С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ Ішкі ағза аурулары кафедрасы Гастроэнтерология КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА СӨЖ тақырыбы: Крон ауруы Орындаған :Ерғонысова.Б Тобы: ЖМ Қабылдаған: Серікболқызы.С

Кіріспе Негізгі бөлім: Анықтамасы Этиологиясы Патогенезі. Жіктелуі Клиникалық көріністері. Диагностикасы. Зерттеу әдістері мен емдеу әдістері. Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КРОН АУРУЫ асқорыту жолының әртүрлі бөліктерінің сегментарлы зақымдануымен жүлетін және зақымдану процесі гранулемалық қабынумен сипатталатын созылмалы рецидивтеуші ауру. Асқорыту жолының кез келген аймағы зақымдалуы мүмкін. Ең жиі жіңішке ішек 70%, мықын ішектің терминальды бөлігі, тоқ ішек 30 % жас аралығында пайда болады. Әйелдер мен еркектер арасында таралу жиілігі бірдей.

Этиологиясы: Вирустар, хламидиялар, иерсиниялар; Патогендік энтеробактериялардың, анаэробтық микробтардың және ішек таяқшаларының патогенді түрлерінің көбеюі; Бифидобактериялардың азаюы; Тағам құрамында өсімдік клетчаткасының тапшылығы; Химиялық консерванттарды және бояуларды тамаққа көп мөлшерде қосу; Оральдік контрацептикалық дәрмектерді жиі қабылдау;

Ішек тіндерінің антигендеріне Іg А класына жататын аутоантиденелер түзіледі және ішектің шырышты қабатында сенсибилизацияланған лимфоциттер жиналлоды. Осыдан асқорыту жолында гранулемалық қабыну процесі, жаралар және некроздар демиды. Алдымен шырышты қабатта гранулема тәрізді инфильтрата түзіледі және лимфалық фоликулалар мен пейерлік түймедақтар гиперплазияланады. Гранулемалар лимфоциттерден тұрады, ортасссында Ланганс жасушаларына ұқсайтын алып жасушалар болады. Жүре бара гранулемалық процесс ішек қабырғасының барлық қабаттарына, таймырларына, лимфа түйіндеріне тара лады. Шырышасты қабатта гиперплазияланған лимфалық фолликулалар тесіліп, жараға айналлоды. Ішектің ішкі бетінде ұзыннан және көлденең орналасқан саңылау тәрізді терең және жіңішке жаралар пайда болады. Шырышты қабат ісініп, томпаяды. Эндоскопиялық көрінісінде ішектің ішкі қабаты тассс төсеген көшеге ұқсайды. Процесс шырышты қабаттан басталып, барлық қабаттарын қамтиды, ішек трансмуральды қабынып, сірлі қабатқа дейін тара лады.Сірлі қабаттың қабынуынан ішектің ілмектері бір-бірімен және көрші ағзалармен жабысып, инфильтрата түзеді. Пальпация кезінде ауырсынатын, қозғалмалы шамбалы тығыз ісік тәрізді құрылымдар анықталлоды. Жаралардың тереңдігінен абсцесс термин жиланкөздер пайда болады. Жараның тыртықтанып жазылуынан ішектің өзегі тары лады. Патогенезі

Жіктелуі Клиникалық сайты сына байланысты жіктелуі: Жедел Созылмалы ІІ.Зақымдану процесінің орналасуына байланысты жіктелуі: Жіңішке ішекте Илеоцекальды аймақта Жіңішке және жуан ішектің сегменттерінде Ішектің басқа ағзалармен қосыла зақымдануымен.

Клиникалық көрінісінде байқаллоды: Ішектік синдром Өткір қабынудан болатын эндотоксемия Ішектен тыс зақымданулар Мальабсорбция синдромы Клиникалық түрлеріне байланысты жіктелуі: қабыну инфильтративті- (тоқ ішекте босым) профузды диарея, өткір қабыну белгілері, дене салмағының төмендеуі. стеноздаушы (ішек тарылуына әкалетін)- (жіңішке және илеоцекальды ішекте босым) ішек өтімсіздігін тудырады. перфорациялық (фистулалар түзілуіне әкалетін)- абдоминальный инфильтрата, ішекаралық жиланкөздер мен абсцесс тер демиды.

Ауруға тән симптом дар: Іштің өтуі, іштің ауыруы, тез арықтау, қызудың әлсін әлсін биіктеуі. Іштің белгілі бір аймағы ауырады, ауыратын аймақ зақымданған ішектің проекция сына сәйкес каледі. Іштің ұстамалы ауыруы бірнеше жил дерттің жалғыз белгісі болуы мүмкін. Іш ауырған кезде дене қызуы жоғарлайды. Процесс мықын ішектің төменгі бөлігінде орналасса хонда көрініс аппендицитке ұқсайды. Бұл кезде диагноз арте қойылады себебі операция кезінде ішектің қызарып, ісінуі және шажырқай бездерінің ұлғаюы бірден көзге түседі. Науқастарда көптен кале жатқан анемия, себепсіз (диареясыз) арықтау, жедел басталатын қызба дерттің жалғыз белгісі болуы мүмкін.. Дерттің өршу кезінде қызба биіктейді, анорексия, әлсіздік, шаршағыштық пайда болады. Іш ауырады, іш өтеді, шұрқырайды және кебуі байқаллоды. мальабсорбция синдромы жіңішке ішектің көлемді зақымдануында немесе резекциясынан кейін пайда болады.

