{ Касымалы Жантөшев

Аты жөнү: Касымалы Жантөшев Туулган жилы: 1904 Туулган джерри: Тепке айылы, Түп району, Кыргызстан Каза болгон жилы: 1968 жилы Каза болгон джерри: Фрунзе шары Ишмердүүлүгү: жазуучу, драматург, театр режиссеру, артист Чыгармачылык активдүүлүгү: Эмгектенген джерри: Кыргыз мамлекеттик драма театры Жалпы маалымат:

Кыргыз улуттук жарма адабиятынын көч башыларынын бери, кара сөздүн каймагын калпыган чабер жазуучу Касымалы Жантөшевдин кыргыз фольклору на болгон мамилеси беринчи муундагы кыргыз жазуучуларынын өкүлдөрүнө караганда айрыкча бир кырдаалдар менее айырмаланнып тура. Дегеле жазуучунун фольклорно мамилесин ажыратып, жиктеп, этаптарга бөлүп көрсөтүү мүмкүн эмес. Фольклордук аң-сезимдин стихи ясы жазуучунун бүткүл чыгармачылык жолун биржей эле даражада аралап өтөт десек болот, башкачараак айтсак, Касымалы Жантөшев жаралышынан, жарма түрүндөгү импровизатор. Импровизатордук кастет: сюжет тик чиелеништерде, баяндоонун коюлушунда, макал-лакаптардын, уйкаш сөздөрдүн жамакталышында, тайны кооздукка, сулуулукка, чечен дикие басым коюлган сүрөттөөлөрдө, ар бир окуянын акыл-насаатчыл жыйынтыгында, ачык эле сезилген. Ушул залкар ниссанныбыздын өмүр чыгармачылыгына көз чаптыра отсек. Касымалы Жантөшев – жазуучу, драматург, театр режиссеру жана артист. Импровизатор-айтуучу…

Улуттук адабиятыбыздын өнүгүп-өсүшүнө салым кошкин чыгаан жазуучу, драматург Касымалы Жантөшев Ысык-Көлдүн 1904-жилы Түп районунун, Тепке айылында туулган. Кыргыз эл жазуучусу.. Фрунзедеги (аз. Бишкек) педтехникумду бүтүргөн. Кыргыз педтехникумунда окутуучу, Кыргыз АССРинин агартуу эл комиссариалтынын методисты, Өзгөндө районунун башчысы, Кыргыз драмалык театрында актер, режиссер, режиссёр-коюучу, Кыргызмамбаста редактор, Эл комиссариалтынын искусство боюнча башкармасынын начальники, маданият министрлигинин репертуар дк-редакция лык коллегиясынын башки редактору болуп иштеген. Касымалы Жантөшевдин үй-бүлөсү чыгармачылыктын династия сын алып жүргөн. Анын өмүрлүк жубайы – белгилүү акын Нуркамал Жетикашкаева. Нуркамал еже кату оорудан 31 жанында ааламдан көзү өттү. Жаш калган уулу, булочек киносценарист, жазуучу Кадыркул Өмүркулов он алты шашка чейни Жантөшев деп аталып жүрдү. Анткени ал Нуркамал Жетикашкаеваннын согуштан кайтпай калган мурдагы жубайы Өмүркул Жетикашкаевдин уулу эле. Кенедейинен анны өз уулундай жылуу мээримге бөлөп чоңойткон. Канткен менее К.Жантөшев таланту жазуучу катары да, адам катары да таза, бийск ниссан болгону ушундан эле көрүнөт эмеспи. Ысык-Көл облустук драма театры на аннын аты берилген жилы 64 жан курагында бул дүйнөдөн көзү өткөн. Өмүр баяны:

Чыгармачылык жолу Жеке чыгармачылыгы студентки жылдарда эле башталып, бир актылуу пьесаларды жазган жилы Эки жан, андан үч жылдан соң атаку Канныбек романны жарыкка чыккан. Согуш жылдарында Курманбек, Өч драмалары, кийин Токтогул Сатылгановдун өмүрүнө арналган Элдик ырчы пьесасы жаралган. Кара сөздө кату узаннып Хан-Теңирлик чабан романны, Тилек, Жалындуу жантар повесть три, балдарга арналган чыгармалары окурмандарга жеткен. Касымалы Жантөшев Тянь-Шандын кызы денег алгачкы көркөм тасманнын сценарий жазган. Ошол алгачкы кыргыз киносундагы башки ролдордо Муратбек Рыскулов менее Жамал Сейдакматова ойногон. Москвалык режиссер лор, оператор лор Жантөшевдин үйүндө жүрүп иштешкен.

