Мемлекет түсінігі, мәні, функциялары. Мемлекеттік билік және мемлекет механизмі. Орындаған: 1Г-16 Молдаш Бағила Тексерген: Досжанова М.Т.

Мазмұны Мемлекеттік орган мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымының жүйе құрушы элементі ретінде. Мемлекеттік орган сипаттамалары:функционалдық,құқықтық,ұйымдастырушылық. Мемлекеттік органдардың мәртебелік белгілері. Мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымына әсер етуші факторлар. Мемлекеттік органдарды әр түрлі негіздер бойынша жіктеу:мемлекеттің функциялары,құзыреттер,іс-әрекеттердің аумақтық масштабы. Мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымын жасау. Ұйымдық құрылымның қалыптасуы:сызықтық,функционалдық,сызықтық- функционалдық,бағдарламалық-мақсаттық,матрицалық. Мемлекеттік орган құрылымы. Мемлекеттік орган құрылымына қойылатын талаптар:икемділік,жылдамдық,үнемділік. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымы.

Мемлекет қоғамның маңызды және күрделі саяси институты ретінде өзінің нақты құрылымы және ішкі салаларды ұйымдастырушылық қызметі бар. Мемлекеттік билікті ұйымдастыру, жалпы бұқара халықты басқару үлкен өнер. Осы жердь қоғамда мемлекеттің арнайы тетіктері қалыптасады. Демек, мемлекеттің функционалдық қызметін атқаратын мемлекеттік аппарат – қоғамдағы саяси билікті жүзеге асурыды қамтамасыз ететін мемлекеттің өзара байланысты органдар жүйесінен тұрады. Мемлекеттік аппарат дегеніміз – билік жүргізу және мемлекеттің міндеттерін, функцияларын іс жүзіне асуры үшін кәсіби дайындық негізінде құрылған органдардың жүйесі, оның нышандары: мемлекет қоғамды басқаратын және тек қана қызметпен шұғылданатын адамдардан тұрады; мемлекеттік аппарат мекеме мен органдардың байланыс жүйесі; мемлекет органдарының қызметі ұйымдастырушылық, материалдық және әкімшілік кепілдіктерімен қамсыздандырлады; мемлекеттік аппарат азаматтардың заңды мүдделер мен құқықтарын қорғау үшін құрылады.

«Мемлекеттік басқару жүйесі» және «мемлекеттік басқару механизмі» түсініктері өзара байланысты және ажырамас әрекетте болады. Мемлекеттік басқару механизмі дегеніміз – қоғамдық жүйеге бағытталған мемлекеттік билікті жүзеге асуры әдістері мен құралдарының процесі ретінде мемлекеттік аппарат жүйесінің қызмет етуі. Яғни, мемлекеттік механизм ұғымына – мемлекеттік билік, мемлекеттік аппарат, мемлекеттік билікті жүзеге асуры құралдары мен әдістері ұғымдары кіреді. Мемлекеттік орган - мемлекеттік аппаратың бір букины. Ол – мемлекет атынан белгілі бір мемлекеттік функцияны жүзеге асурыға бағытталлоды. Механизм мемлекеттік басқарудың үш саласының өзара байланысын сипаттайды: ұйымдастырушылық-құрылымдық (жүйесін), функционалдық (мазмұнын) және қоғамдық жүйеге қатысты басқарудың өзі болып табылады. Кез-келген мемлекеттік органның ұйымдастырыушылық құрылымы сол орган қызметінің мазмұнын оның қызметімен анықтайтындығы белгілі.

