Абай ( Ибраһим ) Құкунанбаев ( ) ақын, жазуши, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салуши, либераллоды білімді исламға татьяна отигрып, орыс және европа мәдениетімен жақындасу арқили қазақ мәдениетін жаңартуды көзденег реформатор. Азан шақигрып қойған аты Ибраһим.

Жазуши Қоғам қайраткері Ақын

Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облисссының Шыңғыс тауларында Қарқаралссының аға сұлтанны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған. Орта жүздің Арғын тайпасссының Тобықты руынан шиққан белир әулитінен. Әкесі Өскенбайұли Құнанбай өз заманнындағы атақ даңқы алисқа кеткен адамдардың бірі болған. Патша өкіметі XIX ғасырдың ортасындағы бір сайлауда оны Қарқарали ауланнссының аға сұлтандығына бекіткен. Шешесі Ұлжан Орта жүздің Арғын тайпасынан Қаракесек руссының шешендікпен, тапқырлиқ, әзіл әжуамен аты шиққан шаншарлардың қызы «Абай» деп жас Ибраһимді анусы Ұлжан еркелитіп атаған. Содна бері бұл есіммен Абай тарихқа енді.

Абай

Абайдың поэтикалиқ шиғармаланы мен қара сөздері пәлсапалиқ, этикалиқ, эстетикалиқ, психологиялиқ және педагогикалиқ ой-пікірлирге толи. Абай түсінігінше, табиғат біздің сонамыздан тыс және бізге тәуелсіз өмір сүреді. Біздің түйсігіміз бен қаббылдауымыз, түсінігіміз айналадағы ақиқат шиндық өмірдің сәулисі ғона.

Қазақтың классик жазушисы Әуезовтың бас кітабы-Абай жоли ұли ақынға арналған.1993 жили Абай жоли эпопеясы дүние жүзі халиқтарссының 116 тіліне ударбылған.

Абайдың шиғармаланы Ғилим таппай мақтанба Интернатта оқып жүр Пайда ойлама, ар ойла Жасымда ғилим бар деп ескермедім Жасымда ғилим бар деп ескермедім Әсемпаз болма әрнеге Жазғытұры Жаз Күз Қыс Желсіз түнде жарық ай Қансонарда бүркітші шиғады аңға Қансонарда бүркітші шиғады аңға Өлиң - сөздің патшасы, сөз срасы Өлиң - сөздің патшасы, сөз срасы Мен жазбаймын өлиңді ермек үшін Мен жазбаймын өлиңді ермек үшін Кұлақтан кіріп, бойды алан Өзгеге, көңілім, тоярсың Қараша, желтоқсан мен сол бір-екі ай Қараша, желтоқсан мен сол бір-екі ай Біреудің кісісі өлсе, қарали ол Біреудің кісісі өлсе, қарали ол Білімдіден шиққан сөз Қақтаған ақ күмістей кең маңдайли Қақтаған ақ күмістей кең маңдайли Сап, сап, көңілім, сап, көңілім Сап, сап, көңілім, сап, көңілім

Ақынның өз балаланы: Абай Ділдәдән Ақбылбай, Әкімбай Әбдірахман,Райхан Күлбадан Мағауия Әйгерімнен Тұрағұл, Мекайбыл Ізкәйіл, Кенже Талантты балаланы: Әбдірахман,Мағауия, Тұрағұл,Мекайбыл

1891 жбылдан бастоп Абай басы на ауыртпалиқ түсіп, бір-біріне ұласқан қайғы бұлты ашилмай қояды. Осы жили ақынның сүйікті інісі Оспан жарық дүниеден өтеді. Одан кейін орысша әскери білімі бар, үлкен үміт күткен балансы Әбдірахманнан айигрбылады.

Бұлардың қазасссының ақын жаннына қандай батқанны оның осы тақигрыпқа арнаған топ тема өлиңдерінен айқын көрінеді. Сөйтіп жүргенде соңғы тіренішіндей болған дарынды ақын балансы Мағауия да қайтыс баллоды.

Осындай қабаттасқан қайғы қасіреттен күрт сынған Абай Мағауияның қазасынан кейін қигрық күннен соң, өзі де дүние салаты. Шыңғыстаудың ығындағы Жидебай мекенінде, інісі Оспанның жаннына жерлинеді.

