Тромбоцит б ұ л-? Тромбоцит – қ ан пластинкасы, екі жа ғ ы д өң ес д өң гелек не сопа қ ша құ рылым, диаметрі 0,5-4 мкм(эритроциттен 2-8 есе кіші). Сау адамны ң 1 л қ анында х109/л тромбоцит болады. Орта есеппен тромбоцит 8-11 т ә улік жасайды. Ол с ү йек кемігінде мегакариоциттен т ү зіледі, бір мегакариоциттен қ ан пластинкасы б ө лініп шы ғ ады.

1 жас қ а дейінгі балаларда Ж ү кті ә йелдерде Қ арт кісілерде Эмоциялы қ ө згерістерде(куаныш, реніш, қ ай ғ ы- қ асырет, шаттану ) Тама қ ішкеннен со ң ж ә не ауыр физикалы қ ж ү ктемеден кейін Кешке қ арай к ү ндізгіден к ө бірек Тромбоцитті ң қ алыпты жа ғ дайда жо ғ арлауы

Тромбоциттерді ң химиялы қ құ рамы АТФ ж ә не лизоцим ферменті Адреналин гормоны Ноадреналин гормоны Қ анды ұ йытатын факторлар Тромбостенин белогы

1.Ангитрофикалы қ қ ан тамырды қ оректендіру 2.адгезивті агрегациялы қ (жабысып ү йінді құ ру) 3.Ангиотензивтік ( қ ан тамырын тарылту) 4. Қ ан ұ юту қ ызметі (гемокоагуляция). 5.Тромбоциттер қ анны ң креаторлы қ байланысын, ә сіресе қ антамырларыны ң таби ғ и құ рылысын са қ тайды. Қ ызметі

Қ ан ұ юту қ ызметі (гемокоагуляция). Тромбоцит құ рамында қ ан ұ юын тездететін заттар (оларды ң жалпы саны оннан асады) Олар қ ан ұ юыны ң тромбоциттік т ү рткілері деп аталады: 1-фактор – тромбоциттерді ң бетіне жабыс қ ан плазмалы қ проакцелерин (VI ф), б ұ л протромбинні ң тромбинге айналуын тездетеді, 2-фибриногенні ң фибринге айналуын тездететін фактор. 3-фактор-тромбоциттік тромбопластин. Тромбопластин оны ң мембранасында ж ә не т ү йіршіктерінде болатын фосфолипид. Ол тромбоцит жарыл ғ ан с ә тте сырт қ а шы ғ ып, қ ан ұ юыны ң бірінші кезе ң іне қ атысады.

4- гепаринге қ арсы т ұ ратын фактор, ол гепаринмен ә рекеттесіп, қ ан ұ юын (гемокоагуляцияны)тездетеді. 5- фактор –фибриноген т ә різді зат, тромбоциттерді бір-бірімен жабыстырып, ұ йінді (агрегат) жасалуына ә сер етеді. 6-фактор- тромбостенин (ретрактозим)- ұ йы ғ ан қ анды ты ғ ыздайды, актин мен миозин белоктарына ұқ сас. Б ұ л да актин мен миозин т ә різді жиырылу кезінде АТФ-энергиясын ж ұ мсайды. 7-фактор – антифибирнолизин, фибринолиз жасайтын ферментті ң ә серін т ө мендетеді. 8-фактор – серотонин қ ан тамырларын тарылталды. 9- фактор – фибрині ң са қ талуын қ амтамасыз етеді 10- қ ан тамырларын тарылтатын фактор, 11- агрегация факторы, тромбоциттерді бір-бірімен жабыстырып, ұ йынды құ руды тездететін тромбоксин деген зат. Қ анамырыны ң эндотелиі агрегация ғ а кедергі жасайтын простациклин деген зат б ө ліп шы ғ арады.Осы атал ғ ан ә серлері қ арама- қ арсы 2 затты ң (тромбоксин,простациклин) қ анда ғ ы ара қ атынасына қ арай қ анны ң ұ юы белсенділігі артады не болмаса м ү лдем то қ тайды.