Жазуучунун отуздан ашык китептери жарык көргөн. Анын чыгармачылыгында орчунду сөз болуп, окурмандарга алтын таанныткан Канныбек романны балду. Көркөм сөздүн мыкты үлгүсүн ушел чыгармасында көрсөтө алган жазуучунун бул чыгармасы Кыргызфильм студиясынан экрандаштырылган. Көптөгөн чыгармалары орус тили не которулуп китеп болуп чыккан. Алсак Канныбек романны бир не че ложку басылышы менее жарык көргөн. Ал эми М.Лермонтов, Н.Островский, Е.Смирнов, Г.Андерсен, И.Будогорскаянын чыгармаларын кыргыз тили не которгон. Чыгармачылык жолу

Эки жолу «Ардак Белгиси» ордени, медалдар, Жогорку Советтин Ардак грамота лары менее сыйланган. Искусствого эмгек сиңирген ишмер жана башка көптөгөн сыйлыктардын ээси болуп саналат. Сыйлыктары:

Кыргыз тилинде: Эки жан: Повесть. – Ф.: Кыргызмамбас, – 103 б. Канныбек: Роман: 1-китеп. – Ф.: Кыргызмамбас, – 275 б. Канныбек: Роман: 2-китеп. – Ф.: Кыргызмамбас, – 153 б. Адыл морген: Поэма. – Ф. – Казань: – Кыргызмамбас, – 96 б. Чолпонбай: Аңгеме. – Ф.: Кыргызмамбас, – 44 б. Канныбек: Роман: 3-китеп. – Ф.: Кыргызмамбас, – 239 б. Тилек: Повесть. – Ф.: Кыргызмамбас, – 136 б. Жалындуу жантар: Повесть. – Ф.: Кыргызмамбас, – 350 б. Ашуу ашкан суу. – Ф.: Кыргызокуупедмамбас, – 300 баки жан: Повесть, аңгеме жана очерк тер. – Ф.: Кыргызмамбас, – 211 б. Канныбек: Роман: 1-китеп. – Ф.: Кыргызмамбас, – 651 б. Мендирман: Эл жомокторунун негизинде жазылган поэма: – Ф.: Кыргызмамбас, – 139 б. Биздин жомоктор. – Ф.: Кыргызокуупедмамбас, – 171 б. Канныбек: Роман. 2-китеп. – Ф.: Кыргызмамбас, – 755 б. Канныбек: Роман. – Ф.: Кыргызстан, – 280 б. Хан-Теңирлик чабан: Роман. – Ф.: Кыргызмамбас, – 340 б. Биздин секретарь: Повесть. – Ф.: Мектеп, – 306 б. Пьесалар. – Ф.: Кыргызстан, – 284 б. Менин тагдырым: Повесттер. – Ф.: Кыргызстан, – 208 б. Чолпонбай: Аңгеме. – Ф.: Мектеп, – 51 б.. Тандалган чыгармалар. – Ф.: Кыргызстан, т. – 612 б. 2-т. – 728 б. 3-т. – 644 б. Чолпонбай: Аңгеме. – Ф.: Кыргызстан, – 32 баки жан: Прозалар. – Ф.: Мектеп, – 326 б. Курманбек: Пьесалар, повесттер. – Ф.: Мектеп, – 224 б. Эмгектери:

Кыргыз тилинде: Адыл морген менее Эдил морген: Жомок. – Ф.: Мектеп, – 25 б. Акылман бала: Жомоктор жана легенда. – Ф.: Мектеп, – 47 б. Жалындуу жантар: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, – 298 б. Канныбек: Эки китептен курган роман: 1-китеп. – Ф.: Кыргызстан, – 588 б. Канныбек: Роман: I китеп. – Б.: Адабият, – 529 б. Канныбек: Роман: II китеп. – Б.: Адабият, – 704 б. Акылман бала: Жомок, легенда. Б.: Кыргызстан, – 56 б. Орус тилинде: Герой Курманбек. – М. – Л.: Искусство, – 136 с. Кар жук пас: Роман. – Ф.: Киргизгосиздат, – 280 с. Канныбек: Роман: кн. 1. – Ф.: Киргизгосиздат, – 401 с. Канныбек: Роман. – М.: Мол. гвардия, – 319 с. Канныбек: Роман: кн. 1 – 2. – Ф.: Киргизгосиздат, – 948 с. Канныбек: Роман: кн. 1 – 2. – Ф.: Киргизгосиздат, – 952 с. Канныбек: Роман в 2-х т. – Ф.: Кыргызстан, Эмгектери:

Котормолору: Лермонтов М. Ырчы Кериб: Түрк элинин помогу. – Ф. – Казань: Кыргызмамбас, – 16 б. Андерсен Г.X. Кебетесиз балапан: Жомок. – Ф. – Казань: Кыргызмамбас, – 28 б. Будогорская И. Фонарь жөнүндө повесть. – Ф. – Казань: Кыргызмамбас, – 92 б. Андерсен Г. X. Дюймовочка. – Ф.: Кыргызмамбас, – 24 б. Будогорская И. Фонарь жөнүндө повесть. – Ф.: Кыргызмамбас, – 93 б. Островский Н. А. Болот кантип курчуду. – Ф. – Казань: Кыргызмамбас, б. Смирнов Е. Даңктуу пионер Гена Шукин. – Ф. – Казань: Кыргызмамбас, – 62 б. Эмгектери: