Жоғары мектеп педагогикасының ғылыми-зерттеу әдістері Тексерген: пед.ғ.д. Әмірова Ә.С. Орындаған: 1 курс магистранты Искендирова Э.Т. МПД к Тексерген: пед.ғ.д. Әмірова Ә.С. Орындаған: 1 курс магистранты Искендирова Э.Т. МПД к ШЕТ ТІЛДЕР ЖӘНЕ ІСКЕРЛІК КАРЬЕРА УНИВЕРСИТЕТІ

Жоспары: Әдіснама туралы жалпы түсінік Педагогика әдіснамасы Жоғары мектеп педагогикасының ғылыми-зерттеу әдістері Педагогикалық тәжірибені зерттеу әдістері 2

Әдіснама – әдістер туралы ілім, оларды зерттеушінің ойлау сипатын, оның тайнымдық үдерісінің дамуының жолын анықтаушы ретінде қарастыру қажет. 3 Әдіснама: - ғылыми әдістер туралы теориялық ілім; - әдіс жөніндегі ғылым негізін педагогикалық зерттеулер құрайтын неғұрлым жалпы қағидалар мен әдістер жүйесі; - жаңа педагогикалық білімдерге қол жеткізу тәсілдері жөніндегі білімдер жүйесі; - белгілі бір немесе одна басқа теория мен зерттеу бағдарламасын қабылдауға немесе қабылдамауға ықпал ететін ереже болып табылады.

4 Әдіснамалық зерттеу түсінігі 1970 жылдардан бастап қарастырылды педагогикалық қызметтің заңдылықтарын және құрастыру жүйесін анықтау міндеті бар арнайы-ғылыми зерттеулер жүргізу үшін бағыт ретінде қызмет етеді зерттеу тақырыбын қалай құрастыру керектігін, мәселелерді шешу жолдарын, болжамды құруды, зерттеу логикасының қалай болу керектігі туралы білімдер жиынтығы

5 * Э.Г. Юдин әдіснамалық білімдер құрылымын төрт деңгейге бөледі: философиялық жалпы ғылыми нақты ғылыми технологиялық * Біріншісі, философиялық әдіснаманың деңгейлік мазмұны, тайным ұстайнымы мен ғылымның категориялық апаратын құраса, сонымен бірге философиялық білім жүйесі әдіснамалық қызмет атқарады. Екінші деңгейде, жалпы ғылыми әдіснама теориялық тұжырымдаманы құрып, көптеген ғылыми пәндерге бағыт-бағдар береді. Үшінші деңгей – нақты ғылыми әдіснама, бұл арнайы ғылыми пәннің әдістерін айқындап, зерттеудің ұстайнымдары мен ұйымдастыру жолдарын белгілейді. Төртінші деңгей – технологиялық әдіснама, зерттеудің әдістемесі мен техника сын құрайды. Мысалы, тәжірибелік-эксперимент материалдарын жинақтау, оларды алғашқы талдау, қорытындылау, ұсыныстар беру, т.б. жатады. Сонымен, әдіснаманың барлық деңгейлері бір-бірін толықтырып тұратын жүйені құрастырады.

Педагогика әдіснамасы кең мағынасында – оның пәнін зерттеудің жалпы ғылыми және арнаулы әдістері мен теория сын, ал тар мағынасында – жаңа ғылыми-педагогикалық ақпараттарды алу, оны талдау мен түсіндіру әдістері жүйесін қамтитын жаңа педагогикалық білімдерді алудың тәсілдері туралы жүйе, яғни: педагогикалық ғылымдағы зерттеу қызметінің бағыттарын, оның мақсаттары мен құрылымын, сендай-ақ, жаңа білім алу қағидалары мен әдістерін анықтайтын жалпы гносеологиялық нұсқаулар жүйесі. 6

7 М.А. Данилов педагогика әдіснамасының келесідей анықтамасын ұсынды: «Педагогиканың әдіснамасы педагогикалық қызметті көрсететін педагогикалық теорияның құрылымы мен негіздемелері туралы, білімді алу тәсілдері мен әдістері, қағидалары туралы білім жүйесі болып табылады».

88 Педагогика әдіснамасының пәні Әдіснамашы-ғалым В.Е.Гмурман педагогика әдіснамасының пәнін нақтылауға ұмтыла отырып, оның пәні ретінде педагогикалық шынайылықты тану үдерісі мен оның нәтижесі деп педагогикалық білімдердің жүйесін (жиынтығын) түсіндірді.

Педагогикалық шынайы болмысты тану үдерісін зерделегенде мы на сұрақтар қойылып, мәселелер шешіледі: - зерттеу әдістері, олардың ерекшеліктері мен өзара байланысы - сапалық және сандық сипаттамалардың арақатынасы - мазмұндық және құрылымданған әдістердің мазмұны - ұғымдар мен бейнелердің, ғылыми дәйектер мен болжамдардың мазмұны - зерттеудің типтері мен деңгейлері (логикалық және тарихи; эмпирикалық және теориялық) - педагогика ғылымының дамуын болжаудың әдіснамалық мәселелері және басқалар

Теориялық әдіс –талдау, жинақтау, тұжырымдау, салыстыру, жіктеу, моделдеуге құрылады. Зерттеу әдісі – күрделі тайным сатыларының реті, зерттеудің тайным операцияларының іске асуының белгілі бір тәртібін белгілейтін әртүрлі әдіс-тәсілдерінің жиынтығынан тұрады. Жоғары мектеп педагогикасының ғылыми-зерттеу әдістері 10 Теориялық әдіс –талдау, жинақтау, тұжырымдау, салыстыру, жіктеу, моделдеуге құрылады. Эмпирикалық әдіс директор жинау, сұрыпталған айғақтарды ғылыми жүйеге келтіру. Бұл әдіске бақылау, қажетті құжаттарды зерттеу, әңгімелесу, сауалнама, сұхбаттасу, т.б. енеді. Жобалық болжамды тиянақты айқындай түсу үшін эксперименте қолданылады. Математикалық әдіс – құбылыстар мен қолданыстағы жүйенің арақатынасындығы межелік айырымды сандық сапа арқылы белгілейді. Бұл әдіске регистрациялық тіркеу, шкалалық көрсеткіш, көлемі мен деңгейіне қарай сапқа түзу, т.б. енеді.