Крон ауруының асқынулары: Жыланкөздер Артқы шығару аймағының зақымданулары Ішек стеноз дары Ішектің перфорациясы Ішектен қан кету Уытты мегаколон Екіншілік амилоидоз В12 тапшылықты анемия Аспаптық және лабораториялық зерттеулер: Жалпы қан анализінде -В12 тапшылықты, теміртапшылықты, постгеморрагиялық анемиялардың белгілері, лейкоцитоз, ЭТЖ-ның жоғарлауы. Биохимиялық қан анализінде -жедел фазалық көрсеткіштердің жоғарлауы, гипоальбуминемия, гиполипидемия, гипогликемия, гипокальциемия.

Рентгенологиялық зерттеу: (энтероскопия, ирригоскопия) Шырышты қабаттың көлемі әртүрлі жара лары, тассс көше көріністері, ішек контурындағы тікен тәрізді өспелер, зақымданған ішек бөліктерінің қысқаруы. Эндоскопия (сигмоидоскопия, колоноскопия) кезінде шырышасты қабаттың ісінуі, таймыр өрнегінің жойылуы, инфильтрациялық фазадағы жаралар, ішектің стриктура лары. Шырышты қабатты морфологиялық зерттеу кезінде -биоптата туберкулоидтық және саркоидтық типті гранулемалар анықталлоды. Нәжістің анализі: стеаторея, Грегерсеннің оң сына массы, белоктың болуы, микрофлораның дисбактериозға тән өзгерістері.

Дәрісіз ем Диета 4, 4 б Өршу кезінде аз-аздан жиі күніне 5-6 лет тамақтандыру; Диарея ұзақ уақыттан кале жатса белок мөлшерін көбейту 1,3-2 г/кг тәулігіне; Қантты мол тағамдарды шектеу, себебі ол аурудың өршуіне түрткі болады; Іш өтуін тоқтату үшін лактозасыз (сүтсіз) тағамдарды ішкізеді; Стеаторея бокса- майдың мөлшерін шектеу; Темірдің, фолей қышқылының, майдан еритін витаминдердің тапшылығын жою.

Дәрілік емі Дерттің ауырлығына байланысты. Қабынуды тез басу үшін вена ішіне гидрокортизон 100 мг күніне 3 лет 5 күн енгізеді. Қосымша трихополды 500 мг күніне 3 лет ішкізеді. айнуы басылған соң гидрокортизонды преднизолонға ауыстырады, оны тәулігіне 40 мг ішкізе бастарды. Ауыр анемия бокса гемотрансфузия жасаллоды. Егер науқастың жағдайы жақсармаса асқынуға күдіктену қажет, бұл кезде хирургиялық ем көрсетіледі. 5-аминоқышқыл туындыларымен емдеу- глюкокортикоидтардың альтернативті емі болып табылады. Сульфасалазин күніне 2 г ішкізеді, месалазин күніне 1200 мг (преднизолон мен қатар). Дисбактериозды емдеу-метронидазол мг күніне 3 лет немесе ципрофлоксацин 500 мг күніне 2 лет. Стероидты ем нәтижесіз бокса цитостатиктер беріледі-азатиоприн 2- 2,5 мг/кг тәулігіне преднизолон мен бірге, ұзақтығы 1 ай.соңғы кездері преднизолон мен бірге циклоспорин 5-10 мг/кг/тәул қолданылуда.

Қорытынды Телімсіз ойық жаралы колит (ТОК) – ішектің дисталды бөлімдерінде орналасқан сілемейлі қабығының ойық жаралы некрозды өзгерістерімен сипатталатын тоқ ішектің созылмалы қабынбасы. Алғашқыда өзгерістер тік ішекте басталлоды, кейіннен төменге қарай жилжиды жəне шамамен 10% жағдайда барлық тоқ ішекті жайлап аллоды. Ішектің қабырғаларының барлық қабаттары процесске қамтылуымен қатар жүлетін асқазан-ішек жолдарының əртүрлі бөлімдерінің үзілмелі (сегментарлық) зақымдануымен сипатталатын телімсіз біріншілікті-созылмалы, гранулематозды қабынбалы ауруы. Тесіктер (свищи - жиланкөз) мен абсцесстердің пайда болуы трансмуралды қабынудың нəтижесі болып табылады.

Внутренние болезни. В.И.Маколкин, С.И.Овчаренко Москва Медицина 1999 Внутренние болезни. С.Л. Касенова Алматы, 2005 Учебно – методическое пособие Машкунова О.В. Алматы Ішкі аурулар С.Л.Қасенова Алматы 2008