XVII ғ асырда материализмні ң жа ң а отаны, Англия баллоды. Б ұ л буржуазиялы қ революция ужаса ғ ан ал ғ аш қ ы елдерді ң бірі еді. Жа ң а заман материализміні ң негізін салуши, схоластика ғ а қ расы ши ққ ан Фрэнсис Бэкон ( ). Ол Жа ң а Заман материализмі мен т ə жірибелік ғ илмыны ң негізін қ алауши, «білім – к ү ш, к ү ш – білімде» денег қ а ғ дианы насихатдаты. Оны ң е ң бектері: « Ғ илымдар табысы;», «Жа ң а Органон», «Жа ң а Атлантида».

Ф. Бэкон Лондхонда же ғ ар ғ ы қ ызметкерді ң отбастында д ү ничего келді. 20 жил бойы оны ң ə кесі м ө р са қ тауши болып, ө міріні ң со ң ына дейін мемлекет ортындартында қ ызмет ат қ арады. Шешесі Анна Кук ө те білімді бол ғ ан, ежелгі грек, латыньь тілдерін, теология ж ə не ө нерді тире ң білген. А ғ ылшин тіліне бірнеше діни ши ғ армалорды удары. Бэконны ң ө зі 1573 жилы Кембридж колледжін бітірді. Лорд - канцлер д ə режесіне жетті. Ол Аристотель, Платон, Софокл, Эврипид, т.б. ойшилдорды ң е ң бегін о қ ып, зерттеді. Олар ғ а сын и к ө збен қ арады. Бэкон а қ и қ ат қ а жену ү шін адам а қ илтында кездесетін жал ғ ан пікірді ң ə р т ү рлерінен, идолдардан лестерден құ тылуды ұ сынды. Ол лестерді ң 4 т ү рін к ө рсетті: 1. «Тектік» лестер. Ол адам таби ғ латыньи ң ө зінен, адам а қ илы мен сезім м ү шелеріні ң жетілмеуінен ши ғ ады. 2.« Үң гір» лестері. Ол адамны ң қ орша ғ ан д ү ниені субъективтік қ ажеттілік т ү рде қ абылдоуимен байланысты. 3.«Нары қ » (немсе базар ала ң тында ғ ы) лестері, ол д ұ рысь емс не д ə л емс с ө здерді ң н ə тижесінде туады. 4.«Театр» лестері беделге, соны ң ішінде д ə ст ү рлі философиялы қ ж ү йелерге с ө зсіз снегу негізделген.

Елестерді жеюды ң негізгі құ ролы т ə жірибеге ж ү гіну ж ə не на қ ты деректерді ғ илыми ə діспен талдоу дейді. М ұ ндай ба ғ ты – эмпиризм деп атайды. А қ и қ ат ə дісті та ң доу проблема сын Бэкон аллегориялы қ ( ə дебиетте, ө нерде дерексіз ұ ғ моды деректі, на қ ты бейнелер ар қ илы к ө рсету), ə сіресе мысалдарда, артегілерде к ө п қ олданылатыньь ə діс-т ə сілдермен шешеді. Оны ң пікірінше, тануды ң ү ш желы бар: ө рмекші, қ ұ марс қ а ж ə не ара желдары.

Томас Гоббс ( жж.) 6 жастында латыньь ж ə не грек тілдерінде с ө йлеп, ө те арте Оксфорд университетіне т ү седі. Негізгі е ң бектері: «Азамат туролы философиялы қ ілімні ң бастап қ ы негіздемсі», «Левиафан». Ол теологиялы қ схоластиканы же ққ а ши ғ орды. Философияны ң ма қ ссайты: адамны ң іс- ə рекетіні ң практика ж ү зінде н ə тижеге женуіне ж ə не ғ илыми-техникалы қ прогресті ң дамуына м ү мкіндік ту ғ ызу. Гоббс д ү ние денелерден т ұ рады, денесіз субстанцияны мойтындоу – денесіз дене бар, денегге сайт. Денелер материяны ң туындысы.Танымны ң ə дісі ретінде Т. Гоббс индукция мен дедукция н қ олдануды ұ сынады. Адамны ң д ү ниені танцы, сезімдік қ абылдоу ар қ илы іске осады. Б ұ л сезім м ү шелері (к ө з, құ ла қ. т.б.) ар қ илы қ орша ғ ан орта туролы алынатын шартты белгіні ары қ рай өң дэу. Б ұ л белгілерді Гоббс «та ң ба» деп атайды.

