Ақтөбе қаласы 15 ОМ география пәнінің мұғалімі Балғалиев А.Н. 7 сынып

Африканың аумағы - 30,3 млн км 2, халқының саны 820 млн адам. Дүние жүзінде Африка сияқты отарлық қанау мен құл сатушылықтан осыншама зардап шеккен бірде-бір континент жоқ. XX ғасырдың басы на қарай бүкіл Африка отарланған континенте айналды және бұл негізінен оның арта қалғандығын анықтап берді. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін отарлык жүйе қадам басқан сайын жойыла берді, міне, қазір континентің саяси картасында (аралдардағысымен бірге) 55 ел бар. Бұлардың бәрі де дамушы елдер қатарына жатады. Оңтүстік- Африка Республикасы экономикалық жағынан дамыған мемлекеттердің қатарына қосылады.

Африка- Жердің, Евразиядан кейінгі көлемі жағынан екінші үлкен материгі. Оған қарасты аралдарды қоса эссептегендегі ауданы -30,3 млн. км 2, аралдарсыз -29,2 млн. км 2. Африка материгі Евразиямен тығыз байланысты: оларды тек Қызыл және Жерорта тенізі бөліп тұр. Африка мен Евразия шығыс жарты шардың біртұтас құрлық массивін құрайды, бұларды басқа материктерден мұхиттардың, хорасан зорь кеңістіктepi бөліп тастаған.

1. Экватор Африка материгін дерлік ортасынан киып ө теді. 2. Африканы ң к ө п б ө лігі тропиктік белдеуде орналас қ ан, сонды қ тан ол ысты қ материк болып келеді. 3. Шеткi солтүстiк және шеткi оңтүстiгi нүкте дерлік экватор дан бiрдей қашықтықтан орналасқан.

1. Солтүстікте – Эль- Абьяд мүйісі Географиялық координаталар 37°20 с.е. 2. Оңтүстікте – Игольный мүйісі Георграфиялық координаталар 34°52 о.е. 3. Батыс – Альмади мүйісі Географиялық координаталар 17°33 б.б. 4. Шығыс – Рас-Хафун мүйісі Географиялық координаталар 51°24 ш.б.

Материктің өлшемдерін анықтау 1. Солтүстіктен оңтүстікке қарай ұзындығы (градус және км) = 69 (градус) 69 х 111 = 7659 (км) 2. Батыстан шығысқа қарай ұзындығы (градус және км) = 67 (градус) 67 х 109,6 = 7343,2 (км)

экваторлық субэкваторлық тропиктік субтропиктік Қорытынды:Африка материгінің көп бөлігі тропиктік белдеуде орналасқандықтан ЫСТЫҚ материк.

Африканы шайып жат қ ан м ұ хиттармен те ң іздер:

Африка материгі: Гибралтар бұғазы Суэц каналы Евразия

«Ливия- Азиямен қосылар жерінен басқа жерінің барлығын су шайып жатырған полар» Геродот – 425 ж б.э.д.

Васко да Гаманың кемелері Васко да Гаманың XV-XVII ғ. саяхаты Васко да Гама – португалиидық саяхатшы

Васко де Гама (порт. Vasco da Gama; ) португалии жиһанкезі, Үндістанға теңіз арқылы саяхат жасаған тұңғыш еуропалық ретінде тарихта қалды. Васко да Гама 1469 жилы Синеш қаласында орденның магистрі Сантьяго Эштеван де Гаманың ( ) отбасында дүниеге келген. Анасы Изабела Содре.

Африканы зерттеуге үлес қосқан Орыс саяхатшылар мен ғалымдар

Ковалевский Е.П. Елисеев А.В.

- республика - монархия Федеративті республикалар 55 мемлекет 49 материктік 6 аралдық Африка территориясының құрамы

Лагос НИГЕРИЯ Ең үлкен Африка қаласы Нигериядағы Лагос қаласы болып табылады. Оның тұрғыны 1950 жилда әлi 300 мың шақты адамды құрады,қазір 13 миллионға жеттi.. Лагос қаласы – шығын Аралда португалиидықтармен негiзделген.

