ҮЙЛЕНУ САЛТЫ лицеист: Нупбай Алан

ҮЙЛЕНУ ТОЙЫ Үйлену Тойы жігіттің некалесуіне байланысты өз үйінде ұйымдастыратын той-туманы. Мұны кейде келін түсіру тойы деп те атайды. Үйлену денег актау еркектің әйел алып үйлі болуына, жеке түтін түтетіп, отау тігуіне баҚазақ халқының ұлын үйлендіріп, қызын ұзатуда ғасырлар бойы желісін үзбей жалғасып кале жатқан өзіндік салт- дәстүрлері бар. Олар ұрпақ болашағын, калешегін ескеруден туындаған.байланысты қалыптасқан.той-туманыкелін түсіру тойыҮйлену

БЕЛ КҰДА Бел құда - байырғы ортаның неке салатындағы құдаласу түрі, әйелдердің аяғы ауры кезінде әлі дүние есігін ашпаған нәрестелерді атастыру жорасының бірі. Кей өңірлерде бұл жораны ежеғабыл құда деп те атайды. Көршілес, жапсарлас отырған көңілжетер дос-таймыр адамдар арасында Б. қ. болу үрдісі кең өріс алған. Қозы Көрпеш-Баян сұлу жырындагы Қарабай мен Сарыбайдың қүда болуы - осы жораның көрінісі. Дәстүрлі отрада Б. болуға серттескен ата- аналардың екеуінен де ұл немесе қыз туған жағдайда, қүда болу серті жекжаттыққа айналып, жақындыгы сақталып қалған. Қауым арасында осыған үқсас қүдаласудың тағы бір түрі бар. Нәресте дүниеге келгеннен кейін қүдаласуға сөз байласса, оны бесік құда деп атаған. [1] [1]

БЕСІК ҚҰДА. Балалары бесікте жатқанда кейбірниеттес адамдардың құдаласуын «бесік құда» деп атайды. Бұлайша құдаласу орташа дәулетті адамдар арасында болып, берілетін қалыңмал мөлшері әдеттегіден едәуір төмен және қалыңмалды арте бастан-ақ, ақырындап төлеп отырған. Құдаласудың бұл түрі күні бүгінге дейін сақталған дуге боларлық.

ҚАРСЫ ҚҰДА. Бір-бірімен өзара қыз алысып, қыз беріскен қат-қабат құдаларды атоса, қарсы құдалықтың тағы бір түрі – қыз алған жақ қыздың қалыңмалын төлеуге шаманы келмесе, қалыңмал орнына өз жағынан бір қыз берген

ҚҰДАЛЫҚ Құдалықтың баянды болуы көп жағдайда қыз айттыратын жаушыға байланысты. Жаушы жөн-жосықты білетін, тіл-ауызды, әзілге жүйрік адам болуы тиіс. Жаушылар сырт белгісімен-ақ көзге бірден ерекшеленіп тұрады. Қызыл (бурыл) ат мінген, сәнді, жеңіл киінген, шалбардың бір балағын етік қонышина салып, калесі балағын шығарып кеген жаушы қыз үйінің төрінен бірақ шығады.

ӨЛЕНДЕР Қанға қол матырып, ант беріскеннен кейін мәні жағынан да, ғұрыптық жағынан да ерекше саналатын құдаларға «құйрық- бауры» жегізу салаты атқарылады. Арнайы пісіріп, әзірлеген қойдың құйрық майи мен баурыы туралған табақтан қыз жағының адамдары Құда, құда деселік, Құйрық-бауры жеселік, Құйрық-бауры жемесек

ЖАР-ЖАР Жар-жар қазақ тұрмыс-салт жырларының ежелден кале жатқан жанрлық түрінің бірі. Ол қыздың ұзатылатын тойы аяқталып, аттанар алдында орындалады. Күйеу бастаған жігіттер жағы атқа мініп келіп, отау үйдің сыртынан жабықты ашып өлең бастайдытұрмыс-салттойы

ТІЛЕКТЕР Орындалып тәтті арман тілектері, Бірге соғып шин ғашық жүректері. Жас шаңырақ иесі балды бүгін, Қасиетті қазақтың түлектері. Артқа тастап бүлдіршін бала шағын, Тұтандырған өмірдің жаңа ошағын. Жас жұбайлар бабалар дәстүрімен, Жалғастырар халқымның болашағын. Армандары сезіммен сабақтасып, Махаббат пен бақыты қабаттасып. Ұлтымның ұлылығын ұластырар Қос аққудай тараса қанаттасып.