САЯСАТТАНУ Тақырып 9. МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ АЗАМАТТЫҚ ҚОҒАМ АВТОРЫ: саясаттану және әлеуметтану кафедрасының аға оқытушысы ЖҰМАҒҰЛОВ Е.Т. Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ АЗАМАТТЫҚ ҚОҒАМ ЖОСПАРЫ: 1. Мемлекет ұғымы және атқаратын қызметтері. 2.Мемлекетті басқару түрлері. 3.Мемлекеттің аумақтық ұйымдасу түрлері. 4.Азаматтық қоғам және құқықтық мемлекет.

Қолданылатын негізгі әдебиеттер: 1.Әлемдік саясаттану антологиясы: 10 томдық. – А.:Қазақстан, 2005 ж. 2. Жамбылов Д.Ә. Саясаттану. А.: Жеті жарғы, 2008, б. 3.Жұмасұлтанова Ғ.А., Мамирова К.Т. Саясаттану бойынша сызбалар мен кестелер. – Қ.: ҚарМУ баспасы, – 130 б. 4. Саяси түсіндірме сөздік. Жалпы ред. басқарған М.Әшімбаев. – А.: Жүйелі зерттеулер институты, – 615 б. 5. Политология : учебник/ Мельвиль А.Ю. и др. – М.: МГИМО. 2013, с. 3

МЕМЛЕКЕТ - белгілі бір аумақта құрылған, әлеуметтік әртекті, заңды түрде мәжбүрлеу құқығына ие, заң тәртібі сақталатын қоғамдағы саяси биліктің әмбебап ұйымдастырылу түрі 1. Мемлекет ұғымы және атқаратын қызметтері. Мемлекет – саяси жүйенің негізгі институты ретінде адамдардың, топтардың біріккен әрекетін бағыттайды және бақылайды. Мемлекет – белгілі бір басқару тәртібі, басқару органдары және құрылымы бар елдің саяси ұйымы.

1. Тек қана мемлекет қоғамдағы саяси билікті заңдастырады. 2. Тек қана мемлкекеттік органдар құқық нормаларын әзірлеуге және қолдануға монополияға ие. 3. Тек мемлекет саясаттағы басқа инситуттар жұмыс істеуін заң аясында реттейді. МЕМЛЕКЕТ – ҚОҒАМНЫҢ ЖӘНЕ САЯСИ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ ИНСТИТУТЫ

Мемлекеттің белгілері: 1.Өзіндік аумағының және халқының болуы 2.Басқару жүйесінің болуы. 3.Заң шығару монополиясы. 4.Салық жинауға монополия. 5.Ақша белгілерін шығару монополиясы. 6.Ішкі және сыртқы егемендігі.

МЕМЛЕКЕТТІҢ АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ Атқаратын қызметтері Ішкі қызметтері Сыртқы қызметтері Ұйымдастырушылық Заңшығарушы Экономикалық Әлеуметтік Қорғаушы Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету Өкілдік Тәрбиелік Ынтымақтастықты нығайту

2.Мемлекетті басқару түрлері МЕМЛЕКЕТТІҢ БАСҚАРУ ТҮРІ – мемлекеттік биліктің ұйымдасуының, оныңқұрылымының және жүзиге асу тәсілдерінің жиынтығы. МОНАРХИЯ – (грек. monos – жалғыз және arhe – билік) билік толықтай немсе жартылай бір адамның қолында болатын және мұрагерлік бойынша берілетін басқару түрі. МОНАРХИЯ – (грек. monos – жалғыз және arhe – билік) билік толықтай немсе жартылай бір адамның қолында болатын және мұрагерлік бойынша берілетін басқару түрі. Конситуциялық Абсолюттік

Әлемдегі монархиялар

Монархиялар корольдіктер - 18 княздіктер - 3 әмірліктер- 3 сұлтандықтар- 2

Монархиялар – 29 мемлекет папалық мемлекет герцогтік империя

Республика Республика Республика (лат. res publica, «халық ісі») - ж о ғ ар ғ ы билік белгілі бір мерзімге т ұ р ғ ындармен сайланатын ж ә не сайланбалы органдармен ж ү зиге асатын мемлекеті ң бас қ ару т ү рі. Алғашқы республикалар антикалық кезеңде пайда болды (Афин демократиясы және Рим республикасы). Қазіргі уақытта 193 мемлекеттің 140-тан астаны республика болып табылады РЕСПУБЛИКА Президенттік Парламенттік Аралас

