СӨЖ Тақырыбы: Бауфырдың анатомиясы, қызметі, билирубин алмасуфы, сарғыштық түрлері. С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Орындаған: Жалпы медицина факультетінің 4-курс тобының студенті Айдарбек Айдана

І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім ІІ. 1. Бауфырдың құрылысы және қызметтері; ІІ. 2. Бауфырдың қандану жүйесі – портальды жүйе; ІІ. 3. Билирубин алмасуфы; ІІ. 4. Сарғаю, оның түрлері, ерекшеліктері. ІІІ. Қорытынды бөлім

Қақпа ванессы Диафрагма Сол үлес Оң үлес Төменгі қуфыс вена Өт қабы

Бауфыр (hepar) ең үлкен ас қорыту безі. Оның пересек адамдардағы орташа салмағы 1,5 - 2 кг. Бауфыр іш қуфысының оң жақ жоғарғы бөлігіне орналасқан. Бауфырдың көк сетке жанасып жататын жоғарғы дөңес, төменгі ішкі (висцеральдық) беттері бар. Бұлар бауфырды оң (үлкен) және сол (кіші) бөліктерге бөледі. Бауфырдың бетінің ортасында бауфыр қақпасы деп аталатын көлденең ойық болады. Ол арқылы бауфырға артерия, қақпалық вена тамырлары, жүйке талшықтары өтеді де, один лимфа тамырлары мен өт түтігі шығады. Бауфыр қақпасының аллодыңғы жағында өт қуфығы жатады.

Негізгі 2 үлесті ажыратады: 1)Lobus dexter 2)Lobus sinister Төменгі бетінде оң үлесінде қосымша 2 үлес көрінеді: 1)Lobus quadratus 2)Lobus caudatus

Төменгі қуфыс ванессы Құрсақ аортасы Бауфыр вена лары Бауфыр артерия лары Қақпа Венасы Көкбауфыр ванессы Жоғарғы шажырқай ванессы Асқазан, ұйқыбезі, тоқ ішек, аш ішек

Бауфырдың құрылыс қызметін атқаратын бірлігі. Пішіні призма тәрізді, алтыбұрышты (гексагональды). Әр бұрышында бауфыр триадасы орналасады. Синусоид Бауфыр баулары Орталық вена Өт өзегі Бауфыр триадасы: -Өт өзегі; -Портальды вена; -Бауфыр артериясы. Бауфыр триадасы: -Өт өзегі; -Портальды вена; -Бауфыр артериясы.

1 Метаболизмдік; 2 Дезинтоксикациялық; 3 Деполық; 4 Секреторлы; 5 Қан белоктарының синтезіне қатысу; 6 Гомеостатикалық; 7 Эмбрионаллоды кезеңде гемопоэзе қатысу; 8 Эндокринді

Гемоксигеназа Биливердинредуктаза Гем Биливердин Ескірген эритроците Конъюгирленбеген билирубин Гемоглобин, миоглобин, жасуша цитохром дары Гем Гемоксигеназа Биливердинредуктаза Биливердин

Билирубин-диглюкуронид Билирубин+альбумин Билирубин Глюкуронилтрансфераза Билирубин-моноглюкуронид Билирубин-альбумин кешені Өт түтікшелері Глюкуронилтрансфераза Гепатоцит

Өт шығару жолдары Уробилиноген Стеркобилиноген Стеркобилин УробилинЗәрНәжіс Тоқ ішекБүйрек Уробилиноген

Өт пигменттерінің жиналуфынан терінің, шырышты қабықтардың, көз ағының сарғыш түске боялуфымен көрінетін синдром. Қандағы қалыпты билирубин деңгейі бір литрге шаққанда 8,55-20,5 ммоль. Бауфырлық немсе паренхиматозды сарғаю Механикалық немсе бауфырастылық сарғаю Гемолиздік немсе бауфыр үстілік сарғаю

1. Гемолитикалық сарғаю- эритроцитедің шамадан тыс ыдырауфынан (гемолиз салдарынан) демиды 2. Механикалық сарғаю-өттің ішекке өтуіне кедергі панда болғанынан демиды, өт құрамындағы билирубин өт жолдарында, бауфырда жиналып қанға сіңіп адамды сарғайтады 3. Паренхиматозды сарғаю-бауфыр паренхимасы қабынғаннан, созылмалы гепатит, бауфыр циррозы салдарынан демиды.

Көрсеткіштер Сарғаю түрі МеханикалықПаренхим атозды Гемолитик алық Толық емс бітелген Толық бітелген Сарысудағы билирубинТікелей Тікелей емс Зәрдегі билирубин Зәрдегі уробилин +-++ Нәжістегі стеркобилин Зәрдегі өт қышқылы +++- Бауфырдың функционаллодық бұзылысы --+-

Жұқпалардың (А,В,С,Д,Е гепатиттерінің вирустары, сепсис, іш сүзегі). Улы заттардың (саңырауқұлақ уфы, химиялық улы заттар, ішімдік, кейбір дәрі дәрмектер) әсерлерінен бауфыр жасушаларының тікелей бүліністері. Тура емс билирубиннің қаннан бауфыр жасушаларының қабықтары арқылы тасымалдануфын, олардың ішінде глюкурон қышқылымен байланысуфын және тура билирубиннің бауфыр жасушаларынан өт қылтамырларына шығарылуфын қамтамасыз ететін ферменттердің генетикалық яғни тектік ақаулары.

Сарғаю аллоды статусы. Бауфыр жасушалары бүліністерінің ең бірінші көрінісі болып қанда және зәрде уробилиногеннің панда болуфы есептеледі. Сарғаю статусы. Бауфыр жасушаларында тура емс билирубиннің глюкурон қышқылымен байланысуфы бұзылады. Кома аллоды статусы. Бауфыр жасушалары тура емс билирубинді тура билирубинге айналлодыру қабілетін мүлде жоғалтады.