«Астана Медицина Университеті»АҚ Клиникаға кіріспе кафедрасы Бүйрек және зәр шығару жүйесі ауруларын тексеру тәсілдері Орындаған:Мусабекова А.Еркинбаева А. Абсаттар Н.Сүлеймен А. Топ:201 Мейіргер ісі Тексерген: Амирбекова А.А

Жоспар: 1. Кіріспе. 2. Негізгі бөлім.Бүйрек және зәр шығару жүйесі аурулары 3. Тексеру тәсілдері 4. Қорытынды.

Бүйрек аурулары адама аса жиі кездесетін аурулар қатарына жатады. Бүйректердің организм үшін маңызы өте зорь. Олар: 1. Азот зат алмасуының ең соңғы өнмдерін бөліп шығарушы негізгі ағзалар болып есептеледі. 2.Ішкі орта тұрақтылығын, әсіресе қышқылды-сілтілі тепе- теңдікті реттеуге тікелей қатынасады; 3.Бүйрек шумақтарында (юксто-гломерулалы аппараттарында) қан қысымын реттейтін ренин бөліп шығарылады.

1980 жилдардан кейін бүйрек ауруларын екі топқа бөліп қарастыратын балды: 1) гломерулопатиялар және 2) тубулопатиялар. Гломерулопатиялар деп бүйрек шумақшаларында болатын өзгерістерді түсінсек, тубулопатияларда негізгі өзгерістер бүйрек өзекшелерінде табылады. Гломерулалық аурулар негізінен бүйрек шумақтарының патологиясы. Тубулоинтерстициалдық нефриттерде қабыну үрдісі аралық тінде дамып, оған бүйрек өзекшелерінің немесе бүйрек түбегі мен тостағаншаларының патологиясы қосылады.

Гломерулонефрит (Glomerulonephritis - бүйрек шумақтары + қабынуы) - Бүйрек шумақтарының екі жақты жайылмалы иммунды ауруы. Клиникалық көрінісі: жіті гломерулонефрит әдетте, стрептококктық инфекция дан 7-20 күннен кейін пайда болады. Дерттің негізгі белгілері - ісіну, ентікпе, олигоанурия, гематурия, белдің ауыруы, артериялық қысымның жоғарылауы. Науқастың өзі арте байқайтын белгісі - ісіну. Ісінуден бұрын шөл, әлсіздік, олигурия пайда болады. Ең алдымен бет пен кабақ ісінеді (шел қабатының болбырлығынан). Кейде кабақтар аса ісінгенгенде көз ужасы еріксіз ағады. Денесі болбыр толық адамардың жалпы ісінуі сырттан карағанда кейде байқалмайды. Науқастың өзі "салмақ қосуын", "денесінің ауырлауын" сезінеді.

Жіті гломерулонефриттің алғашқы 2-3 күнінде олигурия, тіпті анурия болуы мүмкін. Созылмалы гломерулонефрите айрықша, олигурия болғанның өзінде концентрацияланған зәр бөлінеді, оның меншікті салмағы жоғары болады (герде бүйрек шамасыздығы болмаса). Осыған қарап жіті гломерулонефритті созылмалы гломерулонефрите айырады. Олигуриямен қатар зәрдің түсі өзгереді. Әдетте зәрдің түсі қызғылт, жас еттің шайындысына үқсайды, ал реакциясы кышқыл бокса, хонда түсі қара қоңыр болады. Гломерулонефритке тән несеттік синдромның басты белгісі - жұптасып жүретін протеинурия мен гематурия

Емі Диагнозды нақты анықтау үшін науқастарды міндетті түрде ауруханаға жатқызады. Ісіну мен гипартензия әбден жойылғанға дейін науқасты төсек тәртібінде ұстайды (2-4 опта). Жылы төсекте жатқанның өзі бүйректің қанайналымын жақсартады, сондықтан диурез көбейіп, ісіну мен гипертония тез қайтады.

Пиелонефрит Пиелонефрит – бүйректің және бүйрек түбегінің көбінесе интерстициялық талшығының қабынуы. Бұл – бүйректің ең жиі кездесетін ауруы.Бұл инфекциялық сырқаттар қатарына жатады. Пиелонефрит тудырушы бактериялардың арасында ең көп кездесетіні ішек таяқшалары мен стафилококк тар.

Симптомдары Пиелонефриттің симптом дары және емдеу тығыз байланысты, сондықтан, аурудың түрлерінің көрінісіндегі оларға тән айырмашылығын білу маңызды. Жіті түрі · Несептегі өзгерістер: бұлыңғыр немесе сәл қызыл реңкті, алыстан өткір және сасық иісі болуы мүмкін; · Буында және/немесе балде сыздайтын, кейде жіті ауырсыну, көбінесе, шапқа береді. Науқастар алға еңкейгенде ауырсынудың күшеюін байқайды; · Ұдайы жүрек айнуы, құсумен ұстамасымен; · Денсаулық жақсы болған кезде температураның күрт көтерілуі, қалтырау; · Біртіндеп күшейетін бас ауыруы; · Тәбеттің төмендеуі, жалпы әлсіздік.

