Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Гистология кафедрасы Тақырыбы: Жүйке жүйесі мүшелерінің дамуы. Балалардағы құрылысының ерекшеліктері. Орындаған: Назар Әділхан топ ЖМФ Тексерген: Мухаметжанова Р.А Қарағанды 2017 ж

Жоспары: Кіріспе Негізгі бөлім: Жүйке жүйесінің дамуы Балалардағы жүйке жүйесінің ерекшелігі Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе Жүйке жүйесі тірі ағзаның тіршілігін және негізгі қасиеті-тітіркенгіштікті қамтамасыз етіп,адамды сыртқы ішкі ортамен байланыстырады. Анатомиялық тұрғыдан жүйке жүйесі орталық және шеткі болып бөлінеді. Орталық Жүйке жүйесіне бас миы мен жұлын,шеткіге-шеткі жүйке түйіндері олардан шыққан талшықтар,талшықтардың терминальді ұштары жатады. Жүйке жүйесінің морфологиялық субстраты рефлекторлық доға. Жүйке жүйесі жүйке түтігі мен ганглиозиды пластинкадан демиды.

Жүйке жүйесінің даму негізі нейроэктодерма болып табылады. Ол: 1) жүйкелік түтікшеге 2) жүйкелік айдаршаға дифференцияланады. Жүйкелік айдарша екі ганглиозидық табақшаға бөлінеді. Жүйке жүйесінің морфогенезінің негізгі компоненттеріне жатады: 1).эмбрионалдық индукция; 2).радиолы глияның және хемотропизмге негізделе бағытталған аксондардың нақты орын ауыстыруы; 3).байланысушы жасушалардың фенотипін тұрақтандыру мақсатындағы нейрон дардың арасындағы нейро-трофикалық арақатынас; 4).жасушалардың бағдарланған физиологиялық өлімі (апоптоз).

Мантиялық қабатқа орын ауыстырған жасушалардан детерминацияның нәтижесінде екі түрлі жасушалық дифферон түзеледі: нейрогендік және глиогендік (спонгиогендік). Нейрогенді негізден нейроциттер, ал глиогендіктен, эпиндималықтан басқа, бүкіл макроглия жасушалары туындайды. ішкі шекаралық мембрана қарқынды түрде митоз бен бөлінетін вентрикулярлық жасушалардан құралған. Пролиферациясын аяқтаған жасушалар мантиялық қабатқа орын ауыстырады, бірақ олардың біраз бөлігі орнында қалып эпендималық глияға негіз болады. эпендималық Шеткі перед алғашқы екі қабаттың жасушаларының өсінділерінен тұрады. мантиялық (плащтық) қабаттардан шеткі передден сыртқы шекаралық мембрана дан Ж ҮЙКЕЛІК ТҮТІКШЕ БЕС ҚАБАТТАН ТҰРАДЫ :

Жұлынның дамуы кезінде нейробластылардың шеткі передге ауысуы жүрмейді, сондықтан сұр зат мантиялық қабаттан түзеліп, шеткі передден ақ зат пайда болады. Жұлын жүйкелік түтікшенің кеуделік бөлігінен демиды. Жүйкелік түтікшенің ішінде ликвор арте пайда болады. Ликвордың кұрамында ақуыз перэссек адамдардікінен көрі 20 эссе көп. Ликвор дамып кале жатқан медуллобластылардың қоректенуін қамтамасыз етеді, әрі оның құрамында мүшенің дамуында керекті реттеуші факторлар болады. Көбейген медуллобластылар эпендималық қабаттан мантиялық қабатқа орын ауыстырады. Мантиялық қабаттан кейін сұр зат, ал шеткі передден ақ зат пайда болады. Сұр заттың алдыңғы бағанында орналасқан нейробластылар қимылдатқыш нейрон дарға айналып моторлық ядроларды түзейді. Олардың аксон дары тез өсіп жұлыннан алдыңғы түбіршік түрінде шығады. Осымен қатар жұлын ганглиінің нейробластылары сезімтал нейроциттерге айналады, олардың аксон дары жұлынның артқы түбіршігін құрай мантиялық қабатқа кіреді де мотонейрон дармен немэссе артқы бағанның интернейрон дарымен синапс құрайды.

Бас миының дамуында бірнеше сатаны ажыратады. 1. Үш ми көпіршігінің статусы. Бұл стыда бас түтікшесінің алдыңғы бөлігі үш кеңейме түзейді (эмбриогенездің 4 аптасы) алдыңғы ми (прозенцефалон), ортаңғы ми (мезэнцефалон) және ромб тәрізді ми (ромбэнцефалон). 2. Бес ми көпіршігінің статусы. Эмбриогенездің 5 аптасында алдыңғы ми 2 бөлікке бөлінеді: ақырғы (телэнцефалон) және көз көпіршіктерімен аралық ми (диэнцефалон). Ромб тәрізді ми артқы миға және миелэнцефалонға бөлінеді. Ақырғы милан көпір және мишық пайда болады. Миелэнцефалоннан сопақша ми түзеледі.

3. Орын ауыстыру статусы. Эмбриогенездің 5-10 апталарында өтеді. Бұл мезгілде ақырғы мидың тез өсуі және дифференциялануы басталады, қыртыстық және қыртыс асты орталықтар түзеледі. 4. Ми құрылымдарының ішкі дифференцировка статусы. Эмбриогенездің апталарында жүреді. Бас миында жартышарлар оның ең үлкен бөлігіне айналады, негізгі бөлімдердің; йірімдер мен жалдардың түзелуі жүреді. Мишықтың құрылысы дефинитивті сипатқа енеді. Бас миының қарқынды миелинденуі, тікенекті аппараттың қалыптасуы өтеді. Олардың құрылысының қалыптасуы нәресте туғаннан кейін аяқталады. Бір пирамидалық нейронның үстінде 6000-ға дейін тікенектер пайда болады.

