10 сынып

ғалым Ө мір сүрген жылдары Еңбегі (нені ашты, зерттеді, тұжырымдады) Қай жылдарда еңбектенді Фалес Шамамен б.з.д жж. Янтарьды теріге ысқанда, оның жеңіл заттарды ө зіне тарту қасиетін аңғарған. У.Гильберт Электроскоп құрастырған 1600 Ш.О.Кулон Кулон заңын ашты Л.Гальвани Жануарлардағы электрлік қасиеттерді зерттеді А.Вольта Вольта бағанасын құрастырды

Ш.О.Кулон қозғалмайтын екі кішкене зарядталған шариктердің бір – бірімен өзара әрекеттесу күшін эксперимент жүзінде анықтады. Ол 1785 жилы өзінің Кулон заңы деп аталып кеткен заңын ашты. Кулон заңы: вакуумдегі қозғалмайтын екі нүктелік зарядтың өзара әрекеттесу күші заряд тар модулінің көбейтіндісіне тура пропорционаленен және олардың арақашықтықтарының квадраты на кері пропорционаленен. Бұл күш осы заряд тарды қосатын түзу бойымен бағытталған. Бұл күшті – Кулон күші деп атайды.

Егер заряд тардың таңбасы бірдей бокса, ххонда q 1 *q 2 >0 заряд тар тебіледі. Егер заряд тардың таңбасы қарама қарсы бокса, ххонда q 1 *q 2 <0 заряд тар тартылады. SI жүйесінде заряд тар бірлігі таңдап алынды. Кулон (Кл) – бірлік уақыт ішінде өткізгіштің бірлік көлденең қимасының ауданы арқылы 1 А ток күшіне тең ток жүрген кезде өтетін заряд. 1 Кл=1А*с.

q 0 зарядқа q 1, q 2... заряд тардың тарапынан әрекет ететін F 1, F 2, ….. күштердің қорытқы F 0 күші барлық күштердің векторлық қосындысына тең болады: F 0 =F 1 +F 2 +…+F n Бұл – қорытынды суперпозиция қасиеті немесе үстемелеу қасиеті деп аталады.

1. Арақашықтығы 3 см әрқайсысы 20 н Кл екі заряд өзара қандай күшпен әркет етеді? k=9*10 9 H*м 2 /Кл 2 2. Екі бұлттың заряд тары 30 Кл және -16 Кл, олар 120 кН күшпен әрекеттеседі. Олардың ара қашықтығын табыңдар. 3. Екі бірдей нүктелік заряд вакуумде 0,1 Н күшпен өзара әрекеттеседі. Зарядтардың арақашықтығы 6 м. Осы заряд тардың шамаларын анықтаңдар. 4. Бір – бірінен 10 см қашықтықта орналасқан кішкентай екі шардың бірдей теріс заряд тары бар және олар 0,23 мН күшпен әрекет етеді. Әр шардағы «артық» электрххондар санин табыңдар.

16 жаттығу 1,3, 4,5 есептерді шығару Үй жұмысы