СӨЖ ТАҚЫРЫБЫ: КӨЗ ҰЯСЫНЫҢ ІСІКТЕРІ. ТЕКСЕРГЕН: АКАШЕВА Ж.Е ОРЫНДАҒАН: КӨПТІЛЕУОВА А. МЕЛЛЯТХАНОВА Ф. ТАҒАЙБЕК Т. ТОП : 414 ЖМ АСТАНА 2017 « Астана медицина университеті» АҚ

ЖОСПАР : І. Кіріспе. ІІ.Негізгі бөлім. ІІІ. Қорытынды.

Көру мүшесінде, адама кездэссетін ісіктердің барлық түрі демиды. Олар әр түрлі генезді: көрші аймақтардан таралады (бассүйек қуысынан, жоғарғы жактан, таймырлы қабаттан және т. б.), басқа мүшелердің ісіктерінің метастазы болуы мүмкін және де көздің ішінде орналасқан - бұлшықет, таймыр, нервтің қабырғаларынан пайда болуы мүмкін. Көпшілік жағдайда науқастарда көру мүшесінің біріншілікті ісігі анықталады.

Көздің онкологиялық ауруға шалдығулары ның арасында көп кездэссетін көз ұясының ісіктері (14-28%) арасында көпшілікті қатерлі ісіктер. Ісіктер қатерлі және қатерсіз болады.

ІСІКТІҢ БЕЛГІЛЕРІ: Экзофтальм Көздің алмасының қозғалшықтығының бұзылу ы Көз алмасының репозициясының бұзылысы Көз алмасының деформациясы Көз түбінің өзгерісі

ҚАТЕРСІЗ ІСІК Скелетогенді (остеома,хондрома) Эпителиальді(липома, миома,миксома,гемангиома,нейрофиброма) Көру нервтен (глиома)

ГЕМАНГИОМА Экзофтальммен қатар, көгерулер және қабақтың терісінің ісінуі болады. жөтелде, басты шалқайтқанда, экзофтальм күшейеді Тері асты қан кетулер Дифференциальді диагностика көру мушесінде варикозды тарылуларда, гематома, жарықтар кезінде қолданылады

ЛИМФАНГИОМА лимфа түйіндерінде демиды Ісік лимфаға толы болады Баяу өседі Гемангиомага қарағанда сирек кездэсседі

ГЛИОМА Көз ұясының қатерлі ісігі Экзофтальм Қөздің көруінің төмендеуі(ранний признак) Көз түбінің өзгерістері(көру нервісінің атрофиясы) Дифференциальді диагностикасы ангиома мен қатар, тиреотоксикоз, көз ұясына қан кетумен сипатталады.

НЕЙРОФИБРОМА Эндоневриялық қатерсіз ісік Белгілері: теріде кофе түстес қоңыр дақтар Тұрақты емс-даму ақаулары, психикалық және физикалық даму бұзылысы Бас сүйек қаңқасының асимметриялық өзгерісі

ҚАТЕРЛІ ІСІК Шеңбер тәрізді жасушалы, ұршық тәрізді полиморфты жасушалы саркома Фибросаркома (Fibrosarcoma) Остеосаркома (Osteosarcoma)

ШЕҢБЕР ТӘРІЗДІ ЖАСУШАЛЫ, ҰРШЫҚ ТӘРІЗДІ ПОЛИМОРФТЫ ЖАСУШАЛЫ САРКОМА Өте тез өседі Дамуы айқын инфильтративті, науқастарда көру бұзылыстары арте демиды және көз түбі бұзылысы байқалады: көру нервісінің атрофиясы,тоқырау емізікшелері, қан кетулер, тор қабығының денегартивті өзгерулері. Метастаздар мойын аймағындағы бездерде, өкпеде, мида болады.

ФИБРОСАРКОМА (FIBROSARCOMA) Баяу өседі Ісіктің көз ұясында нақты локализацияланбайды, көз ұясының алдыңғы,жоғарғы,төменгі,артқы бөлімдерінде бірдей орналасады. Фибросаркомаға тән қасиет периорбитоальді бөлікпен тығыз болады, әдетте периорбитальді бөліктен басталады.

Көру мүшесінің негізгі белгісі: айқын және тез дамитын экзофтальм болып сана лады. Көз тек қана алға қарай шығып қана қоймай, оңға немсе солға ауытқуы да мүмкін. Әдетте, көз алмасының, ісік орналасқан аймаққа қарай, қозғалуы белгілі бір деңгейде бұзылады. Көздің қозғалмауының бұзылмауы – ісіктің, көздің бұлшықетті қабатында, орналасу жағдайларында кездэсседі. Экзофтальмның дамуының ізашарлары: (бірақ барлық жағдайда емс) қабақтың ісуі, периорбитальды аймақтың парестезиясы; көрші аймақтарға берілетін, әртүрлі интенсивті аурысынулар, кей кезде ғана кездэсседі. Экзофтальм дамығаннан кейін, көздің көруінің нашарлауы, диплопия, орталық скотома немсе көздің көру аймағының тарылуы байқалады. Көздің түбінде тұнбалық диск, көру нервінің атрофиясы анықталады.