Емдеу Пиелонефритті емдеу үшін антибиотиктер немесе басқа антибактериалдық препарата тағайындалады. Емдеуді таңдауда несет талдауының нәтижелеріне, микроорганизмдердің антибиотиктерге сезімталдығын анықтауға сүйенеді. Жіті пиелонефриттің созылмалы түрге көшуінің алдын алу үшін антибактериалдық емдеуді 6 опта бойы жалғастырады. Дұрыс емдеуде бір-екі оптадан кейін науқастың жағдайы жақсарады. Алайда, антибактериалдық препаратады барлық тағайындалған мерзім бойы қабылдау қажет. Пиелонефрит бүйректің немесе несет бөлу жүйесінің басқа аурулары кезінде дамыған бокса, негізгі ауруды емдеу міндетті.

Бүйрек ауруларына тән белгілер: ісіктер, зәр бөлінуі мен зәр шығарудың бұзылуы, зәрдің құрамының өзгеруі, артериялдық қан қысымының жоғары болуы. Зәр шығару жүйесінің ауруларындағы жиі белгінің бірі – диурездің өзгеруі. Тәулікті зәр мөлшерінің көбеюі – полиурия деп аталады, ал азаюы – олигурия, мүлдем шықпай тоқтап қалуы – анурия. Кейде түнгі зәрдің мөлшері күндізгі зәр мөлшерінен көбейіп кетеді, оны никтурия деп атайды.

Бүйректің жалпы рентгенографиясы арқылы бүйректің орналасуын, мөлшерін, аномалияларды (туа біткен бір бүйректің жоқ болуы) және рентгеноконтрастный конкремент терді бағалауға болады. Екі бүйрек көлемі ұлғайса, алдымен гидронефроз туралы ойлаймыз, бірақ поликистоз, амилоидоз да да анықталады. Екі жақты бүйрек көлемінің кішіреюі гломерулонефриттің соңғы сатыларында негізгі белгі болып саналып және екіншілік бүріскен бүйрекке өтуі мүмкін. Бір жақты бүйректің ұлғаюы ісікте, гидронефроза, өсінділерде анықталады Пиелонефрит және бүйректің гипоплазиясында бір жақты бүйрек кішірейеді.

Экскреторлық урография да көк таймырға контрасты затраты жіберу арқылы тостағанша-түбекше жүйесі және бүйрек қызметі жайлы бағалы мәлімет алуға болады. Сау адамның зәр шығару жолдарын (тостағанша- түбекше) бірінші рет түсіргенде біркелкі жақсылап толтырылады. Бүйрек аурулары кезінде урограммада мынадай белгілер анықталады: тостағанша-түбекшелердің рентгеноконтрастный затпен кешігіп немесе жартылай толпы және несет ағар жолдарға контрасты затратың бармауы. Есте сақтау керек, физиологиялық жағдайда екі бүйрек рентгеноконтрастный затраты біркелкі бөлмейді, несет ағар жолдарының пішіні және көлемі әр түрлі. Урография арқылы рентгенде көрінбейтін (ураты тастар, туберкулез немесе бүйректің кішкентай ісіктері) диагноздарды қояды.

Ретроградты пиелография тостағанша мен табақшаларға контрасты затраты несет ағар арқылы енгізу зәр шығару жолдарының морфологиялық өзгерістерін тексеретін бағалы әдіс. Әдетте бір жақты пиелография зақымдалу жағына байланысты жасалады. Урография мен пиелографияны жедел пиелите, бүйрек шаншуында, уремия да, жоғары температура да, декомпенсирленген жүрек жетіспеушілігінде жасауға болмайды. Компьютерлік немесе магнитті-резонансты томографияны қиын диагностикалық жағдайларда, рентген немесе УДЗ арқылы бүйректі зерттеуге қосымша ретінде әдіс қолданылады.

Ультрадыбыстық зерттеу бүйрек, қуық, аталық безді зерттеудегі негізгі скринингтік әдіс болып сана лады. УДЗ арқылы зәр шығару жүйесінің нақты өлшемін, құрылымын (бүйрек паренхимасының қалыңдығын, тостағанша өлшемін, конкремент тер бар-жоғын, өсінділер және ісіктер) зерттеуде бағалы мәлімет береді. Осы әдістің қарсы көрсетілімдері жоқ. Ангиография (реновазография) бүйрек және бүйрек паренхимасының артериалды және венозды жүйесін рентгенографиялық зерттеу әдісі. Осы әдістің жалпылама (жан-жақты) және нысанды (селективті) түрлері бар. Жалпылама реновазографияны нақты әдіске қарағанда жиі қолданады. Ол басқа әдістер нәтиже бермегенде, тексерудің соңғы кезеңінде анықталады. Көрсеткіштері: бүйрек және оның қан таймырларының аномалиясы, бүйрек ісігі, гидронефроз, этиологиясы белгісіз артериялық гипартензия, хирургиялық оталар. Реновазографияны уремия да, жоғары температура, декомпенсирленген жүрек-таймыр жетіспеушілігінде қолданбайды.

Пайдаланған әдебиеттер: 1. Қарқабаева А.Д.,М.А.Манаева,Д.Ж.Смаилова.Клиникаға кіріспе- 2,Астана 2013 жил 2. Айтбембет Б.Н. Ішкі аурулар пропедевтикасы. Алматы 2009 жил