Караганды мемлекеттiк медицина университетi 1 Iшкi аурулар кафедрасы Тақырыбы: Асқазан және ұлтабардың ойық жарасы. Орындаған: «ЖМФ» ДАУЛЕТ ЖАНСАЯ Тексерген: Гусеинова З.К. Караганда 2018

: Асқазан мен он екі елі ішектің жара ауруы. Ойық жараның жіктелуі Этиологиясы. Клиникасы. Аурудың диагностикасы. Емі.

Асқазан мен он екі елі ішектің жара ауруы. Жара ауруы – созылмалы рецидивті ауру, негізгі белгісі асқазан мен 12 елі ішек қабатында жараның түзілуі болып табылады.

Асқазан жарасының мөлшері бірнеше мм – ден 5 -6 см дейін және одна да көп, тереңдігі 20 мм осады. Олар тек шырыш асты қабатында ғана өсіп, жиі асқазанның барлық қабаттарын бұзады. Микроскопиялық жара түбінде өршу фазасында 4 қабатты ажыратады

Клиникалық формалары: І. Жараның орнына байланысты: 1. Асқазан жарасы елі ішек жарасы. 3. Асқазан, 12-елі ішек жарасы. ІІ. Асқазанның секрейторлық қызметіне байланысты: 1. Қышқылдығы қалыпты 2. Қышқылдығы жоғары 3. Қышқылдығы төмен ІІІ. 1. Асқынған 2. Асқынбаған.

IV. Этиологиясы бойынша: 1. Helicobacter pylori -мен ассоциирленген. 2. Helicobacter pylori-мен ассоциирленбеген. V. Клиникалық фаза. I. Өршуі: жаңа пайда болған ойық жара; эпителизацияның басталуы II. Өршудің басылуы: ойық жараның тыртықсыз жазыуы; тыртықты ойық жаралы деформация. III. Ремиссия (оңалу). VI. Ауырлығы бойынша: жеңіл; орташа аурылықты, ауры.

Асқазан ойықжарасы: - кардиальді жəне субкардиальді бөлімі; - асқазан денесі мен бұрышы; - антральді бөлігі; - пилорикалық канал. Ұлтабар ойықжарасы: - ұлтабар баданасы; - постбульбарлы бөлімі (банадаішілік ойықжаралар).

Ойықжара саны мен диаметрі бойынша: - біреулік; - көптеген; - кіші (0,5 см дейін); - орташа (0,6-1,9); - үлкен (2,0-3,0); - алып (> 3,0). Клиникалық форматы бойынша: - типті; - атипті (атипті аурыу синдромы мен, аурысынусыз, симптомсыз ).

Ауру ағымының мінезі бойынша: жіті (алғаш анықталған ойықжара); созылмалы: сирек асқынулармен (2-3 жылда 1 рейт); ай сайынға асқынулармен (жилына 2 рейт жəне жиі).

Этиологиясы: Асқазан жарасының 90%- да және он екі елі ішек жарасының 100%- да НР табылады. НР- дің үйреншікті мекендейтін жері- асқазанның антральдік бөлігі. Ұлтабарды мекендеген НР жүре кале жараның, эрозиялардың дамуына әкаледі. НР-ді емдеп джойса, асқазан мен он екі елі ішектің моторикалық бұзылыстары азаяды, гастринемия төмендейді, қабыну процесі жойылып, жаралар тез жазылады және оның қайталануы тоқтайды. Жара ауруының дамуында НР- мен бірге өзге факторлардың да қатысы бар, мәселен никотиннің, алкогольдің әсерлері, өткір тағамға әуесқойлықтың, гастропатиялық әсерлі дәрмектердің (аспирин, индометацин, резерпин).

Клиникасы Жиі аурысыну куеде клеткасының сол жағына төстің семсер тірізді өсіндісі аймағына, омытқа жотасының бел не куеде аймағына беріледі. Ауырсыну тамақ ішумен байланысты. Асқазан денесінің жарасында, аурысыну тамақ ішкеннен 30 – 60 мин. кейін пайда болады, яғни арте аурысыну. 12 елі ішек жара ларында: 2-3 сағ.кейін кіші аурсыну, сендай – ақ аш қарынға – аш қарынға аурысыну болады. Пайда болу механизмі бойынша аш қарынға аурысынуға түнгі аурысыну жақын, ол жиі кешкі 11 ден таңғы сағат 3 дейінгі кезеңде пайда болады. Жара ауру на тән симптом аурсынудың шынында пайда болатын және жеңілдік әкалетін асқазанның қышқыл құрамымен құсу болып табылады. Кейде науқастар осыған байланысты құсу рефлексін өздері шақырады. Кейде басқа да дисперсиялық бұзылыстар: қыжыл, жүрек айну, кекіру, іш қатпасы да байқалады.

I сайты. Ауыру сезімі әсіресе эпигастрий аймағында және ортаңғы сызықтың оң жағында. Ауыру сезімі аш қарынға немсе тамақтан 2-3 сағ. соң, әсіресе түнгі уақытта. Диспепсиялық өзгерістер де байқалады. II сайты. Эпигастрий аймағында аурыу сезімі сақталған бірақ қатты емс. Эндоскопияда жара фибринді жабыннан тазарған және айналасы ісінген. III сайты. Ауыру сезімі тек аш қарынға ғана болады, 12 елі ішек және асқазанның шырышты қабатында өзгерістер жоқ, диспепсиялық бұзылыстар жоқ.

Асқынулар: - қан кету; - тесілу; - көрші ағзаға жабысып тесілу; - перигастрит; - перидуоденит; - привратниктің тыртықтық-ойықжаралы стенозы; - малигнизация.

Қансырау. Клиникалық кофе тұнбасына ұқсас құраммен құсу асқазан жарасында және қора нәжіс – малина түсті 12 елі ішек жарасында байқалады. Кейде жара аурунда қансырау асқазан ішектің қансырауының жалпы симптом дарының көрініс тамады: әлсідік, бас айналу, артериады қан қысымының төмендеуі тері бозғылттығы тура белгілері мысалы милена түсті нежіс бірнеше сағаттан кейін пайда болады. Пенетрация – асқазан қабаттары тұсынан немсе 12 елі ішек қабаты тұсынан қоршаған ағзаларға жараның өтуі (ұйқы без, кіші сальник, бауры және өт жолдары және т.б) аурысынудың кезеңділіге жоғалып, аурысыну тұрақты, болады, бір аймаққа иррадацияланады(мысалы : бел аймағында ұйқы безге жара пенетрацияланғанда) және дене температурасы - субфибрилді, лейкоцитоз, ЭТЖ інің жоғарлауы байқалады. Перивицерит – перигастрит, перидуоденит, асқазан немсе 12 елі ішек және көрші ағазармен жабысқақ үрдісі нәтижесінде демиды. Ауыру интенсивтілігі, әсіресе тойып тамақ ішкеннен кейін, физикалық күш түскеннен кейін, дене температурасының жоғарлауымен: ЭТЖ нің жоғарлауымен байқалады

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі: 1. Жалпы қан анализі (Er, Hb, L, лейкоформула, СОЭ). 2. Жалпы зəр анализі. 3. Қырынды. 4. Копрограмма. 5. Құрсақ қуысы ағзаларының УДЗ. 6. Эзофагогастродуоденоскопия. 7. Биоптатты гистологиялық зерттеу. 8. АІЖ жоғарғы бөлімдерінің тəуліктік рН-метриясы (енгізуді қажет етеді). 9. H.pylori нақтамасы (тыныс алу тесті, нəжістегі HpSA, НР-ҒА IgG анықтау, уреазды тест, 1 браш-цитология). 10. Стоматолог кеңесі.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі: 1. Электрокардиография. 2. Диастазды анықтау. 3. Электроэнцефалография. 4. Реоэнцефалография. 5. Асқазан сөлін зерттеу. 6. Сарысулық Fe анықтау. 7. Невропатолог кеңесі. 8. АІЖ жоғарғы бөлімдерін бариймен рентгенологиялық зерттеу.

Лабораторлық зерттеулер: 1. Мочевинаға тыныстық тест – тыныс алған ауада С-13 изотопын анықтау. 2. Нəжісте Helicobacter Pylori (HpSA) антигендерін анықтау. (A.1 а). 3. Серологиялық тест (JgG к Helicobacter Pylori анықтау) (А,1b). 4. Инвазивті диагностикалық шараларды қан ағу, пенетрация, жəне перфорация симптом дары бар барлық емделушілерге жасау қажет. Диагностикалық шаралар аяқталғанша эмпириялық терапия тағайындалмайды. 5. Биопсиялық уреазды тест.

Инструменталдық зерттеулер: асқазан жəне ұлтабар ойық жарасының диагнозы тек гастродуоденоскопия нəтижелерінінен кейін айқындалады, емделудің баснынан 6-8 арта өткеннен соң тыртықтануды растау үшін жəне малигнизацияның жоғын дəлелделдеу үшін қайталанады.

Ем мақсайты: 1. Н.pylori эрадикациясы. 2. Ойық жара ақауының жазылуы, асқазан жəне ұлтабар сілемейлі қабығындағы белсенді қабынуды «тоқтату» (басу). 3. Ауру сезімі жəне диспепсиялық синдромдардың жоғалуы, аурудың асқынуы мен қайталауын ескерту.

Дəрі-дəрмексіз ем: ауруды тудыратын немсе клиникалық көріністерін күшейтетін тағамдарға тиым салу диетасы (мысалы, азы тұздықтар, маринадталған, кептірілген азық-түліктер)

Емі: Микробқа қарсы-Де-нол, фуразолидон,, т.б. гастросидин, қызылмай, итмұрын майи, алмагель, викалин, Физиоем-именин емдеу, электроұйқы. Диспансерлік бақылау: 1-ші жилы - ай сайын бақылау, жилына 3 рейт 1 айдан рецидивке қарсы ем, денешынықтырудан босату. 2-3 ші жилы-квартал сайын бақылау, жилына 2 рейт рецидивке қарсы ем, дайындық тобында дене шынықтыру.

Оперативті ем. Абсолютті көрсеткіштері: Жара перфорациясы, Профузды жаралы қансырау, Қылтаның декомписеренген тарылуы Жара малигнизациясы. Салыстырмалы көрсеткіштері: Пенетрирлеуші гастродуоденальный жаралар. Асқазанның каллезді жара лары. Асқазан мен 12 елі ішектің тыртықты - жаралы деформация лары, асқазанның эвакуаторлы функциясының бұзылуы мен жүрейтін. Рецидивтіжаралы қансыраулар. Жараның қатерлі ісікке айналуы.

Пайдаланган адебиеттер 1. Сорокина Т.С. История медицины. - 3-е изд. перераб. и доп. - М.: ПАИМС, с. 2. Сорокина Т.С. История медицины.– М.: Академия, г. 3. Лисицын Ю.П. История медицины/ Ю.П. Лисицын. – М. ГЭОТАР-МЕД, – 400 с.:ил.