11 -Педагогикалық зерттеулердің міндеті- директор мен құбылыстарды түсіндіру жəне оларды аллодын-ала болжастыру Бөлінеді: -іргелі (фундаменталлоды) -қолданбалы -болжам-жабалау (разработки) Педагогика саласындағы зерттеулер – бұл білім заңдылықтары, оның құрылымы мен механизмдері, мазмұны, принциптері мен технологиясы жөніндегі жаңа мəліметтерді алуға бағытталған ғылыми ізденіс процесі жəне оның нəтижесі.

Іргелі зерттеулер нəтижесінде педагогиканың теориялық жəне практикалық жетістіктерін қорытушы жалпы тұжырымдамалар алынады немесе болжам жабалаумен педагогикалық жүйелерді дамытудың моделдері ұсынылады. Қолданбалы зерттеулер – бұл педагогикалық процестің кейбір тараптарын тереңдей тануға, алуан қырлы педагогикалық қызметтің заңдылықтарын ашуға бағдарланған істер. Болжам жаба – бұрыннан белгілі теориялық көзқарастарға негізделген нақты ғылыми- практикалық ұсыныстар дұрыстығын дəлелдеп, оларды практикалық айналымға қосу бағытында істелетін жұмыс. 12

13 тақырып көкейкестілігі негізделеді, проблема нақтыланады, зерттеу нисаны мен дені, мақсаты мен міндеттері айқындалады, негізгі ұғымдары белгіленеді, зерттеу нисаны бастапқы жүйелі талдауға салынып, қызметтік болжам жасалады. зерттеудің стратегиялық жоспары түзіледі, сонымен бірге ідер аллоды директорді жинақтау мен оларды іріктеудің реті жəне негізгі шаралары жасалады.

Əдістер көп түрлі де сан қилы, бірақ жүйелестіре келгенде үш топқа ажыралады: 1) педагогикалық тəжірибені зерттеу əдістері, бұл дегеніміз - білім беру процесін ұйымдастырудың көз аллодымызда қалыптасқан тəжірибесін зерттеудің жолдары. ( бақылау, əңгімелесу, интервью, анкету, оқушылардың жазба, графикалық жəне шығарма жұмыстарын көзден өткеру, педагогикалық құжаттармен танысу ) 2) теориялық зерттеу əдістері, бұл әдіс педагогикалық құбылыстың кей тараптарын, белгілерін, ерекшеліктері мен қасиеттерін біліп, қарастыру үшін қажет. ( талдауды біріктіру (синтез), индуктив жəне дедуктив əдістер) 3) математикалық және статистикалық əдістер, сауалнама, эксперимент жолымен алынған деректемелерді өңдеу үшін, сендай-ақ зерттеліп жатқан құбылыстар арасындағы сандық тəуелділіктерді анықтау мақсатында қолданылып, эксперимент нəтижесін бағалауға, қортындылар сенімділігін арттыруға, теориялық тұжырымдарды негіздеуге жəрдемдеседі. ( тіркеу (регистрация), ранжирование (тəртіпке келтіру), өлшемге түсіру (декодирование) ) 14

Педагогикалық тәжірибені зерттеу әдістері 15 Бақылау Сұхбат (интервью) Анкеттеу зерттеу барысында нақты дерек материал жинақтау мақсатымен қандай да педагогикалық құбылыстың назарға алынуы. қажетті ақпаратты алу немесе бақылау барысында түсініксіздеу болған құбылыстың мəнін аша түсу мақсатымен дербес не қосымша қолданылатын зерттеу тəсілі. ауқымды материал жинақтау үшін қолданылады. Сұрақ жауаптары жазба күйінде қабылданады.

16 Эксперим ент Мұндай жұмыстар оқушылардың даралық қабілеттерінен дерек береді, олардың қандай да бір саладағы ептілік жəне дағды жетістіктерінің деңгейін көрсетеді. Зерттеуші оқу-тəрбие, білім игеру процесін ұйымдастыру практикасында нақты қалыптасқан объектив жағдайлар жөніндегі ақпараттармен қаруланады.

Теориялық зерттеу әдістері 17 Индуктив ә діс Дедуктив ә діс Талдауды біріктіру (синтез)

Математикалық және статистикалық əдістер 18 тіркеу (регистрация) ранжирование (т ə ртіпке келтіру) ө лшемге т ү сіру (декодирован ие)

Қорытынды Педагогиканың жемісті дамы түсуінің басты шорты – ғалымдар мен педагог- практиктердің бірлікті іс-əрекеті. Егер осы теориялық жəне тəжірибелік ізденістер аталған педагогикалық əдістер жүйесін жете білумен жүргізілетін бокса, соның нəтижесінде оқу- тəрбие ұйымдастыру жолындағы табыстары мен жаңалықтары ғылыми тұғырға орнығуы сөзсіз. 19

20 Пайдаланылған әдебиеттер: html А.К.Игибаева, А.Т.Дюсенбаева, Жоғары мектеп педагогикасы. Оқу құралы

Назарларыңызға рахмет! 21