ТРАНСФОРМАТОР

Трансформатор (лат. transformo – т ү рлендіремін) – кернеулі айнымалы токты жиілігін ө згертпей бас қ а кернеулі айнымалы ток қ а т ү рлендіретін статикалы қ электрмагниттік құ рыл ғ ы. Трансформаторды ң ж ұ мыс істеу принципі электро-магниттік индукция құ билысына ж ә не параметрлік эффектіге негізделген. Негізгі элементтері магнит ө ткізгіш ж ә не одна орналас қ ан бірінші реттік орамалар (БРО) мен бір немесе бірнеше екінші реттік орамалардан (ЕРО) т ұ рады.

Трансформатор айнымалы токты ң кернеуін же ғ арылату ғ а немесе т ө мендетуге ареал ғ ан электр приборы. Ү й да ғ датында, трансформаторды пайдаланып, электр приборын кернеуі 127 В желілен кернеуі 220 В желіге ж ә не керісінше қ осу ғ а болады. Егер трансформатор же ғ ары кернеулі желіге ауыстырилып қ отсылса, одна оны кернеуі 220 В желіге қ осу ғ а болмайды. Ө йткені одна алынатын же ғ ары кернеу (380 В-тан астам) транформаторлы қ ж ә не ол ар қ илы қ отсыл ғ ан электр приборларыны ң б ұ зылуына ә келіп со қ труды м ү мкін. Трансформатор та ң да ғ ан кезде оны ң қ уаты электр приборларын бір мезгілде қ оректендіруге ареал ғ ан құ рал-дабды қ тарды ң далпы қ уатынан кем болмауын есть са қ та ғ ан ж ө н.

ТРАНСФОРМАТОРТРАНСФОРМАТОР К Ү ШТІК Б Ө ЛГІШ Ө ЛШЕУ БАЙЛАНЫСБАЙЛАНЫС АВТРАНСФОРМАТОРАВТРАНСФОРМАТОР ИМПУЛЬСТІКИМПУЛЬСТІК

О қ шаула ғ ыш ж ә не желдендіргіш ортасына байланысты трансформаторлар : 1)смайлы (ТМ) 2) құ р ғ а қ (ТС).

Майлы трансформатор Майлы трансформаторда о қ шаула ғ ыш ж ә не желдендіргіш ортасы ретінде трансформатор майи қ олданылса, құ р ғ а қ трансформатор лорда – ауа ж ә не қ аты диэлектрик; арнаты да ғ дайларда данбайтын с ұ ты қ – совтол қ олданылады.

Құ р ғ а қ трансформатор Құ р ғ а қ трансформатор- ө здігінен суыттатын трансформатор. Жабы қ б ө лмелерде та ғ атындалу ү шін қ олданылады.

Ү ш фазалы трансформатор Ү ш фазалы трансформаторларды ң магнит ө ткізгіштігішіні ң құ рилыс ерекшеліктері. Ү ш фазалы кернеуді (Э Қ К) трансформация лоу ү шін ү шфазалы трансформатор қ олданылады. Е ң к ө п тара ғ андорры ө зекшелері бір базы қ ты қ та орналас қ ан (1-сурет) ү ш фазалы ү ш ө зекшелі трансформаторлар. М ұ ндай трансформаторларды ң сипаттамалы қ ерекшелігі оны ң магнит ж ү йесіні ң симметриялы болмауы, отрада ғ ы магнит ө ткізгішті ң ө зекшесі шеткілерінікінен қ ыс қ а. Б ұ л е ң бастысы бос ж ү ріс кезінде білінеді.

Ө зекшелері бір базы қ ты қ та орналас қ ан ү шфазалы ү ш ө зекшелі кернеу трансформаторы: 1 – магнит ө ткізгіш; 2 – т ө менгі кернеу орамасы; 3 – же ғ ар ғ ы кернеу орамасы.

Т ә уелсіз магнитті ж ү йелі трансформаторлар- топтамалы ү шфазалы трансформатор, ол ү ш бір фаза дан т ұ рады М ұ ндай трансформаторлар то қ беретін ү шфазалы желілерде, тарту ж ү йелерінде ке ң інен қ олданынылады.

Ү шфазалы трансформаторлар орамдарыны ң белгіленуі ж ә не дал ғ анну топтары. Жо ғ ары кернеуді ң фазалы қ орамаларыны ң басы латыньша бас ә ріппен А,В,С, алая ғ ы да ғ ынан,Y, X Z пен белгілейді. Т ө менгі кернеулі орамны ң қ ыс қ ыштарын латынь алфавитіні ң кіші ә ріптерімен белгілейді; а,в,с-романы ң басы ж ә не x,y,z-романы ң ая ғ ы (3- сурет). Қ ыс қ а болу ү шін, фазалы қ орамаларды бастап қ ы ә ріптерімен белгілейді Фаза А(а), фаза В(в), фаза С(с), бір фазалы қ романы ң басы мен ая ғ ы еркін етіп та ң дайды. Онда романы ң қ ал ғ ан екі романы ң басы етіп қ ыс қ ыштарды аллоды, содна ши ғ ып орама ғ а орау бірінші романы ң ба ғ ытымен ж ү ргізіледі.

Трансформаторларды ң белгіленуі Трансформаторды ң белгіленуінде ә ріптермен оларды ң конструкция лары ж ә не негізгі электрлік параметрлері к ө рсетіледі. Ә ріптер: біріншісі – фаза санин (О- бір фазалы, Т- ү ш фазалы), екіншісі немесе екеу - сбыту т ә сілін (М-смайлы, С- құ р ғ а қ ; Д- ү рлемелі, Ц-циркуляциялы қ ; ДЦ- циркуляциялы м ә жб ү рлеумен ү рлемелі), ү шіншісі – орама саны (Т- ү ш оранды). Трансформаторды ң ә ріптік белгіленулерінен кейін т ұ ратин бірінші цифр номинал қ уаты (кВА) к ө рсетсе, екінші цифр – ЖК орамасыны ң номинал кернеуін (кВ); со ңғ ы кездері трансформаторды ң берілген конструкция сыны ң ши ққ ан жилын білдіретін қ осымша екі цифрды қ отып ж ү р.