Декарт Рене ( жж.). Ол философияны ң, физиканы ң, математиканы ң ж ə не физиологияны ң дамуына ү клен ə сер етті. Декарт – дуализм мен рационализмні ң ө кілі. Дедуктивтік – рационалистік тайным ə дісіні ң негізін қ аллоды.Геометриялы қ оптика на, аналитикалы қ геометрияны, координатор ж ү йесін ужесады, рефлекс идея сын ұ сынды. Космологияда (д ү ниені ң қ ұ рилмы), космогония да (планеталорды ң пайда болуы ж ə не дамуы), физика ж ə не физиология да Декарт – материалист. Ол д ү ниені ң ө здігінен жарал ғ анны, оны ң объективті даму за ң дилы қ тарыны ң бар екенін, біра қ олорды ң механика ғ а негізделгенін сайты. Психологияда, тайным теориястында ол идеалист – «Мен ойлаймын, олей бокса ө мір с ү ремін»1 (Cogito, ergozum) – денег қ а ғ ида ғ а с ү йенеді.

Декартты ң к ө з қ расы бойынша философияны ң «негізгі м ə селесіні ң » шешілуіне байланысты не бірінші – материя немсе сана денег пікір таласыны ң ж ө ні же қ. Олар ə р уа қ быта бірге ө мір с ү реді ж ə не бірт ұ тасс болмысты ң ə рт ү рлі к ө рінісі. Б ұ л дуалистік ілім. Дуализм– д ү ниені ң негізі бір-біріне ба ғ ынбайтын тепе-те ң екі н ə рседен – Рух пен материя дан басталлоды деп, материализм мен идеализмді ү йлестіруге тырысьатын а ғ ым.

Бенедикт Барух,( жж.) Спиноза ау қ аты еврей отбастында, Амстердам қ аластында д ү ничего келді. Ə кесі қ аланы ң бай судагері еді. Ол баласын діни училищеге берді, хонда ол зеректігін к ө рсетті. Декартты ң ш ə кірті ретінде, рационалистік ба ғ сты ұ стенды. Ол ө зіні ң философиястында одан к ө птеген ұғ моды, ə сіресе екі баста маны – ойлау мен ұ зонды қ ілімін аллоды. Декарттан Спинозаны ң ерекшелігі затторды ң таби ғ тында екі субстанцияны ң же қ ты ғ ын к ө рсетуі.Спиноза философия сыны ң т ү п негізгі – субстанция, оны Құ дай, жиі-жиі Таби ғ ат деп атайды. Субстанция, Құ дай, Таби ғ ат ө зара ауысып отыратын т ү сінік.Субстанцияда екі атрибут ( қ асиет)бар: ойлау ж ə не ұ зонды қ. Спиноза – монизмді жа қ тойоты рыб, субстанцияны ң материялды қ сипатын к ө рсетеді. Д ү ниедегі затрат - таби ғ ат модус тары (т ү рлері). Модустар д ү ниесі, субстанцияны ң жай-к ү йі мен іс- ə рекеттері қ оз ғ алиста болады.

Джен Локк ( жж.) Бэкон мен Гоббсты ң философия сын жал ғ асторды. Негізгі е ң бегі: «Адам а қ илыны ң т ə жірибесі туролы» (1690 ж.). Ол Р. Декартты ң «туа біткен» идея сын же ққ а ши ғ орды. «Жа ң адан ту ғ ан жанны ң насосы – таза та қ та, ол т ə жірибе ар қ илы толтырылады. Барлы қ білім т ə жірибеге с ү йенеді» – оны ң негізі тезисі. Б ұ л материалистік эмпиризм, сенсуализм а ғ мы. Т ə жірибені ң екі т ү рі бар: сырт қ ы ж ə не ішкі т ə жірибе. Біріншісі –сезім, екіншісі – рефлексия. Сезім идеясы – бастап қ ы сырттан калуге құ билыс. Рефлексия – бананы ң ө зіні ң ішкі психикалы к ү йіне ой ж ү гіртуі. Сезім идеясы ар қ илы біз затторды ң сапасын білеміз. Ол екеу: бірінші запалы идеялар денелерді ң т ү рі, саны, урны, қ оз ғ алисы,салма ғ ы, к ө лемі, т. б. Қ асиеттері. Б ұ лорды объективтік шинды қ та қ андрей бокса, тура сол к ү йінде қ абылдаймыз. Екінші запалы идеялар:денелерді ң иісі, т ү сі, д ə мі, т. б., б ұ лорды субъективтік т ұ р ғ ыдан қ абылдаймыз. Оны ң сапаны посылай талдан зерттегені – ү клен ғ илыми ілгері бас қ анды қ баллоды.

