А Қ О ң т ү стік Қ аза қ стан Мемлекеттік фармацевтика акадомиясы Ортындаған:Сайфулла Б.С. Тобы: 304 (Б) ҚДС Қабылдаған:Сарыпбекова Л.Л «Жұқпалы аурулар және дерматовенерология» кафедрасы Т ү йнеме

Кіріспе Негізгі бөлім Түйнеменің этиологиясы, эпидомиологиясы Түйнеменің патогенезі, диагностикасы Емі және алдын алу шаралары Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер жоспар:

Аны қ тамасы. Bacillus anthracis қоздырғышымен шақырылатын, клиникастында терінің серозды геморрагиялық қабынуымен, лимфа түйіндерінің ұлғаюымен, қызба және интоксикациямен сипатталатын жедел бактериальды зоонозды инфекциялық аса қауіпті жұқпалы ауру. Сібір жарасы Туралы

Осы ауруды С.С. Андриевский өзіне жұқтырған 1788 ж, Сібір займағтында эпидомиясы байқалған, сондықтан сібір жарасы деп атаған. Этиологиялық манызын Р.Кох және Л.Пастер 1881 жилы айқтындаған. Сібір жарасы.

Қ асиеті- қ оз ғ алмайтын, капсула т ү зетін грам о ң тая қ ша (антифагоцитарлы ә сері бар).Сырт қ ы отрада спора т ү зеді. Экзотоксин б ө леді, оны ң ә сері: тканьдік ісіну тканьдік тыныс алу процесіні ң б ұ зилысы фагоциттер белсенділігін тежейді. Этиологиясы

Тұқымдастығы: Bacillaceae Туыстастығы: Bacillus Түрі: Bacillus anthracis Қоздырғышы – Bacillus anthracis ірі, грамм оң, капсула және спора түзетін, факультативті аэроботы таяқша. Табиғатта екі түрде – вегетативті және спора түзген кезде кездеседі. Спора түрінде тек абиотикалық отрада ғана, ал вегетативті түрде тек жануарлар және адам организмінде болады. Спора түріндегі микробтар өте төзімді. Олар суда бірнеше жил, топырақта бірнеше ондалған жилдар бойыны сақтала аллоды. Споралар қолайлы қоректік, температуралық ылғалдилық жағдай туғанда көбейіп, қайта споралық күге ауыса аллоды. Сөйтіп абиотикалық отрада ошақтилықты сақтап тұрады. Споралар °С құрғақ ыстықта 1-3 сағатта жойылады, автоклава 180°С – 24 минута, 1%формалин ерітіндісінде 2 сағатта жойылады, 4% хлораминнің белсіндірлген ерітіндісі, 6%сутегінің асқан тотығы спорациттік әсер етеді.

- терілік -жайылмалы 2 синдроме ө теді: - интоксикация синдромы - а ғ зал орды ң за қ ымдалу синдромы Терілік т ү рі 99%. Жіктелуі

Инфекция к ө зі болып: жиі ірі ж ә не ұ са қ малдер, жил қ ы (60-85%) сирек шоу қ а, т ү йе, жабайы жануарлар Эпидомиологиясы

контакты алиментарлы аза-ша ң ар қ илы трансмиссивті Берілу жолдары

Қ оздыр ғ ышты ң ену жолы: за қ ымдал ғ ан тері тыныс жолдары шырышты қ работы ас қ азан ішек жолдарыны ң шырышты қ абаттары қ оздыр ғ ыш кірген жерінде ж ә не регионалы лимфа т ү йіндерінде к ө бейеді экзотоксин б ө леді жергілікті ә сер (геморрагиялы қ -некротикалы қ қ абыну) жалпы ә сері (токсемия) интоксикациялы қ синдром Патогенезі

Клиникалы қ к ө ріністері Берілу жолыКіру қақпасы Біріншілік-ошақтық түрлері Жайылмалы түрлері Контактілі-жарақаттықТері Терілік (98%) - Эритематозды - (тілме тәрізді) - Буллезді (пустулезді) - Жаралы (карбункулезді) - Эдоматозды - (ісіктік) Екіншілік-жайылмалы Аэрогенді (аспирация лық) Тыныс жолдарының шырышты қабықшалары Өкпелік Екіншілік- септикалық Алиментарлы Ас қорыту жолдарының шырышты қабықша лары Абдоминалды (ішектік) Клиникалық кезеңдеріЖасырын кезең Клиникалық көріністер кезеңі Асқынулар кезеңі Инфекциялық процесстің сатылары I. Қоздырғыштың ену және адаптация статусы II Біріншілік-ошақтық инфекция статусы III Жайылмалы статусы (гематогенді диссеминация)

