлерге тән емс. Қазіргі компьютерлерге қарағанда ертеректе шыққандары қауіпті. Олардың арасындағы айырмашылық өте үлкен. Кейінгі жилдары шығарылған компьютерлер өз құрылысына қарай үш түрге бөлініп келді: «ақ», «сары», «қызыл» болып. «Ақ» құрылысты компьютерлер АҚШ-та, Жапонияда және Батыс Еуропа елдерінде шығарылғаны. Олар запалы да қауіпсіз. «Сары» құрылысты компьютерлер Азия елдерінде (Гонконг, Тайвань) жасалынғаны. Сапасы өте жоғары емс. «Қызыл» құрылысты компьютерлер өзіміздің шеберлердің құрастырғандары. Зиянды сәулені көбірек бөлетіні де осылар. Бұрындары көбінесе монитор өте зиянды дейтін. Мамандар клавиатураның одна да қауіптірек екенін айтады. Себебі, клавиатурадағы төмен диапазона тарайтын электромагниттік сәулелер саусақ арқылы ағзаға әсер ететін көрінеді. Нәтижесінде, компьютермен көп жұмыс істеген адам жүйке ауруына ұшырайды. Және де компьютердің алдында көп отырғандар саусақ ауруларына да шалдығады. Компьютер әсерінен қолданушылардың көру қабілеті төмендеуімен қатар, дәрігелер тағы бірнеше синдромады анықтайды. Яғни, ол синдрома ЭЕМ (ЭВМ) қолданушыларда кездеседі. Олардың бірі ұзақ уақыт отыру синдромы, оның белгілері қол, мойын, белдегі ауру болып табылады. Ыңғайсыз жұмыс қалпы кезінде дененің барлық бұлшық еттерінің ұзақ жиырылуы жағдайы байқалады. Бұлшық ет ұлпасының дом алуға мүмкіндігі болмағандықтан, олардың қан айналымы төмендеп, зат алмасуы бұзылып, өнімнің түсуі көбейеді. Нәтижесінде бұлшық ет үнемі шаршау жағдайында болады және ақырында әлсірейді. Бұл белдің қисаюына және қаңқаның басқадай өзгеруіне, бұлшық ет ұлпасының өсуіне әкелуі мүмкін. Компьютер әсерінен қолданушылардың көру қабілеті төмендеуімен қатар, дәрігелер тағы бірнеше синдромады анықтайды. Яғни, ол синдрома ЭЕМ (ЭВМ) қолданушыларда кездеседі. Олардың бірі ұзақ уақыт отыру синдромы, оның белгілері қол, мойын, белдегі ауру болып табылады. Ыңғайсыз жұмыс қалпы кезінде дененің барлық бұлшық еттерінің ұзақ жиырылуы жағдайы байқалады. Бұлшық ет ұлпасының дом алуға мүмкіндігі болмағандықтан, олардың қан айналымы төмендеп, зат алмасуы бұзылып, өнімнің түсуі көбейеді. Нәтижесінде бұлшық ет үнемі шаршау жағдайында болады және ақырында әлсірейді. Бұл белдің қисаюына және қаңқаның басқадай өзгеруіне, бұлшық ет ұлпасының өсуіне әкелуі мүмкін. Басқа синдром бел тунелдің немсе бел каналының синдромы деп аталады. Бұның панда болуы қол бұлшық ет сіңірлері орталық жүйке жүйесінің әсер етуімен саусақтардың ұзақ ыңғайсыз бүгілуі клавиатурамен жұмыс істеумен байланысты. Ыңғайсыз жағдайда алақан сүйектері көп қайталанантын іс әрекеттер кезінде сіңірлер білезік сүйектері мен байламдарға қажалады. Нәтижесінде жүйке мен сіңірдің қысылуы қатты жетіспеуі дамиды. Аурудың алғашқы белгілеріне: компьютерде жұмысты аяқтағаннан бірнеше сағаттан кейін ғана дірілдеу, қышыну, саусақтадың ұйюы панда болады. Қолда ақырында ұйып, ауырсыну және ауырлау белгілері қосылады. Білезік тунельдік синдромы ауыр түрінде адамның еңбек қабілеттін ауруды хирургиялық жолмен емдеуді талап етеді.