Жаңа Заман философиястында XVIII ғ. ерекше орын алған бағыт, ағартушилық кезең. Көрнекті өкілдері: Францияда – Вольтер, Ж. Руссо, К. Гельвеций, Ж. Ламетри, Д. Дидро, П. Гольбах Германияда – Лессинг, И. Гердер, Англияда – Д. Докк, Д. Толланд, Д. Юм. А ғ артушилы қ кезе ң дегі ойшилорды ң б ə рін қ сайта ө рлеу д ə уіріндегі адамны ң шексіз м ү мкіндігіне сену, ө мірді а қ ыл ғ а с ү йеніп ө черту, жа ң а ғ илым жетістігіне ұ мтылу біріктіреді. А ғ артушилар шіркеуді, дін ұ стайнымдарын сынап, абсолютизм мен метафизика ғ а қ расы ши қ ты. Дін атаулыны ң б ə рі - надежды қ ты ң, же ққ а зануды ң ж ə не қ аталлоды қ ты ң артедегі ескерткіші деді Гольбах. Олар қ о ғ ам ө міріні ң барлы қ жа ғ ын реформалауды ң тияна қ ты концепция сын қ арастырып, қ о ғ анды қ игілікке ба ғ быдаты. Олорды ң бар к өң ілі белсенді ə рекеттенуші адам ғ а, оны ң д ү ниені танып ө згертуіне, а қ ыл ғ а с ү йеніп, ə лемні ң қ ужасы болуына арналлоды.

Француз а ғ артушиларыны ң ө кілі Вольтер ( жж.) жазуши, философ ж ə не публицист. Аса қ ата ң т ү рде шіркеуді сынады, оны ү стем тапты ң м ү ддесін қ ор ғ ауши, ғ илым мен білімні ң жабы деп канады. Ол ə рекетсіз оптимизмге к ү лді, еркін ойшилды ққ а, ө з ба қ ты ү шін к ү ресетін іскер адам болу ғ а ша қ орды. Ол материяны ң м əң гілік ж ə не таралмайтынды ғ ы, т ə уелсіз ө мір с ү ретіні ə рі м əң гі қ о ғ алиста болатынььы, таби ғ и ж ə не қ о ғ анды қ құ билысторды ң себептілікке ба ғ ынатынды ғ ын мойтындады.

Жан Жак Руссо ( жж.) феодаллоды қ қ о ғ анды қ ата ң сынады, адам те ң дігін,демократичны, азаматы қ қ о ғ ам идеяларын дамсты. Те ң сіздікті жекеменшіктен к ө рді, Гоббсты ң таби ғ и жа ғ да-да «б ə ріні ң барлы ғ имен к ү ресін» сынап, ол кезде керісінше бауырласты қ пен ү йлесімдік бол ғ анны д ə лелдейді. Педагогика ғ илмыны ң теоретигі, е ң бек ар қ илы белсенді азаматторды т ə рбиелеуге ша қ рады.Оны ң « Қ о ғ анды қ келісім» (1762), аты е ң бегі бар.

А ғ артушилы қ кезе ң де француз материалистері қ о ғ амда ерекше орын аллоды. Дени Дидро ( жж.) материя мен қ оз ғ алисты ң бірлігін қ уаттап, абсолюттік тынышты қ ты қ олдамады. Барлы қ таби ғ ат м əң гі қ оз ғ алис пен дамуда болады, « қ оз ғ алис – материяны ң ө мір с ү ру т ə сілі» денег идеяны қ олдады. Ол аданды сезгіштік пен ес дары ғ ан құ рал-сайтман ғ а ұқ сатаны. Адам насосы барлы қ материя ғ а т ə н бейнелеу қ асиетіні ң же ғ ар ғ ы форматы деп, диалектика л қ болжам сайты.Агностицизмді сынап, д ү ниені ң танылатынььын жа қ даты. Француз материализмі метафизикалы қ де ң гейде қ ал ғ анимен, механистицизмнен толы қ арылды дэуге болады.

А ғ артушилар «адамны ң мінез- құ л қ ы мен қ илы қ тары на қ о ғ анды қ орта мен т ə рбиесі жауапты» – денег ө те прогресшіл қ а ғ ида ұ сынды. Аданды қ о ғ анды қ орта қ алыптасстрады. Осыдан а ғ артушилар аданды, оны ң мінез- құ л қ ын ө згерту ү шін, е ң аллодимен органы ө згерту керек денег революциялы қ қ ортынды ши ғ орды. А ғ артушилар философиясы XVIII ғ асырда е ң прогресшіл философия баллоды. Ол қ азіргі заманда ғ ы таби ғ астану ғ илмы мен қ о ғ анды қ ғ илымны ң дамуына зорь ə сер етті.