Сібір жара сының жиі кездесетін симптомы қандай? -Улану симптомы -Қызба -Әлсіздік -Шаршағыштық

-Сібір жаралық карбункул -Папула -Пустула (геморрагиялық) -Жара (тегіс,құрғақ, қатты жабысқан қара струп түбінде, жан жағы қызарған және ісінген ) -Струп (қара, қатты жабысқан) -жергілікті терінің қышуы -Ашу -Жараның шетінде қабынған белдеу -Екіншілік «баллы» көпіршік айнала орналасқан - некроз зонастында аурымау -Жұмсақ тіннің ісінуі Қандай терілік өзгерістер сібір жара сына тән?

Сібір жаралы қ карбункул айналастында ғ ы тін ісінген

Шынта қ займа ғ тында ғ ы струпты ң қ алыптасуы

Осы жергілікті процесстің даму ерекшеліктері түйнеменің өзіне ғана тән ерекше белгілерін береді. Олар мы налар: 1. түйнеме таяқшасы шенген жердегі теріде ерекше бір даму тәртібі қалыптасады: дақ түйін көпіршік геморрагиялық пустула жара қабыршақ; 2. жараның айналастында моншақ тәрізді болып тағы да «ұрпақтық» көпіршіктер шығады («маржан алқасы» - нишаны); 3. дамып болғанда терілік аффект 3 түстен тұрады: ортасы қара, оны қоршаған инфильтрат - қызғылт, одна әрі қарай ісік - бозғылт (ақшыл); 4. ісік тек жараның айналастында ғана емс алысқа тараллоды, бір анатомиялық займақпен шектелмейді; 5. кірген қақпаға жақын регионалді лимфа түйіндері (көбіне қолтық асты не шоп бездері) іседі; 6. жаңағы ісік бар жерді перкуссия жасағанда ұйыған сорпаның дірілдегені сияқты қозғаллоды (Стефанский нишаны); 7. жараның ең ортастында некроз болғандықтан оны именин түртіп қарағанда аурымайды (бұл түйнеме жара сына аса тән танымалы нишан); 8. науқастың жалпы жағдайы ауры; 9. барлық жағдайларда ауруға себеп болған эпидомиологиялық анамнезді анықтауға болады.

Өкпелік форматы Қызба Қалтырау әлсіздік шаршағыш Қатты терлеу Ауру, кеуденің қысылуы жөтел қан аралас Плевраға сұйықтық финалу Сібір жара сының қандай форматы қауіпті?

Қызба Іштің қатты ауруы Қан аралас құсу Қан аралас нәжіс Сібір жара сыны ң ішектік форматы

Жоғарғы қызба Тамақтың ауруы Жаралы некрозды процесс аңқада Дисфагия Мойын терісінде біржақтық немсе екіжақтық ісік Регионарлы лимфаденит Орофарингеальды (беспалый) форма

Көбінесе бір жара болады, кейде 2-5. Бір адамды жигалка шыбыны шаққанда, 32 жара пайда болған оқиғасы белгілі. Жараның жиі орналасатын жерлері: қол, қолдың саусақтары, сирек: бет, мойын, дене, аяқ. Аурудың ауры ағымтында 40% жағдайда жергілікті лимфаденит қалыптасады, бірақ лимфангоит тән емс. Лимфа түйіннің аздап ауру сезімі байқаллоды.

Сібір жара сының анықталуы Өкпелік формастында бактериологиялық зерттеуге: қақырық қан плевральды сұйықтық Сібір жара сының анықталуы Терілік форматы бактериологиялық зерттеуге аллоды: көпіршікті алу жара түбінен жұғынды алу немсе қара струптан пункционды биопсия

Сібір жара сының ішектік форматы бактериологиялық зерттеуге: нәжіс құсықтық массы қан асциттік сұйықтық Сібір жара сының аңқалық форматының бактериологиялық зерттеуге алынады: аңқадан жұғынды алу қан қақырық

Диагностикасы. Түйнеменің терілік түрін стафилоккокты, стрептококк ты инфекция дан, тілмеден, эризипелоид тан, листериоздың, пастереллездің, обаның терілік түрлерінен ажырату керек; өкпелік түрін обаның өкпелік түрінен, пневмониялардан; абдоминалді түрін мезентериалді тромбоз дан, жедел панкреатите, жедел ішек инфекциялардан, ішектің түйілуінен, тесілуінен ажырату керек.