Тромбоциттерді санау ғ а келесі ә дістер қ олданады: - есептегіш камерада санау; - қ ан жа ғ ындысында санау; - геманализатормен есептеу. Тромбоцитті санау ә дісі

Қ анда ғ ы тромбоциттерді ң санын санау: Қ анда ғ ы тромбоциттерді ң саны Джавадян ә дісі бойынша саналады. Тромбоциттер құ рамында ғ ы профермент- протромбокиназа есебінен қ ан ұ ю процесіне қ атысады. Сауса қ тан алын ғ ан қ анды эритроциттерге арнал ғ ан меланжерге 0,5 белгісіне дейін құ йып, 101 белгісіне дейін Реес –Эккер ерітіндісімен ( құ рамы: 5% Na цитраты – 3,8 г, NaCI – 0,57г, метилен к ө гі- 0,15 г, формалин – 0,2 мл)с ұ йылтады.Меланжерді сілкіп араластырады да, тромбоциттер метилен к ө гімен боял ғ анша минут қ а қ оя т ұ рады. Ерітіндіні ң 1 тамшысын жабынды шыны астына есептеу камерасына тамызады. Тромбоциттерді санау микроскопты ң ү лкен объективімен ж ү ргізіледі. Оларды ң санын 25 ү лкен шаршыдан аны қ тайды ж ә не т ө мендегі формуламен 1 мм³ қ анда ғ ы м ө лшерін есептейді: С х 4000 х 200 Х = = М ұ нда ғ ы: Х – 1 мм³ қ анда ғ ы лейкоциттер саны; С – тромбоциттер саны. Джавадян ә дісі

Қ анны ң ұ юын аны қ тауды ң клиникада диагностикалы қ ма ң ызы зор, себебі к ө птеген нау қ астар кезінде адам организмінде қ анны ң ұ ю процестері б ұ зылып, қ ан а ғ уына келтіретін қ ауып ту ғ ызады (инфаркт, инсульт, акушерлік ж ә не хирургиялы қ жа ғ дайларда ғ ы қ ан кету, т.б.) Қ анны ң ұ юын бірнеше ә дістермен аны қ тау ғ а болады: А) Альтгаузен ә дісі. Б ұ л клиникалы қ практикада ке ң ірек қ олданылатын ә дістерді ң бірі ж ә не ол қ анда ғ ы ал ғ аш қ ы фибрин жіпшелеріні ң пайда болу уа қ ытын аны қ тау ғ а негізделген. Осы ә діспен б ө лме температурасы қ алыпты жа ғ дайда ғ ы аны қ тал ғ ан қ анны ң ұ ю жылдамды ғ ыны ң к ө рсеткіші 5-10 мин болады. Ж ұ мысты орындау: Дене жылулы ғ ына дейін ала қ анда қ ыздырыл ғ ан, таза ж ә не құ р ғ а қ шыны бетіне сауса қ тан алын ғ ан қ анны ң 2-3 тамшысын тамызады да, ә рбір 30 с сайын фибринні ң ал ғ аш қ ы жіпшелері инеге ілінгенше, қ анны ң ү стімен ө ткізіп отырады. Қ анды шыны бетіне тамыз ғ аннан бастап, фибрин жіпшелеріні ң пайда болуына дейінгі уа қ ытты секундомермен белгілеу керек. Бірнеше сыналушыларды ң н ә тижелерін салыстырып, қ орытынды жасалады. Қ анны ң ұ ю қ асиеттерін аны қ тау ә дістері

Б ұ л ә діс бойынша қ анны ң ұ ю жылдамды ғ ын аны қ таумен бірге, организмдегі қ анды ұ йытатын кейбір т ү рткілерді ң (фибриноген, антигемофильдік глобулин, протромбин ж ә не т.б.) жеткіліксіздігін білуге болады. Қ анны ң ұ ю уа қ ыты қ ыс қ арса, ол осы процесті ң к ү шейе т ү скенін к ө рсетеді (гиперкоагуляция). Осы ә діспен аны қ тал ғ ан қ анны ң ұ ю жылдамды ғ ыны ң қ алыпты к ө рсеткіштері: басталуы – 0,5-2 мин дейін, ая қ талуы – 3-5 мин дейін болады. Ж ұ мысты орындау: Зерттеуге қ анды сауса қ тан шыны т ү тікшеге (Панченков аспабынан алын ғ ан капилляр ғ а) мм шамасына дейін сорып алады да секундомермен алын ғ ан уа қ ытын белгілейді. Сонан кейін т ү тікшені ептеп қ исайтып, ішіндегі қ анды ортасына қ арай аударады да, оны ң шеттерін сауса қ пен жауып, екі жа ққ а градуске с ә йкес шай қ алтады. Шай қ а ғ анда т ү тікше ішіндегі қ ан еркін қ оз ғ алса, оны ң ә лі ұ йыма ғ анды ғ ы, ал біраздан кейін қ ан баяулап қ оз ғ алса, онда қ ан ұ юыны ң бастал ғ аны деп саналады. Қ ан толы ғ ынан ұ йы ғ анда, т ү тікшені қ исайт қ анда оны ң ішіндегі қ ан қ оз ғ алмайды. Бірнеше адамдарды ң к ө рсеткіштерін салыстырып, қ орытынды жасалады. Сухарев ә дісі