РЕСПУБЛИКА ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ Президентттік Парламенттік Аралас Президентті халық сайланады Президентті парламент слайды Президентті халық сайланады Үкіметті президент қалыптастырады Үкіметті парламент қалыптастырады Үкіметті президент қалыптастырады. Үкімет президент алдында жауапты Үкімет парламент алдында жауапты Үкімет парламент және президент алдында жауап береді Мысалға: Қазақстан, АҚШ, Аргентина, Өзбекстан Мысалға, Германия, Италия, Австрия Мысалға, Ресей, Франция, Украина, Румыния

Президенттік республикалар

Президенттер

Унитарлық Бұл орталық органдарға бағынатын және мемлекеттік суверенитет сипаттарына ие емс әкімшілдік- территориалдық бірліктерден тұратын жалпы мемлекеттік құрылым: (Ұлыбритания, Жапония, Қазақстан). Федерация Бұл орталық пен құрамдас мемлекеттер арасында үлестірілген өкілеттіліктер шегінде тәуелсіз билік органдарына ие мемлекеттердің тұрақты одағы. (АҚШ, Ресей). Конфедерация Ортақ мүддені (экономикалық, әскери) жүзиге асыру үшін құрылған тәуелсіз мемлекеттердің уақытша одағы. Бұл биліктің орталық органдары мен аймақтар арасындағы өкілеттіліктер ара қатынасы 3.Мемлекеттің аумақтық ұйымдасу түрлері.

Қазақстан Республикасы – унитарлық мемлекет

Ұлыбритания

Қытай Халық Республикасы

- Босния и Герцеговина Әлемнің федеративтік мемлекеттері

Америка Құрама Штаттары

Ресей Федерациясы

Германия Федеративтік Республикасы

4. Азаматтық қоғам және құқықтық мемлекет. Азаматтық қоғам түсінігі Азаматтық қоғам – мемлекеттік құрылымдардан тәуелсіз жұмыс істейтін және оған ықпал жасауға қабілетті әлеуметтік қатынастар мен институттар жиынтығы; дербес жеке адамдар мен әлеуметтік субъектілер қоғамдастығы

Азаматтық қоғамның белгілері: 1. Жеке адамның құқықтары мен еркіндіктерін қамтамасыз етудің нақты жұмыс істеуі. 2. Өзін-өзі басқару жүйесінің дамуы 3. Әртүрлі саяси күштердің ортасында нақты бәсекелестік. 4. Қоғамдық сананың дамуының жоғары деңгейі. 5. Тәуелсіз БАҚ-тың жұмыс істеуі. 6. Дамыған жеке меншік институтының болуы және экономикалық институттарға халықтың сенімі. 7. Әділетті сайлауда таңдалған биліктің болуы. 8. Құқықтық мемлекеттің болуы

Азаматтық қоғам институт тары 1. Қоғамдық бірлестіктер және құқық қорғау ұйымдары 2. Саяси қозғалыстар және партиялар. 3. Тәуелсіз БАҚ. 4. Отбасы. 5. Діни ұйымдар. 6. Мемлекетке бағынышты емс қоғамдық институттар (кәсіпкерлік, меншік және т.б.)

Азаматтық қоғамның атқаратын қызметтері Адамдардың жеке өмірін қорғау; Саяси биліктің шексіз үстемдігін шектеу; Қоғамдық қатынастарды тұрақтандыру, мемлекеттік және жеке меншік саладағы тепе- теңдікті сақтау; Қоғамдық мүдделерді қорғау және жүзиге асыру; Құқықтық нормалардың сақталуы үшін үздіксіз күрес.

Құқықтық мемлекет – барлық қызметі құқық нормаларына бағынатын, сендай ақ адамның құқығы мен бостандықтарын қорғауға бағытталған мемлекет. Құқықтық мемлекеттің қағидаттары: -заң бойынша басқару; -заң алдында барлығы бірдей; -заңдардың орындалу мүмкіндігі; -Сот билігінің тәуелсіздігі; -адам құқықтарын сақтау; -билік бөліну қағидатының жүзиге асуы; -Құқықтық мәдениеттің қалыптасуы.

Сіздердің сұрақтар???

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!!!