Компьютерге енгізілген ойындар атыс – шабыс тағыда басқа қан төгу, жауыздық тақырыбында болады. Осы ойындарды бала ойнап, оның психологиясына қандай жаман әсер беретін өздеріңде білесіздер. Ұдайы ойнаған баланың миында ойынның мазмұны, әдіс – тәсілдері еніп, жаман қылық, тіпті қылмысқа да баратын болады. Қалалы жердь ақша табу үшін компьютерлік ойындарды жарнамалап, оқушы балаларды өздеріне тарта бастап, жаман қылықтарға бағыттайды. Компьютерлік ойындардан басқа да өзіміздің ұлттық ойындарамыз бар, соны неге ойнамасқа. Асық ойнау, күрес, қол күрес, волейбол, футбол сияқты коп ойындар бар. Біз бөлмеде тығылып компьютерлік ойынды ойнағанша, далада таза ауа жұтып, көпшілікпен көңіл көтеріп, денемізді шынықтырып, сау болғанымызға не жетсін.

Ғаламтордың зиянынан сақтандыру Жастарды ғаламтордың зиянынан сақтандыру үшін кез келген ата-ана баласына оны пандаланудың шарттарын айтып түсіндіруге, ондағы ақпараттардың үнемі шындыққа жанаспайтынын, оған сын көзімен қарау қажеттігін, ол ақпараттарды кітаптағы, энциклопедиядағы ресми газет-журналдардағы ақпараттармен салыстырып, қабылдау керектігін ескертуге тиіс. Және де ғаламтордағы зорьлық- зомбылыққа, қылмысқа, жыныстық бұзылуға тәрбиелейтін бағдарламалардан, діншілдік, нәсілшілдік туралы ақпарттардан сақтандыру – ата-аналар мен ұстаздардың да негізгі міндеттерінің бірі. Осы орайда есть болатын бір жағдай, он жасқа дейінгі балалар ата-анасы рұхсат берген сайтттарға ғана енуге тиіс. Бұл ақпараттық технологиялар мамандарының, дәрігерлердің талабы. Ең бастысы, кәмелетке жасы толмаған балалардың электронды поштасына енуге ата- анасының мүмкіндігі болуға тиіс. Ол ең бірінші, сол баланың қауіпсіздігі, бақытты болашағы үшін қажет. Әсіресе, балалар он төрт жасқа толғанында өз- өзімен болып, оқшаулана бастағанында, ата-анасы олардың беймәлім адамармен ғаламтор арқылы танысуына жол бермеуге міндетті. Мамандардың ақыл-кеңесіне құлақ ассақ, ғаламтор балаларға қауіпсіз болсын десек, оны үнемі жаңа бағдарламалармен жабдықтап, спамфильтр орнатуымыз, қауіпсіздік туралы ақпараттарды біліп отыруымыз керек. Балаларының ғаламтордағы компьютерлік ойындарға тәуелділігін тексеріп, сол бойынша тиісті шаралар қолданып отыру – ата-аналар парызы.

Компьютерде жұмыс істеу үшiн 14 кеңес. 1. Өзiңізге қолайлы жұмыс орнын жасаңыз. 2. Егер сiз компьютерде 2 сағаттан артық отыратын болсаңыз, ноутбукке арналған арнайы тығыршықты қолданыңыз. 3. Монитор мен сiздiң көздерiңiздiң арасындағы қашықтық 50 см-ден кем болмауы керек. 4. Жоғарғы бөлiгi сiздiң көзiңiздің деңгейінде орналасатындай биiктiк бойынша монитор күйiн келтiрiңiз. 5. Сiзге терезе немсе жарық сәулелері кедергі жасамайтындай етiп монитор күйiн келтiрiңiз. 6. Егер бұл жарықтың дұрыс түсуіне мүмкiндiк бермесе, мониторды градусқа артқа қисайттыңыз. 7. Биiктiгі бойынша пернетақта сiздiң шынтақтарыңыздың деңгейінде болуы керек градусқа пернетақтаны артқа қисайттыңыз. Сонда сiздiң қолдарыңыз жинақы болады. 9. Реттелетiн кресло немсе орындықты қолданыңыз. 10. Өз көздерiңе домалыс беру үшін,түкпiрдегі объектілерге көзқарасты мезгіл- мезгіл шоғырландыра берiңiз. 11. Әлсiн-әлсiн креслодна тұрыңыз және арқаның бұлшық етiн асықпай тартыңыз. 12. Монитор тiкалей сiздің алдыңызда болуы керек. Бұл бастың тұрақты бұрылыстарына мүмкiндiк бередi. 13. Сіздің жұмыс орныңыз көңілді, жақсы болса, деңеңіз бір қалыпты болып, шаршамайсыз. Сондықтан мониторды, пернетақтаны, креслоны мерзімінде түзетіңіз. 14. Сiз компьютерде өткiзетiн уақытты азайтуға тырысыңыз.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: de_zijan_ba/ de_zijan_ba/ қ қ