Алаптар Атлант мұхиты (Жерорта теңізі) Гвинея жилы ағысы; Канар, Бенгал суық ағыстары Үнді мұхиты (Қызыл теңіз) Мозамбик, Мадагаскар жилы ағыстары; Сомали суық ағысы

Александрия Алжир Дакар Касабланка Нил Лагос Момбаса Кейптаун Дар-эс-Салам ЛИБЕРИЯ Нигер Конго - Жүк айналымы бойынша Африка порттары. Суэц каналы Кейптауындағы Порттық терминал Ніл өзеніндегі теплоход

Африка материгін экватор сызығы тең екі бөлікке бөлмейді, материктің 2/3 бөлігі солтүстік жарты шарда орналасқан. Материктің оңтүстік және солтүстік шеткі нүктелері экватор дан бірдей дерлік қашықтықта орналасқан дэссек дұрыс болады. Бұл ерекшелік екі жарты шар да-да бірдей климаттың қалыптасуына ықпал етуі мүмкін.

Африка - Жер шарындағы ең ыстық материк. Африканың едәуір бөлігі Күн бүкіл жил бойы көкжиектен биік тұратын, ал жилына екі рет кез келген нүктеде дәл төбеде болатын тропиктердің аралығында жатқандықтан, ол кез келген материктен гөрі күннің жилуы мен жарығын көп қабылдайды. Африканың көп бөлігінде ауаның жилдық орташа температурасы +20 о С-ден жоғары болады. Сахара мен Суданның солтүстігінде оС- ге жетеді. Күндізгі температура көбіне +40 о С-ден асып кетеді. Жер шарындағы ең жоғары температура +58 оС 1933 ж. Африка климатындағы басты қайшылық – жауын-шашынның түсу мөлшері мен оның маусымдық таралуының біркелкі болмауы. Құрлық аумағының 60%-дан астам бөлігінде ылғалдану дәрежесі өте төмен бокса, керісінше, кейбір бөлігінде ылғалдың мөлшері шамадан бірнеше эссе артық түседі.

Эфиопия таулы қыратында, әсірэссе Камерун тауларының оңтүстік-батыс беткейлерінде жауын- шашын көп түседі, мұнда оның мөлшері жилына мм-ге дерлік жетеді. Бұл аймаққа мол ылғалды Атлант мұхитынан оңтүстік-батыс желдері әкеледі.

Материктің солтүстік бөлігі Сахарамен бірге Голарктикалық зоогеографиялық облысының Жерортатеңіздік облысшасына кіреді, қалған бөлігі фаунасының ерекше байлығымен ерекшеленетін Эфиопия облысына тиесілі. Материктің солтүстік бөлігінің фаунасы Оңтүстік Еуропа мен Батыс Азия фауна сына ұқсас болып келеді. Атлас тауының шөлді аудандары мен Сахарада суды көп қажет етпейтін және су мен қорек табу үшін үлкен кеңістікті өту қасиеті бар жануарлар микен етеді. Солтүстік Африканың шөл және шөлейт жерлерінде африкалық түйеқұс, дуадақ, Атлас тауларында таулы құр, қара құзғын таралған. Өзендері мен көлдерінде қоқиқаз, бірқазандар, аисттер, тырналар, кәдімгі солтүстік-африкалық құс – ашық сары түсті әнші құс, арман мен бақтарда ұя салаты, тауларда жоғары биіктікте микендейді. Сахараның жануарлары шөл климатының жағдайларына бейімделген.

Сахараның жануарлары шөл климатының жағдайларына бейімделген. Мәселен, бөкендер су мен қорек іздеп өте алис жерлерге бара аллоды. Кесірткелер, тасбақалар мен жиландар ұзақ уақыт сусыз жүре аллоды. Әр түрлі қоңыздар, көкқасқа шегіртке тұқымдастар, құршаяндар өте көп таралған.

шимпанзе окапи горилла бегемот окапи

гепард антилопа буйволдар керік Арыстан

гиена НосорокҚұс-секретарь Піл түйеқұс Ала құландар

- Оқыту кезінде мен өзімді ……… сезіндім - Сабақ кезіндегі өзімнің сабаққа қатысмымды … денег бағағаға бағалаймын - Маған бұл сабақтан алған білімім … үшін қажет - Мен … көңіл күймен кетіп бара жатырмын!