Қан түзу жүйесінің балалардағы ерекшеліктері: Қан жүйесі деп- қан түзейтін және қанды бұзатын мүшелерді айтады. Қан тірі организмдегі жалғыз жылжымалы тін. Оның зат алмасуына қатысуы, қанның түйіршікті элементтері мен сарысу (плазма) арқылы жүзеге асырылады.

Құрсақтағы кезеңде гемопоэз (қан түйіршіктерінің түзілуі) эмбриондық кезеңнен басталады, жүктіліктің 2- 3 ші оптасынан бастап ең алғашқы қан түйіршіктері – мегало бластер- пайда болады. Жүктіліктің 6-шы оптасы мен 5- айлығы арасында қан түзілу баурыда, 3-4 айлығынан көк баурыда өтеді. Жүктіліктің 4-5 айлығынан қан түзілу сүйек майларында өте бастарды. Қан түзілудің осы кезеңінде 3 түрлі Нв түзіледі: 1-ші кезеңде Нв «Р» - эмбриондық гемоглобин, 2-ші кезеңде – Нв «F» - ұрықтық ( фетальный ) гемоглобин

Нв «Р» жүктіліктің оптасына дейін ғана сақталып, 10-шы оптадан бастап «F» гемоглобинімен қатар (90- 95%), «А» гемоглобині адам гемоглобині(5-10%) түзіле бастарды. Бала туылған кезде Нв «F» мөлшері 45-90% аралығында болады, бала неғұрлым арте, шала туылса, Нв «F» мөлшері соғұрлым босым болады. Өйткені А гемоглобині баллада жүктіліктің соңғы айларында көбейеді. Бала туылғаннан кейін гемопоэз негізінен майларында : алғашқыда жілік сүйектерінде, кейіннен (12-15 жас) жалпақ сүйектерде өтеді. Ақ қан түйіршіктері – лимфа түйіндерінде, көк баурыда түзіледі.

Эмбриональді қантүзілуінің ерекшеліктері : Адам ұрығында қан түзілу барсы құрсақ ішілік өмірінің 2- ші оптасының аяғы мен 3-ші оптаның басында басталады. Тамырлар мен қанның құрамы мезенхимадан тұрады. Қан жасалуының 1-ші кезеңі ангиобластикалық немесе эмбриональді кезең деп аталады. Оның ұзақтығы 2-3 опта. Ұрықтағы қанның алғашқы «қан ошақтары» деп аталатын ошақтар уаз қапшығының қабырғасында орналасқан мезенхимальді жасушалардың шоғырланған жиынтығынан пайда болады. Осы ошақтардың шеткі жасушалары жайылып, келешекте тамырдың ішкі қабатына айналады.

Ұрықтың эмбриональді дамуындағы 4-5 оптасынан бастап қанның пайда болуының 2-ші кезеңі экстрамедулярлы кезең басталады. Қан жасаушы экстрамедулярлы кезеңі бастапқыда барлық ағзаларда жүреді. Баурыда қан түзілу эмбрионның 2,6 см ұзындығында, демок ұрықтың дамуының 2-ші айының соңына қарай басталады. Баурылық қан жасау біртіндеп төмендей бастарды да, баланың туылар кезеңінде толық тоқтайды. Көкбаурыда негізінен лимфоциттер пайда болады, ал баурыда эритропоэз айқын жүреді. Бірақ лейка-тромбопоэз әлсіздеу байқалады. Қанның пайда болуының 3-ші кезеңі медулярлық немесе сүйектің қызыл кемігі майының кезеңі. Құрсақішілік дамуының 7-ші оптасында эндохондриальдік сүйектену пайда болады.

Сүйек кемігінің майға айналуының 1-ші белгілері баланың өмір сүруінің 4-ші жылында байқалады да, 4 жастан кейін жілікті сүйектерде қан жасалу әлсіреп, 14 ужасында толық тоқтайды. Содан кейін қанның жасалуы жалпақ кемікті сүйектерге: төс, омыртқа денесі, бұғана, бас және жамбас сүйектеріне ауысады. Ұрықтағы лимфатикалық жүйе кешірек демиды. Ұрықтық кезеннің 2-ші соңында, 3-ші айының басында алғашқы лимфатикалық жүйенің жіктелуі басталып, толық жіктелуі бала туылғаннан соң тоқтайды. Лимфатикалық жүйеге: лимфа түйіндері, көкбауры, солитарлық фоликулалар және басқа да лимфоидттық тіндердің жиынтықтары жатады.

Қан нәрестелік кезеңде: гемоглобиннің, эритроцитедің, лейкациттердің жоғары болуымен қатар, басқа да морфологиялық ерекшеліктерімен сипатталады. Дұрыс жетіліп туылған баланың нәрестелік кезеңінде эритроцитедің саны 5,3-7,4 х 10 г/л, ал гемоглобиннің деңгейі 20 % жоғары болады. Нәрестелерде эритроцитедің тұну жылдамдығы біршама баяу. Жоғары және төмен осмостық тұрақтылықты эритроците болады. Нәрестелердің гемоглобині мен эритроцитттердің көп болуының бірнеше себептері болады:

Қан түзу жүйесі ауруларын тексеру әдістері: 1-шағымдарын анықтау 2-өмір тарихы:(негізгі алынатын мәліметтер, өмірінің әр кезеніңде болған қолайсыз жайттар мен дерттері туралы мәліметтер) 3-Әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы:(тұрған жерінің жағдайы, қаржылық жағдайы) 4-тамақтану жағдайы:(реттілігі, құнарлығы, емдәм) 5-аурыған аурулары:(балалық және пересек кезеңінде, оталар, жарақаттар, қан және оның қоспаларын құю) 6-жанұлық анамнезі:(жанұя мүшелерінің ужасы мен денсаулығы, тұқымқуалайтын аурулардың бар-жоғын анықтау).

Науқасты жалпы қарап тексеру: науқастың жалпы жағдайы(қанағаттанарлық, орташа, аурылықта, ауры, өте ауры, өлім халінде), есі(сақталған, өзгерген), төсектегі кейпі(белсенді, мәжбүрлі). Терісі мен оның қосалқылары, кілегей қабаттары(түсі, құрғақтығы, тері астаны қан құылулар-көгеру, қасыну іздері, тырнақ және шаг өзгерістері-үйлесімнің бұзылысы, түсуі, жұқалануы). Лимфа түйіндерінің орналасу аймақтарын қарау:ұлғаюы, ұлғаю түрлері: біртіндеп, көптеп-жүйелі, тығыздығы, қозғалғыштығы, аурысынуы. Ауаз қуысын қарау:тіл сипоты, тістері, бадамшалар өзгерісі. Құрсақты қарау: көлемі, бір бөлігінің томпаюы, пальпациясы. Бауры мен көкбаурыдың перкуссиясы мен пальпациясы: көлемі мен тығыздығы, ұлғаюы.

Көрсеткіштер 0-7 күн 7-30 күн 1-6 ай 6-12 ай Гемоглобин Эритроцит 4,0-6,63,6-6,22,7-4,53,7-5,3 Түсті көрсеткіш 0,85-1,15 Лейкоцит 7,2-18,56,5-13,85,5-12,56-12 Ретикулоцит тромбоцит ЭТЖ

Көрсеткіштер 1 жас 1-6 жас 7-12 жас жас Гемоглобин Эритроцит 3,6-4,93,5-4,53,5-4,73,6-5,1 Түсті көрсеткіш 0,85-1,15 Лейкоцит 6,0-12,05-124,5-104,3-9,5 Ретикулоцит Тромбоцит ЭТЖ