Статика Дененің тепе- теңдікте тұру шартын зерттейтін механиканың бөлімі Абсолютті қатты дене, деформациясын ескермеуге болатын дене. Тепе-теңдік шартын оқытудың мақсаты – машина жасау, ғимараттар мен көпірлер тұрғызу үшін қажет

Сабақтың мақсаты: дененің тепе-теңдігін сипаттау кезінде күштің векторлық қосындысының графикалық берілуін пайдалану; денеге салынған жұп күштің дененің айналу осі маңайында денені айналдыруға ұмтылатындығын түсіну; күш моменті мен айналдырушы момент анықтамасын білу және оларды есептерді шығару кезінде пайдалану; дененің тепе-теңдік шартын есептер шығаруда қолдану;

Бағалау крийтерийі: Дененің тепе-теңдігін сипаттай алады. Дененің тепе-теңдік шарттарын біледі. Денеге түсірілген күштің моментін анықтай алады дененің тепе-теңдік шартын есептер шығаруда қолдану қатты дененің тепе-теңдік шартын біледі; ауырлық центрін анықтай алады; орнықты, орнықсыз және талғаусыз тепе- теңдікті ажыратады;

Механикалық жүйенің тепе-теңдік күйі – алынған санақ жүйесіне қарағанда түсірілген күштің әсерінен барлық нүктелері тыныштықта қалатын механикалық жүйенің күйін айтады.санақ жүйесінекүштің Тепе-теңдік механикалық жүйе қозғалысының ерекше жағдайы

Тепе-теңдік түрлері Орнықты Орнықсыз Талғаусыз

Орнықты тепе-теңдік

Тепе-теңдік қалпынан сәл ауытқығанда дене тепе- теңдік қалпына оралуға тырысады.

Орнықсыз тепе-теңдік

Тіреу нүктесі ауырлық центрінен төмен орналасса, дене орнықсыз тепе-теңдікте болады.

Талғаусыз тепе-теңдік

талғаусыз Дененің кез келген қалпында күштердің тепе-теңдігі сақталатын жағдайлар болады. Дененің бұл қалпы талғаусыз деп аталады.

Тепе-теңдік шарты F1F1 F2F2 F3F3 + …=0 + +

Whats wrong with these pictures?

Неге есіктің тұтқасын есіктің ортасына емес, шетіне орналастырады? Есіктің айналу осініне жақын жерден итеру арқылы есікті оңай жабуға/ашуға бола ма? Ауыр заттарды көтергенде неге сабы ұзын көтергіштер пайдаланылады? Moment of force Күш моменті

БЛОК Блок дегеніміз- өз өсінің төңірегінде айнала алатын,шетінде науасы бар доңғалақ тегершік. Блоктар жылжымалы және жылжымайтын болып екіге бөлінеді. Блок Жылжымалы Жылжымайтын

Жылжымайтын блок деп – жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блокты айтамыз.

Жылжымайтын блок деп – жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блокты айтамыз. Күштен ұтыс бермейді.

Жылжымалы блок деп – жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отыратын блокты айтамыз.

Жылжымалы блок деп – жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отыратын блокты айтамыз. Күштен 2 есе ұтыс береді.

Иіндіктің екі түрі 1-ші текті иіндік2-ші текті иіндік Иіндіктің міндеті – күштен ұтыс алу.

Қозғалмайтын тіреудің немесе немесе біліктің төңірегінде айнала алатын кез келген дене ИІНДІК деп аталады. О – тіреу нүктесі Тіреу нүктесінен иіндікке әсер ететін күш орналасқан түзуге жүргізілген перпендикуляр ұзындығын күш иіні деп атайды.

M=F x d Күш моменті Күш иіні күш Айналу осі бар денелердің тепе-теңдік шартын анықтау үшін күш моменті деген ұғым енгізілді. Күш моменті - күш модулі мен күш иінінің көбейтіндісіне тең векторлық шама Күш моменті векторлық шама Өлшем бірлігі Нм

Иіндіктің тепе-теңдік шарты (Архимед, 3 ғасыр б.з.д.) Иіндікке әрекет ететін күштер күш иіндеріне кері пропорционал болғанда иіндік тепе-теңдікте тұрады.

Механиканың «Алтын ережесі» Жай механизмдердің көмегімен күштен қанша есе ұтсақ, орын ауыстырудан сонша есе ұтыламыз. Жұмыстан ұтыста, ұтылыста бермейді.

Тепе-теңдік шарты Осы шарт жеткілікті ма? Әрдайым емес.

Тепе-теңдіктің қажетті және жеткілікті шарты

Моменттер ережесі: Айналатын дененің тепе-теңдігін сақтау үшін, денені сағат тілі жүрісіне бағыттас айналдыратын күш моменттерінің қосындысы оны сағат тілі жүрісіне қарсы бағытта айналдыратын күш моменттерінің қосындысына тең болу керек.

Calculating moments Jill weighs 500 N and stands on one end of a seesaw. Jill is 0.5 m from the pivot. What moment does Jill exert? moment = 500 x 0.5 = 250 Nm 0.5 m 500 N pivot

Is the see-saw balanced? Calculate the moments of Jack and Jill Jack Jill Jill Moment 375N x 2m = 750Nm Moment of the force (Nm) = Force (N) x Distance from pivot (m) Jack Moment 500N x 1.5m = 750Nm

Humpty dumpty is 0.55m away Moment is 700Nm HD has a force of 1,273N Taylor Swift has a force of 450N Distance to sit away? Moment of the force (Nm) = Force (N) x Distance from pivot (m) Distance from pivot= 700Nm / 450N Taylor Swift must sit 1.56m away from the pivot Q9 Answer

GOLD CHALLENGE! Simon cowell is all alone in the playground because he has no friends. He decides to audition for a see-saw friend. Simon must sit 0.8m away from the pivot and he has a force of 525N. Simon doesnt want anyone to sit closer to the pivot than him. Who should Simon choose and why? Robbie Williams- 650N Nicole Scherzinger – 550N Taylor Swift – 450N Olly Murs 625N

GOLD Answer Simon sits 0.8m away from the pivot. He has a force of 525N Simon moment = 525N x 0.8 Simon moment = 420Nm Robbie - 650N Nicole – 550N Taylor– 450N Olly- 625N

GOLD Answer Simon moment = 420Nm No one can sit closer than 0.8m to the pivot! Nicole distance: 420Nm ÷ 550N = 0.76m Robbie distance: 420Nm ÷ 650N = 0.65m Taylor distance: 420Nm ÷ 450N = 0.93m Robbie - 650N Nicole – 550N Taylor– 450N Olly- 625N

Осы уақытқа дейін мұнараның құламау себебі неде?

Дененің ауырлық центрі – дененің кез келген орналасуында ауырлық күштерінің теңәрекетті күші арқылы өтетін нүкте. Тіреу нүктесімен тіреу осі бар дене тепе – теңдікте болу үшін ауырлық центірінен өтетін вертикаль тіреу нүктесінен де өтетін (немесе тіреу осін қиып өтетін ) болу керек. Содан кейін тепе – теңдіктің әр түрінде ауырлық центірінің қалай орналасатыны анықталады.

Жазық фигуралардың ауырлық центрі

Суреттегі қай дене тыныштықта тұр?

2-дене, тік сызық ауырлық центрі арқылы өтеді және тіреуді қиып өтеді.