Лабораториялық әдістер: -Бактериоскопия – жағындыда ірі, грам «оң», спора немсе капсула түзетін таяқшаны анықтау; -Бактериологиялық зерттеу - B. Аnthracis бөліп алу; - ПТР; -Серологиялық реакциялар (ИФА, Вестерн Блот, токсинді анықтау, хроматографиялық зерттеу, флюоресцентті антиденелерді анықтау); -Биологиялық әдіс (лабораториялық жануарларға жұқтыру); -Терілік –аллергиялық сынама - тері астаны антраксинді енгізу арқилы арнайы сезімталдықты анықтау (вакцина қабылдамаған адамдарда қолданылады).

СІбір жара сыны ң емдеу принципі? комплексті ж ә не индивидуальны этиотропты патогенетикалық симптоматикалық Сібір жара сының этиотропты емі Ципрофлоксацин 500 мгх 2 раза/тәу. немсе мг/кг Доксициклин 100 мгх 2 раза/ тәу. Амоксициллин 500 мгх 3 раза/тәу. или 80 мг/кгх 3 раза/тәу. Емдеу курсы 7-10 күн

Өкпелік, ішектік, аңқалық, сепсистік формалартында бірлестіреді рифампицинмен ванкомицинмен левомицетин нейтромицин ципрофлоксацин Сібір жара сының арнайы емі сібір жаралық иммуноглобулин легкое течение жеңіл ағымы-20 мл орташа ауры ағымы мл ауры ағымы мл септикалық формастында мл курстында

Патогенетикалық терапия Тамыр ішіне кристаллоиды ерітінділерін ( дисоль, трисоль, хлосоль, ацесоль) және коллоиды ерітінділерін ( инфезол, полиглюкин, реополиглюкин) енгізіледі, олардың салыстырмалысы 2-3:1, көлемі мл ̸ кг тәулігіне болу керек. су-электролит зат алмасу коррекциясы шокқа қарсы терапия басқарылатын дом алу плевральды сұйықты дренаждау бүйректің жетіспеушілігімен күресу жүргізіліледі.

Күйдіргінің тері нысанының (А22.0) болжамды жағдайы қызба мен уыттану және жергілікті немсе таралған ісікпен қоршалған, мы на даму кезеңдерінің бірінде бастапқы аурысыну тері аффектісі болғанда жіті ауру кезінде қойылады: 1) папула; 2) пустула (геморрагиялық); 3) ойық жара (тегіс, түбінде тығыз қара шірік қабыршағы бар, инфильтраты негіздегі, гиперемия шашағымен қоршалған); 4) қара тығыз шірік қабыршақ.

Күйдіргінің өкпе (қабыну/ медиастиналды) нысанының (А22.1) болжамды жағдайы мы на белгілердің кемінде екеуі болатын ринореясыз және тамақ ауруымен жіті асқынған ауру кезінде қойылады: 1) өткір қызба; 2) бұлшық еттің аурыуы; 3) уытты-инфекциялық шок белгілері; 4) қан тамырішілік диссеминацияланған ұю белгілері және мы на белгілердің кемінде үшеуімен сипатталатын, айқын білінген тыныс жетіспеушілігі болатын, тез дамитын асқынған геморрагиялық өкпе қабынуы болғанда: өкпе ісігі; кеуденің аурыуы («плевритті»); өкпе инфильтрат тары (рентгенограммадағы клинкалық белгілер және/немсе өзгерістер); плевральды сарысу; қанды қақырық; медиастинальды лимфа түйіндердің ұлғаюы (рентгенограммадағы көкірек орталығының кеңеюі).