Мемлекеттік аппаратқа қатысты да соны айтуға болады, яғни мемлекет механизмі түсінігімен қатар, теория және практика жүзінде мемлекеттік аппарат түсінігі де кеңінен пайдаланылып келеді. Мемлекет механизмінің құрылымы мемлекеттік органдардан, мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардан және мемлекеттік қызметкерлерден, ұйымдық қаржылардан, сендай-ақ мемлекеттік қызметтерді қамтамасыз етуге қажет ықтиярсыз көндіру күштерінен тұрады. Мемлекеттік органдар өкіметтік қызметтерін жүзеге асурыдың барысында өзара тығыз байланысты болатындығын этап көрсеткен жөн. Мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың биліктік өкілеттіліктері болмайды (әкімшіліктерді қоспағанда). Олар экономика, білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, ғылым, спорт, және т.б салехарда жалпы әлеуметтік қызметтерді атқарады. Мемлекеттік қызметкерлер - бұлар басқару ісімен арнайы түрде айналысатын айырықша топ құрайтын санаттағы адамдар болып табылады. Мемлекеттік қызметкерлердің құқықтық жағдайы арнайы заң арқылы реттелінеді.

Мемлекет механизмі мынандай органдардан тұрады Заң шығарушы органдар. ҚР - да өкілетті органдар екіге бөлінеді Жоғарғы өкілетті орган – парламент ; Парламент - бірден - бір заң шығаратын орган Жергілікті өкілетті органдар - облыстық, аудандық, қалалық маслихаттар Атқарушы орган Қазақстанда жоғары атқарушы орган - Үкімет Жергілікті атқарушы органдар - әкімшіліктер Сот органдары Жоғарғы Сот Жергілікті соттар Әскери соттар

Соған сәйкес қазіргі мемлекеттік аппаратың қызметі мынадай қағидалармен реттеледі: демократиялық – мемлекеттік аппарат халықтың мүддесін қорғап, соны іске асурыға міндетті. Халықтың мемлекетті басқару процесіне қатысудың демократиялық жолдары, олардың сайлауға қатысуы, халықтың өкілдері мемлекеттік аппараты құрады, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына мемлекет кепілдік береді. Қазақстан Республикасының Конституциясының 3 бабында «Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы – халық. Халық билікті тікелей республикалық референдум және еркін сайлау арқылы жүзеге эстрады, сендай-ақ өз билігін жүзеге асурыды мемлекеттік органдарға береді»,-деп этап көрсетілген Халық мемлекеттік органдардың қызметтері мен атқаратын функцияларын өкілетті және тікелей демократияның тетіктері арқылы бақылай аллоды

Билікті бөлу – билік өзінің бөліну қағидасына сәйкес заң шығарушы, атқарушы және сот билігі болып бөлінеді. Олар бір-бірінің қызметтерін тежемелік және тепе-теңдік жүйе арқылы бақылап отрады. Кәсібилік – мемлекеттік органдар қызметіне тек ғана білікті және басқару өнерін жетік меңгерген білімді мамандарды тарту. Елімізге ісіне берілген, кәсіби даярланған, басшылық шешім қабылдау аясында бәсекеге түсе алтын қазіргі менеджерлерден тұратын мемлекеттік аппарат қажет.. Мемлекет аппаратының ішкі құрылысы – қатаң тәртіпті, қабылданған шешімдерінің орындалуы немесе орындалмауы үшін қатаң жауап беруі. Халықтың мемлекеттік органдарға және лауазымда адамдарға үлкен сеніммен қарайтындықтан, қабылданған шешімдері үшін жауап берулері ең басты талап болып табылады

Мемлекеттік басқару - бұл мемлекеттің қоғамдағы ұйымдастырушылық - реттеушілік және қызметтік функцияларын орындау мақсатындағы заңдық, атқарушылық, соттық және басқа да биліктік қызметтерін жүзеге асурыы болып табылады. Мемлекеттік басқару теориясының мазмұны- қоғамды басқару институты ретіндегі мемлекеттің маңызды функцияларын, оларды жүзеге асурыдың заңдылықтары мен қағидаларын оқып үйрену, басқарудың негізі ретіндегі мемлекеттік саясатты ғылыми негіздеу. Мемлекеттік басқару теориясының пәні – қоғамды басқарудың саяси құқықтық институты ретіндегі мемлекеттік билік органдарының қызметін және қалыптасатын саяси құқықтық, әлеуметтік қарым- қатынастарды талдау болып табылады