. Б ұ л тромбоцитті – тамырлы қ гемостазды (ал ғ аш қ ы гемостазды) зерттеу ә дістеріне жатады. Ә дісті ң жалпы принципі жара қ аттан ғ ан тері бетінен (сауса қ, құ ла қ ж ә не т.б.) қ анны ң а ғ у уа қ ытын ө лшеуге негізделген. Б ұ л ә дісті ң тромбоциттер қ ызметіні ң туа ж ә не ж ү ре пайда болатын патологиялы қ ө згерістерін аны қ тауда ма ң ызы зор. Ж ұ мысты орындау: Адамны ң қ анын зерттеу ә дісі бойынша (7 А- ж ұ мысы), скарификатормен IV-сауса қ ты тесіп, ал ғ аш қ ы қ ан тамшысын таза тампонмен с ү ртеді. Сонан кейінгі шы ққ ан қ ан тамшысына сор ғ ыш қ а ғ азды ә рбір 30 секунд сайын, қ анны ң ізі қ алма ғ анша тигізіп, белгілейді. Сор ғ ыш қ а ғ азды ң бетіне т ү скен тамшы іздеріні ң санын есептеп, қ анны ң а ғ у ұ за қ ты ғ ын аны қ тайды да, оны қ алыпты жа ғ даймен салыстырады (2-5 мин). Бірнеше адамдарды ң зарттелген к ө рсеткіштерін салыстырып, қ орытынды жасалады. Қ анны ң а ғ у ұ за қ ты ғ ын аны қ тау

Коагулография. Қ азіргі уа қ ытта қ анны ң ұ юын жан жа қ ты зерттейтін ә дістерді ң бірі коагулография ә дісі. Б ұ л ә діс бойынша қ анны ң ұ ю процестеріні ң мынандай к ө рсеткіштері толы ғ ынан аны қ талады: а) қ ан ұ юыны ң бастап қ ы уа қ ыты; б) қ ан ұ юыны ң со ң ы; в) қ анны ң ұ ю жылдамды ғ ы; г) ретракция мен фибринолизді ң басталуы ж ә не жылдамды ғ ы, т.б. Коагулографпен ж ұ мыс ж ү ргізу т ә ртібі; Қ анны ң ұ ю ұ за қ ты ғ ын жазу минут қ а созылады. Ескеру: 1. Қ анды зерттеуге алу ғ а дейін ұ яшы қ ты спиртпен тазартып, одан кейін эфирмен с ү ртіп дистилденген сумен шайып кептіреді 2.Термостат қ уысына ұ яшы қ ты орналастырып, оны 30 мин жылытады. Қ оагулограф қ а жазылып алын ғ ан диаграмманы талдап, қ орытынды жасау керек. Коагулография

видео

Лейкоз Эндокринді аурулар: бауыр, қ ал қ анша без ж ә не ұ й қ ы без кезінде К ө кбауырды ң за қ ыдануы Вирусты инфекция Мононуклеоз Аутоиммунды ж ә не генетикалы қ аурулар Гоше ауруы Алкогольді интоксикация Фолий қ ыш қ ылыны ң ж ә не В12 витаминіні ң жеткіліксіздігі Қ ан суйылтатын д ә рілерді ұ за қ қ абылдау Тромбоцитті ң т ө мендеуі

Ісік ауруларында(бауыр,б ү йрек) Туберкулез Тіндерді ң некрозы Темір тапшылы қ ты анемия кезінде Сепсис К ө кбауырды алып таста ғ ан кезде Лимфагрануламетоз Тромбоциттерді ң жо ғ арлауы