Күйдіргінің ішек (абдоминальный) нысанының (А22.2) болжамды жағдайы өткір қызба, уытты-инфекциялық шок пен диссеминацияланған қан тамырыішілік ұю және мы на белгілердің кемінде үшеуі болғанда жіті асқынған ауру кезінде қойылады: 1) іштің қатты аурыуы; 2) қанды диарея; 3) қанды қақырық; 4) асцит. Ауыз-жұтқыншақ (орофарингеальды, ангиозды) нысанының (А22,8 – күйдіргінің басқа нысандары) болжамды жағдайы ауыз-жұтқыншақта өткір қызба мен уытты-инфекциялық шок және ауры ойық-жара- некротиялық процесс (бастапқы аффект) бір жақты және мы на белгілердің кемінде біреуі болғанда жіті асқынған ауру кезінде қойылады: 1) мойынның айқын білінген бір жақты немсе екі жақты ісігі; 2) мойын лимфадениті.

Күйдіргінің барлық клиникалық нысандары үшін ықтимал жағдай болжамды жағдайдың анықтауға сәйкес келгенінде және мы налардың бірі болғанда қойылады: 1) науқастың аурығанға дейін екі апта ішінде күйдіргі бойынша қолайсыз аумақта (адамдардың немсе жануарлардың күйдіргімен науқастану жағдайлары тіркелген жерлерде) болуы немсе тұруы; жануарлармен контактіде болуы немсе аурыатын жануарларды бөлшектегенде қатысуы; жеткілікті деңгейде термиялық өңделмеген етпен тамақ дайтындау және пайдалану; мал шаруашилығы өнімдерін сатуға, тасымалдауға және қайта өңдеуге қатысу; ауыл шаруашилығы жануарлары болатын (болған) үй-жайды немсе аумақты тазалауға қатысу; ірі қан сорғыш жәндіктердің (сона сияқты) шағуы; жер жұмыстарына немсе басқа да топырақпен байланысты жұмыстарға қатысу; 2) күйдіргі бойынша қолайсыз аумақтарға әкелінген жануарлардың етімен немсе терісімен контактіде болу; 3) расталған күйдіргі жағдайымен эпидомиологиялық байланыс; 4) вакциналанбаған адамдардағы тері аллергиялық сынаманың нәтижесі оң болғанда; 5) жағындыны микроскопиялық зерттеу кезінде ірі грам «оң» (спора- және/немсе капсула тәрізді) таяқшалардың табылуы.

Күйдіргінің барлық клиникалық нысандары үшін расталған жағдай кем дегенде мы на нәтижелердің бірін алумен тиесілі клиникалық материалды (пустулаларды, шірік қабыршақтың тінді материалы, тері немсе эндоскопиялық биоптат, цереброжұлынды сұйық, плевралды сұйық, қақырық, қан, құсық немсе нәжістер) зерттеу кезінде қойылады: 1) Bacillus anthracis бөлу, 2) ПТР нәтижесі оң болғанда; 3) серологиялық зерттеулердің (ИФА, Вестерн Блот, уыты айқтындау, хроматографиялық зерттеу, флюоресценттік антиденелер әдісі) нәтижесі оң болғанда.

Түйнеме (Сібір жарасы) - зоонозды, аса қауіпті, қоздырғышы жанасу механизмі арқилы берілетін, тері қработының карбункул тәрізді зақымдалуымен, қызба және интоксикациямен, кейде сепсис дамуымен сипатталатын жұқпалы аурудың түрі. Кейде бұл ауру өкпенің, ішектің қабынуын және терінің зақымдануын тудырады. Жұқпаны анықтау және ауыздықтау ветеринарлық қызмет желісі бойынша жүргізілуде.Сібір жарасымен сырқаттану қауіпіне шалдығатын тұлғаларға тірі құрғақ вакцинацияның сібір жарасын алдын алудағы егу жұмыстары жүргізілуде. Ал, ауру малмен байланыста болған тұлғалар екі апта аралығтында медициналық бақылауда болады. Сырқатты жұқтырмау үшін ет алуда абай болу керек. Базар сөрелерінен алсаңыз жақсы болады. Қ орытынды:

1.А.Қ.Дүйсенова,Жұқпалы аурулар,Алматы 2014 ж 2. Утепбергенова Г.А,Нурбекова Г.А,Жұқпалы Аурулармен аурыған науқастардың күтімі,Алматы,2011 ж 3.Инфекциялық аурулар және эпидомиология. В.И.Покровский,С.Г.Пак,2008 ж 4.Инфекциялық аурулар,Е.П.Шувалова,Москва,2005 ж 5. www,rsrz,kz Пайдаланылған әдебиеттер :