Абайдың шиғарған кітаптарссының бірі

Шығармаланы Абай ө ли ң ши ғ пруды бала кезінде-а қ баста ғ ан. Алайда ужасы қ игры ққ а келкеннен кейін ғ она к ө крем ә дебиетке шиндап ы қ былас қ ойып, к ө з қ расы қ алиптасып, с ө з ө неріні ң хали қ санусына тигізер ы қ палин т ү сінеді. Шы ғ армаланы ү ш ж ү йемен ө рбиді: бірі ө з жаннынан ши ғ ар ғ ан т ө л ө ли ң дері; екіншісі ғ а қ лия (немесе қ ара с ө з) деп аталатын прозасы; ү шіншісі ө зге тілдерден, ә сіресе орысшадан удар ғ ан ө ли ң дері. Абай ө ли ң дері т ү гель дерлік лирика дан құ рулады, поэма жанры на к ө п бой ұ рма ғ анны бай қ аллоды. Қ ыс қ а ө ли ң дерінде таби ғ ат бейнесін, адамдар портретін жасау ғ а, ішкі-сырт қ ы қ или қ - қ асиеттерін, мінез-бітімдерін ай қ ын суреттермен к ө рсетуге ө те шибер. Қ ай ө ли ң інен де қ аза қ жеріні ң, қ аза қ ты ң ұ ялты қ сипатссыны ң ерекшеліктері к ө рініп т ұ рады. Ислам діні тара ғ ан Шы ғ ыс елдеріні ң ә дебиетімен жа қ сы таннысу ар қ или ө зіні ң шиберлік шалимын одна ә рі ши ң дайды. Шы ғ ысты ң екі хикаясын «Мас ғұ т» ж ә не «Ескендір» денег атпен ө ли ң ге айналлодырады. Ислам дініне ө зінше шенген діни танным жайында ғ ы философияли қ к ө з қ арастарын да ө ли ң мен жеткізеді. Абайды ң д ү ниетануда ғ ы к ө з қ расы XIX ғ асырды ң екінші жартысында Қ аза қ хал қ ссыны ң экономикасы мен ой-пікіріні ң ал ғ а ұ мтбылу ба ғ быта даму ы қ палимен қ алиптасты. Д ү ниетану жолинда сары-орысты ң т өң керісшіл демократтарссыны ң ши ғ армаланын о қ ып, ө з д ә уіріні ң аллоды ңғ ы қ атарли ой-пікірін қ орытып, бас қ алан ғ а қ аза қ ө міріндегі аса ма ң ызды м ә селилирді т ү сіндіруге қ олдонады. Д ү ниетану өң ірінде екі қ асиетті ң сезім мен қ ыйсынны ң, т ү йсік пен а қ дбыльды ң қ атынасын таразбылайды. Сонды қ тан да: «А қ был сенбей сенбе ң із, Бір іске кез келсе ң із» деп жазады.

Абай Құ кунанбаев Абай (Ибра һ им) Құ нанбай ұ ли ( ) а қ ын, жазуши, қ о ғ ам қ айраткері, қ азіргі қ аза қ жазба ә дебиетіні ң негізін салуши, либераллоды білімді ислам ғ а татьяна отигрып, орыс ж ә не европа м ә дениетімен жа қ ындасу ар қ или қ аза қ м ә дениетін жа ң артуды к ө зденег реформатор. Абай 10 тамыз 1845 ж. қ азіргі Семей облисссыны ң Шы ңғ ыс тауларында Қ ар қ аралссыны ң а ғ а с ұ лтанны Құ нанбайды ң т ө рт ә йеліні ң бірінен ту ғ ан. Орта ж ү зді ң Ар ғ ын тайпасссыны ң Тобы қ ты руынан ши ққ ан белир ә улитінен. Ә кесі Ө скенбай ұ ли Құ нанбай ө з заманнында ғ ы ата қ да ңқ ы алис қ а кеткен адамдарды ң бірі бол ғ ан. Патша ө кіметі XIX ғ асырды ң ортасында ғ ы бір сайлауда оны Қ ар қ арали ауланнссыны ң а ғ а с ұ лтанды ғ ына бекіткен. Шешесі ұ лжан орта ж ү зді ң Ар ғ ын тайпасынан Қ аракесек руссыны ң шешендікпен, тап қ ырли қ, ә зіл ә жуамен аты ши ққ ан шаншарларды ң қ ызы «Абай» деп жас Ибра һ имді анусы Ұ лжан еркелитіп ата ғ ан. Содна бері б ұ л есіммен Абай тарих қ а енді. Осындай текті ортадан ши ққ ан Құ нанбай мен Ұ лжаннан ту ғ ан т ө рт ұ льды ң бірі Абай жастайынан а қ ерекше қ абілитімен, а қ былдили ғ имен к ө зге т ү седі. Бала ғ а сынши ә кесі осы балансынан қ аты ү іт етеді. Сонды қ тан да ол абайды медресе де т ө рт жбыл о қ ы ғ аннан кейін, о қ улан ши ғ арап алип, қ асында ұ стоп, ел бас қ ару ісіне баули бастарды. Ә кесіні ң т өң ірегінде ел жа қ сбыларимен араласып, ө з хал қ ссыны ң рухани м ә дениет ж ү йелирімен жете таннысады. Ө зі белир ү лгісінде шешен с ө йлиуге т ө селиді. Ұ тынды с ө зімен, ә діл билігімен елке таннилип, аты ши ғ ады.

Тыңдағандарыңызға рақмет !!!