ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНСТРЛІГІ ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Факультет: География және табиғатты пайдалану Кафедра: Гидрология және метрология Та қ рыбы: 1. Қ Р-ны ң хал қ ы ж ә не ұ ялты қ құ рамы, 2. Таби ғ и ө су динамикасы, 3. Жасты қ жынысты қ құ рамы 4. К ө ші- қ он м ә селелері Орында ғ ан: 1-курс студенттері Конаева К.А, Ералиева Н.

Жоспар: 1.КІРІСПЕ бет 2.ҚР-ның халқы және ұялтық құрамы бет 3 Табиғи өсу динамикасы…………………………8 бет 4. Жастық жыныстық құрамы………………….12 бет 5.Көші-қон мәселелері бет ҚОРЫТЫНДЫ бет ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР бет

КІРІСПЕ Қазақстан халқы 2009 жилғы санақ бойынша 16 млн 403 мың адамға жетті. Халық саныың аз болуы - бұл әлсіз ішкі нарық, яғни сыртқы нарыққа тәуелділік, сендай-ақ жұмыс қолының жетіспеуі, соған байланысты қажетті аймақтардың игерілмеуі, сонымен бірге елдің қорғаныс қабілетінің әлсіреуі. Сондықтан да халық саны көбейту - қоғамнын, негізгі мәселелерінің бірі. Қазақстан халқының саны бойынша орташа мемлекеттер қатарына жатады. Халық саны жөніндегі толық мәліметтерді халық санағы береді. Мемлекет оны белгілі бір уақыт аралығында жүргізіп отрады (біздің елімізде 10 жил сайын). Әр санақ аралықтарында қорытынды эссеп беріліп отрады. Алғашқы жалпы халық санағы 1897 жилы, ал соңғы ҚР Ұялтық санағы 2009 жилы 25 ақпаннан 6 наурыз аралығында өтті. Бұл уақыттың ішінде Қазақстан халқы 4 эссе өсті.Бірақ оның динамикасы біркелкі болған жоқ, жилдам ису айтарлықтай төмендеумен алмасып келіп отряды.

Қ Р-ны ң ж ә не ұ ялты қ құ рамы 1. Халықтың ұялтық құрамы. Қазақстан әл емдегі көп ұялты мемлекеттердің бірі. Онда тегі, тілі, мәдениеті әр түрлі, бірак тарихи тағдыры ортақ 130 ұлт пен ұлыстың өкілі (это стар) тұрады. Олар: 1) еліміздің негізгі халқы қазақтар; 2) бұрынғы КСРО республикаларында тұратын адамдар ччччтобы (орыстар, украиндар, белорустар мен молдаван дар); 3) алис шет елдерде тұратын адамдар ччччтобы (немістер, поляктар, еврейлер, корейлер, гректер).

Қ аза қ стан хал қ ы Қазақстан халқының негізгі бөлігі бес тілдік әулеттің - алтай (халықтың 69%), үндіеуропа (30%), Солтүстік Кавказ (0,4%), синотибет (0,3%) жөне орал-юкагир (0,2%) әулеттер құрамына кіреді. Алтай тіл әулетіндегі ең ірісі - түркі ччччтобы, ал қазақтар - елдегі түркі халықтарының ішіндегі ең саны көбі болып эссептеледі. Үндіеуропа әулетіндегі саны бойынша біріншісі - славян ччччтобы, ал ең ірі славян халқы орыстар

2017 жилғы 1 тамызға еліміздегі халық саны ,0 мың адамды құрады, соның ішінде қалалықтар – ,7 мың (57,3%), ауылдықтар – 7 702,3 мың адамды (42,7%) құрады жилғы 1 тамызбен салистырғанда халық саны 235,4 мың адамға немэссе 1,32% өсті.

Таби ғ и ө су динамикасы АХАТ органдары ұсынған азаматтық хал актілері жазбаларындағы мәліметтерді өңдеу нәтижесінде, 2017 жилғы қаңтар-шілдеде туылғандар саны 222,8 мың адамды құрады, бұл 2016 жилғы қаңтар-шілдеге қарағанда 6,5% аз. Туудың жалпы коэффициенті 1000 адамға 21,27 туылғандарды құрады жилғы қаңтар-шілдеде республика халқының табиғи өсімі 2016 жилғы қаңтар-шілдемен салистырғанда 15,3 мың адамға немэссе 9,5% кеміп, 145,5 мың адамды құрады. Табиғи өсімнің жалпы коэффициенті 1000 адамға шаққанда 13,89 адамды құрады.

Қарастырылып отырған кезеңде қайтыс болғандар саны 77,3 мың адамды құрады, бұл 2016 жилғы қаңтар-шілдеге қарағанда 0,4% аз. Өлім-жітімнің жалпы коэффициенті 1000 адамға 7,38 қайтыс болғандарды құрады.