Балалардағы ОЖЖ-нің негізгі ерекшклігі дамуының толық жетілмеуімен сипатталады. 7 жасқа дейін ми қабы және ми асты қабының клеткалық құрамы қарқынды дифференцияланады. әсірэссе алғашқы екі жылда бас миының көлемі ұлғайып,организм қызметінің артур байқалады. Жалпы жүйке жүйесінің үдемелі өзгерісі жасқа дейін жүреді. Балалардағы жүйке жүйесінің ерекшелігі

Ерте постнатальды кезендегі жуйке жуйесінің езгерістері оның жетілуімен байланысты өтеді. Нәрестенің ми қыртысында орналасқан нейрон дарының ядро мен цитоплазмасының арақатынасы өте жоғары болады. Бала өскен сайын бұл көрсеткіш төмендей бастарды, өйткені жасушаларда цитоплазманың үлесі аркады. өзгерістер бipiншi болып қыртыстың екінші және төртінші қабаттарында орныққан пирамидалық нейрон дарда байқалады. Түйіршік-жасушаларда, кiші пирамидалық нейрон дарда аталған өзгерістер баяу демиды. Уақыт алға озған сайын синаптикалық байланыстардың саны да өседі.

Нәрестеде бас миы қыртысының кейбір алаңдарында, мысалы маңдай және самой иірімдері аймағында, аксондардың миелинді кабаттары болмайды. Олар бала туғаннан кейін бipaз уакыттан соң пайда болады. Жүйкелік талшықтар мен глияның мөлшері балаларда бipтe-бipтe арта бастарды. Үлкен мидың қыртысының дамуы барысында перэссек адамдарда, нәрестемен салыстырғанда, нейрон дар сиректеу орналасады, бipaқ, жасушалардың жалпы саны өзгермейді. Адамның өміpi ұзарған сайын нейрон дардың саны біртіндеп азия бастарды. Жуйкелік жасушалардың санының азаюы где тарткан және қартайған адамдарда қарқынды жүреді. Жүйке жүйесінің адамның где тартқан шақтағы өзгерісі негізінен мидағы қан тамырларының склеротикалық өзгерістерімен тығыз байланысты.

Бұл кезеңде мидың жұмсақ және қан тамырлы(торлы) қабықтары қалыңдап, известелінеді (қатаяды). Бас миының маңдай және төбе бөліктерінде атрофиялық өзгерістер байқалады. Нейрондарының саны азияды,көлемі кішірейеді,базофильді зеты жойылады,ядросы тығыздалып,пішіні өзгереді. Бас миының кыртысында зиянды әсерлердің салдарынан тез зақымдалатын жасушаларға үлкен көлемді пирамида тәрізді, ал мишыкта алмұрт тәрізді нейрон дар жатады. Дифференциялану барысында жүйке жасушалары көбею қабілетінен айырылады.

Балалардың ми қыртысында нейрон дардың дамуы 1 – нәрестеде 2-3 айлык баллада 3-15 айлык баллада 4-2 жастағы баллада

Сыртқы ортаның залалды әcepлepi, әртүрлі iшкi ауытқулар жасушалардың закымдалуына әкаледі. Мысалы, миға калетін қанның мөлшерінің азаюы, утты затратдың ықпалы, әртурлі стресс тер, шамадан тыс мөлшерде жинақталған зиянды қалдық затрат (мысалы, липофусцин пигменті) нейрон дарда қалпына келмейтін өзгерістердің қалыптасуына әкаледі. Ал бұл жағдай апоптоз жолымен жойылу бағдарламасының басталуына себеп болады. Басқалардан гөpi тезірек зақымдалатын нейроциттер қатарында сезімтал жасушалар көбірек анықталады. Қалған жасушаларда зат алмасу деңгейі қалыпты жағдаймен салыстырғанда көп төмендейді.

Постнатальдық дамудың үш «критикалық периоды» немэссе «жастық кризисін» ажыратады. Жасы Өзгеретін фактор салдары 2 -4 жасқа дейін Ішкі әлеммен қатнасы сферасының дамуы, Сөйлеу формасының дамуы, Санасының дамуы. Тәрбие талабының жоғарлауы, Қимыл әрекетінің жоғарлауы. 6-8 жасқа дейін Жаңа адамдар, Жаңа достар, Жаңа жауапкершілік Қимыл әрекетінің төмендеуі жасқа дейін Ішкі секреция бездерінің құрылысы мен қызметінің артурна байланысты гормоналдық баланс бұзылады. Қарым –қатынас кеңістігі ұлғаяды Жанұясы және мектеппен Конфликт, Ашушаңдық мінез.

Қорытынды Қорытындылай келгенде жүйке жүйесі адам денесіндегі барлық мүшелер мен жүйелердің қызметін басқарып,оның әр –түрлі өзгерістерге бейімделуіне,тіршіліктің қалыпты жүруін қамтамасыз ететін аса маңызды жүйе болып табылады.

Қолданылған әдебиеттер: Афанасьев Ю.И, Кузнецов С.Л, Юрина Н.А Гистология,, цитология және эмбриология. Есимова Р.Ж. Жүйке жүйесінің гистологиясы. Қарағанды 2009 ж. Аяпова Ж.О. Алматы, б. Кузнецов С.Л., Мушкамбаров Н.Н – 600 с. www. google. ru интернет желісі www. referat.ru