Электр готы дегеніміз зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалисы.

Электр готы пайда болу үшін және ұзақ сақталуы үшін қажетті шарттар: Өткізгіште зарядталған денелерге белгілі бір күшпен әрекет ететін тұрақты электр өрісі болу керек Еркін электр зарядын тасымалда ушылар Электр өрісін тудыратын құрылғы,ток көзі керек

Жылули қ Химияли қ Магниттік Физиология ли қ

Токтың жылулиқ әрекеті. Өткізгіш бойымен ток өтсе,хххонда ол қызады. Электр қыздырғыш аспаптарда:электроплита,үтіктер, қайнатқыштарда,дәнекерлегішторде қолданылады. А) Б)

Токтың химиялиқ әрекеті Химиялиқ ерітінділерге батырылған металл өткізгіш бойымен ток өткенде,ерітіндінің құрамына енетін затрат бөлінеді. Осы тәсілмен таза күмісті алуға,металл бұйымдардың беттерін күміспен жалатуға болады. А) Б)

Токтың магниттік әрекеті Өткізгіш бойымен ток жүргенде,хххонда магниттік қасиеттер тутындайды.Қарапайым магнит сияқты ол өзіне ұсақ темір денелерді тетрады. А) Б)

Токтың физиологиялиқ әсері Жануарлар денесімен ток өтетін бокса, хххонда ток бұлшық еттердің жиырылуын тудырады.. Адам денесінен өткен ток ауры әсер қалдырады. физиологиялиқ

Ток көздері Алғашқы ток көзі 1800 ж. Вольт бағанасы Химиялиқ энергия Жарық энергиясы Механикалиқ энергия Ішкі энергия Электр энергиясы Фотоэлемент Генератор Термоэлемент Гальваникалиқ элемент

Гальваний элементтері

Ток көздері Жылулиқ ток көздерінде – ішкі энергия электр энергия сына түрленеді Механикалиқ ток көздерінде – мех. энергия электр энергия сына түрленеді

Александро Вольта Итальян физигі Электрофор, электрометр, электроскоп, конденсатор құралдарын ойлап тапқан. Алғашқы ток көзі 1800 ж. Вольт бағанасы

Ток көзін алу үшін зарядтарды бөлгенде электрлік емс күшторді қолданады. Оларды бөгде күштор деп атайды. Бөгде күштордің әрекетін сипаттау үшін әрпімен белгіленетін электр қозғаушы күші ұғымын енгіземіз.(ЭҚК)

Электр қозғаушы күші Ток к ө зіні ң энергетикали қ сипаттамасы Б ө где к ү штор ж ұ мысыны ң орын ауыстыратын электр заряды на қ атынасына те ң. = A б /q 1В=1Дж/Кл

Ток көзінің шартты белгісі Гальвани элементі мен аккумулятордың оң полюсі –ұзын сызықпен, теріс полюсі қысқа сызықпен кескінделеді. Генераторлардың полюстерінде +, - таңбалары қойылады.

Ток к ү ші Ө ткізгішті ң к ө лдене ң қ и массы ар қ ыли қ хендай да бір уа қ ыт арали ғ тында тасымалданатын электр м ө лшеріні ң сол уа қ ыт арали ғ ына қ атынасы I= q/t 1А=1Кл/с I –ток күші q – электр заряд t - уақыт 1 Ампер =1 Кулон/1 секунд

Андре Мари Ампер- тәжірибе жүзінде готы бар,екі параллель өткізгіштің өзара әәрекеттесу күшторі бойынша анықтаған 1 Ампер- вакуумде бір-бірінен 1 м қашықтықта орналасқан көлденең қи массының ауданы өте аз, шексіз ұзын түзу екі өткізгіштің бойымен өтетін тұрақты ток күші

Әлсіз және күшті токтарды өлшеу үшін ток күшінің үлестік және еселік бірліктерін қолданады: 1 мА=10 -3 А, 1 мкА =10 -6 А, 1 кА= 10 3 А

Біздің үйімізді жарықтандыруға қолданылатын қыздыру шамдарының ток күші, олардың қуатына сәйкес 7-ден 400 мА-ге дейін болады.

1А ток күші адам өміріне қауіпті I= q/t, q=I*t. 1 Кл =1А *1 С Ток к ү шін ө лшейтін құ рал-амперметр.

Сұлбада белгіленеді Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді А Тізбектей жалғанады

Электр готы – зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалисы Ток болуы үшін қажетті шарттар Еркін q бар болуы (ихххондар, электрхххондар) Эл. өрісінің бар болуы (ток көзінен пайда болады) Ток әсерлері жылулиқмагниттікхимиялиқ физиологиялиқ

Ток көзі, энергия көзі Сұлбада белгіленеді