ЭКЗОФТАЛЬМ – БҰЛ БІР НЕМЕСЕ ЕКІ КӨЗ АЛМАСЫНЫҢ АЛҒА ҚАРАЙ ЫҒЫСУЫ БОЛАТЫН, АУРУДЫҢ СИМПТОМЫ.

ЭКЗОФТАЛЬМ СЕБЕПТЕРІ: Жас бездерінің қабынулық аурулары, көздің май ұлпаларының қабынуы, қантаймырларының қабынуы және көздің таймырларының васкулиттері. Көз мүшесінде орналасқан ісіктер. Көз алмасына қан құйылумен жүретін травмалар. Көз мүшесінің веналарының варикозды кеңеюі.

Экзофтальмның ең жиі себептері: эндокриндік офтальмопатия, бұл кезде көздің өзінің иммундық жүйесінің бұзылуынан көптеген тіндер, мүшелер және организмнің кейбір жүйелері зақымдалады. Бұл, ауру да ең бірінші, көру мүшесінің май жасушаларының ісінуі, кейін көзді қимылдататын бұлшықеттердің ісінуі, ал соңында олардың тыртықтануы жүреді. Берілген ауру да, экзофтальм көбінэссе екі жақты да зақымдайды, бірақ бас кезінде біржақты зақымдалу жүруі мүмкін.

ЭНДОКРИНДІ ЭКЗОФТАЛЬМ. Эндокринді экзофтальм – бұл патологиядағы ең негізгі офтальмологиялық проблема болып табылады. Оның 3 клиникалық формасын ажырату белгіленген: Тиреотоксикалық экзофтальм; Ісінулік (қатерлі) экзофтальм; Эндокринді миопатия мен жүретін экзофтальм.

ТИРЕОТОКСИКАЛЫҚ ЭКЗОФТАЛЬМ. Ең алғаш Перримен түсінік берілген (1825 ж), кейінірек – Базедпен (1840 ж). Пациенттер қозғыштыққа, ұйқысыздыққа, қолдарының треморына және тұрақты ыстықтау сезіміне шағымданады. Объективті қарағанда, минадай симптомдарды анықтайды: Клаус– көздердің аса қатты жарқырауы Грефе – көз алмасын төмен қарай қозғалтқанда, үстіңгі қабақтың қалып қоюы

Мебиус –конвергенцияның төмендеуі Штельваг – қабақтардың толық жанасуынсыз жүретін көздердің жиі. Көру мүшесіндегі аурысыну сезімі пайда болады, кейін экзофтальм. Көбінэссе, 2 жақты. Көз алмасының қимылдау көлемі толық сақталған, көз қуысына қарай репозициясы бұзылмаған. Көру функциялары бұзылмаған, көз түбі норма да.

ІСІНУЛІК ЭКЗОФТАЛЬМ. Бұл ауру, әдетте, орта жастағы адамарда пайда болады, көбінэссе әйелдерде, гипертиреоз бен байланысты. Бұл патологияның генезі толық айқын емс. Кейбір дәрігерлер оны гипофиздің алдыңғы бөлігінің дисфункциясымен байланыстырады. Себебі, гипертиреоздың нәтижесі болған тимэктомия. Ол алынып тасталғаннан кейін, тиреотропный гормон көптеп бөліне бастарды

Содан, көру мүшесінің жұмсақ тіндерінің тез дамитын патология лары (ісінулік сіңіру) және экстраокулярлы бұлшықеттердің (интерстициальді ісіну, плазмациттермен, бұлтты жасушалармен, макрофагтармен және мукополисахаридтермен, лимфоциттермен инфильтрация) демиды. Соңғылары 8-10 эссе қалыңдайды. Сосын өте тез дамитын, мина симптом дары бар экзофтальм демиды:

Көз алмаларының қозғалу көлемдері шектелген; ал алдыға қарай шығуы, тиреотоксикоздағыдан да қаттырақ; Ретробульбарлы тіндердің қатты өзгерулерінен, оны қысылуға денег қарсыласу қысымы жоғарылайды. Сол үшін көз алмаларының артқа қарай шегінуі мүлде мүмкін емс болып қалуы мүмкін; Өте тез дамыған экзофтальмдарда, көзішілік қысымның жоғарылауы байқалады.