Жасына қарай халықты үш топка бөледі:

Қазақстан халқы 2009 жилғы санақ бойынша 16 млн 403 мың адамға жетті. Халық саныың аз болуы - бұл әлсіз ішкі нарық, яғни сыртқы нарыққа тәуелділік, сендай-ақ жұмыс қолының жетіспеуі, соған байланысты қажетті аймақтардың игерілмеуі, сонымен бірге елдің қорғаныс қабілетінің әлсіреуі. Сондықтан да халық саны көбейту - қоғамнын, негізгі мәселелерінің бірі. Қазақстан халқының саны бойынша орташа мемлекеттер қатарына жатады. Халық саны жөніндегі толық мәліметтерді халық санағы береді. Мемлекет оны белгілі бір уақыт аралығында жүргізіп отрады (біздің елімізде 10 жил сайын). Әр санақ аралықтарында қорытынды эссеп беріліп отрады. Алғашқы жалпы халық санағы 1897 жилы, ал соңғы ҚР Ұялтық санағы 2009 жилы 25 ақпаннан 6 наурыз аралығында өтті. Бұл уақыттың ішінде Қазақстан халқы 4 эссе өсті.Бірақ оның динамикасы біркелкі болған жоқ, жилдам ису айтарлықтай төмендеумен алмасып келіп отряды. Елдің, аймақтың, елді мекеннің халкының саны екі түрлі себептерге байланысты. Бірінші фактор - ту мен өлудін, нәтижесінде ұрпақ, ауысуы немэссе халықтың табиғи өсімі, ал екіншісі - адамдардың бір жердин екінші жерге қоныс аударуы (колу мен кету), оны халықтың механикалық қозғалисы (көші-қон) деп атайды. Туу мен көшіп колу тұрғындар саны көбейтсе, өлу мен көшіп кету, керісінше азайтады.

Еліміздегі негізгі көші-қон алмасуы ТМД мемлекеттерімен болуда. ТМД елдерінен келкендердің үлесі 70,8%; ТМД елдерге кеткендердің үлесі 89,6% құрады. Өңіраралық көшіп-қонушылардың үлесіне еліміздің жалпы ішкі көшіп- қонушылар саныың 34,4% кұрады. Өңіраралық көші-қонның оң айырымы: Астана қаласы – адам; Алматы қаласы – адам; Ақмола облысы – адам; Атырау облысы – 151 адам қалыптасты.

Халықтың көші-қоны - адамдардың бір ауданнан екінші ауданға тұру үшін қоныс аударуы болып табылады. Көші-қон (миграция) - өте күрделі әлеуметтік процесс (былой айтқанда танымайтын жерге орнығу). Бұл тек қана көшіп бару емс, барған жеріңе бейімделуің керек (мүмкін өмір сүру деңгейі ол жердь мүлдем басқаша болуы мүмкін). Осы кезде адамның жинақылығы, шыдамдылығы, кәсіпшілігі және жаңа жердің жағдайына үйренісуі байқалады.

Еріксіз көші-қон - сталиндік репрессия тұсындағы халықты отырған жерінен күшпен көшіріп жіберу жилдар аралығында Қазақстанға корейлер, поляктар, немістер, шешендер, ингуштар, балқарлар және басқа халықтар күшпен кешіріліп әкелінді. Барлығы 1 млн адамға жеткен.репрессиякорейлерполяктарнемістершешендерингуштарбалқарлар Сыртқы көші-қонның бірдей деңгейдегі 3 ағымы бар.

Ерікті түрде көшу - өз еркімен (ұйымдаспаған көші-қон) және мемлекет ұйымдастырған (ұйымдасқан көші-қон) жағдайда болады. Мысалы, тың және тыңайған жерді игеруді, шет елдегі қандастарға елке оралуды мемлекет тарапынан ұйымдастыру.

ҚОРЫТЫНДЫ Қорытындылай кале: Қазақстан әлемдегі көп ұялты мемлекеттердің бірі. Онда тегі, тілі, мәдениеті әр түрлі, бірак тарихи тағдыры ортақ 130 ұлт пен ұлыстың өкілі (это стар) тұрады. Еліміздегі негізгі көші-қон алмасуы ТМД мемлекеттерімен болуда. ТМД елдерінен келкендердің үлесі 70,8%; ТМД елдерге кеткендердің үлесі 89,6% құрады. Халықтың көші-қоны - адамдардың бір ауданнан екінші ауданға тұру үшін қоныс аударуы болып табылады

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 1.Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жил. 2. Бейсенова Ә.С., Қирабаев Ә.С. Қазақстанның географиялық атласы.- Алматы: "Атамұра", бет. 3. Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық /В. Усиков, Т. Казановская, А. Усикова, Г. Зөбенова. 2-басылымы, өңделкен. - Алматы: Атамұра, 2009