Ісінулік экзофтальм көптеген ауры, бұзылыстармен бірге жүреді. Олар: тез дамитын «құрғақ» кератит. Кератомаляция болған жағдайда панофтальмитке ауысады.

Субъективті симптомдардан, науқастардың жиі айтатындары: фотофобия, көз жасының ағып кетуі, бөтен зат тұрғандай сезімдер, қысым, орбита айналасындағы аурысыну, заттардың екі эсселенуі. Көру мүшесінің жұмсақ тіндерінің өзгеруі, көру нервісінің өсе келетін қысылуына және осы анатомиялық аймақтағы алдымен веналардың, кейін артериялдық қанайналымның бұзылуы жүреді.

ЭКЗОФТАЛЬММЕН ЖҮРЕТІН ЭНДОКРИНДІ МИОПАТИЯ Бұл ауру гипотиреоз бен қатарласып жүреді. Процесс 2 жақты және жақсы байқалатын көзді қозғалтатын бұлшықеттердің (1 немсе 2) қалыңдауы мен тығыздылумен жүреді. Осының нәтижесінде 1 немсе 2 көз алмасының айқын девиациясымен жүретін диплопия демиды. Кейін көздің ісуіне байланысты, экзофтальм демиды. Көз алмаларының репозициясы қиындаған.

СИМПТОМДА Р : Бәрінен бұрын, экзофтальм – өзі симптом. Ол әртүрлі дәрежеде болуы мүмкін, дым байқалмаудан өте айқын шығуға дейін, кейбір кезде тек тексеру кезде ғана анықтайды. Кейбір кезде специцификалық асқынулар болады. Көз алмаларының алға қарай жылжуынан басқа, қитарлық пен көздегі екі эсселенумен жүруі мүмкін көз қимылдататын бұлшықеттердің қозғалысы бұзылуы мүмкін. Көз алмаларының айқын алға шығуына байланысты, қабақтардың жанасуы мүмкін емс қалуы болады. Көздің қасаң қабығы соған байланысты қорғалмай қалады, ылғалдану азаяды, кейін кератопатия – қасаң қабықтың, кейінгі бұзылуымен жүретін, дистрофиясы дамуы мүмкін. Кейін ол қабынулық процесстерге ауысуы мүмкін. Ең қиын асқыну, ол – көру мен миды байланыстыратын көру нервісінің қысылуы болып табылады. Ол осы экзофтальмның пайда болатын себептерінен – көз қысымының көтерілуінен, пайда болуы мүмкін. Қанағыстың және нерв талшықтарынан сигналды өткізуінің бұзылуы жүреді. Сол себепті ол нерв өліп қалуы мүмкін, ал ол толықтай соқырлыққа алып келеді.

ЭКЗОФТАЛЬМ ДИАГНОСТИКАСЫ : Экзофтальм офтальмологиялық қарау кезінде диагностикаланады – экзофтальмометрия жүргізіледі, хонда арнайы айналар арқылы көз алмаларының орналасуын анықтайды. Қосымша: көру мүшесіндегі, экзофтальмді шақыруы мүмкін, өзгерістерді анықтау үшін компьютерлік томография немсе магниттік-резонансты томография жүргізіледі. Одан басқа, экзофтальмның негізгі себебі болып табылатын эндокриндік офтальмопатия – қалқанша бездерінің гормхондарының деңгейін білу үшін лабораторный зерттеулер және иммундық жүйенің өз тіндеріне денег қасиетін білу үшін зерттеулер қолданылады.

ЕМІ : Экзофтальмның емі – оның себебі мен дәрежесіне тікелей байланысты. Эндокриндік офтальмопатия кезінде қалқанша бездердің функциясы тексеріледі, жүйелі түрде глюкокортикостероидтар тағайындалады. Қабынулық процесстер кезінде массивті қабынуға қарсы, антибактериальды терапияны тағайындайды. Қабынудың токсикалық әсерлерін төмендетеді, керек жағдайда хирургиялық операция жүргізеді. Онкологиялық жағдайлар кезінде сәйкес ем жүргізеді: операция, сәулелік терапия, химиотерапия және олардың мүмкін болатын комбинация лары. Айқын экзофтальмда, ең бірінші, көру нервісінің қысылуында, май тіндерінің алып тастауы арқасында көзішілік қысымды түсіретін операция жүргізіледі. Қасаң қабықтың зақымдалуына байланысты, қабақтарды белгілі бір уақытқа тігіп қояды. Себебі, солей қасаң қабық қалпына келеді. Қосымша, қалпына келтіретін мазьдар мен гельдер тағайындалады.

ЛИТЕРАТУРА : oftalmologii/new/novoobrazovanija-glaznicy.html oftalmologii/new/novoobrazovanija-glaznicy.html ht ml