Экологиялық факторлар табиғаты жағынан қаншалық әр алуан болмасын, олардың әсерінің нәтижелері экологиялық тұрғыдан салыстыруға келеді, өйткені әрқашранда организмдердің тіршілік әрекетінің өзгерісі арқилы білінеді.Осы тәуелділікті талдау, оның төмендегідей заңдилықтарын этап көрсетуге мүмкіндік береді: 1. фактордың белгілі бір мәндерінде организмдердің тіршілік ету үшін ең қолайлы жағдай туады: бұл жағдайлар оптималды жағдайлар деп аталлоды. 2. фактордың мөлшері оптималдық жағдайдан неғұрлым көбірек ауытқыса, дара организмдердің тіршілік әрекеті де солғұрлым нашарлай түседі; осыған байланнысты қалыпты тіршілік ету аймағы айқындаллоды. 3. фактор мөлшерінің дара организмдер қалыпты тіршілік сеть алтын аралығы төзімділік шектері деп аталлоды; төзімділіктің төменгі және жеғарғы шектері ажыратылады.

Қоршаған орта факторлары 1.Абиотикалық фактор- өлі табиғаттың әсері, оған айналадағы орта, яғни өлі табиғатты құрайтын жеке құрамды бөліктері жатады. 2.Биотикалық фактор- тірі организмдердің әсері, оған ағзаландың тіршілік әрекетіне байланнысты бір- біріне тигізетін сан алуан әсерлері жатады. 3.Антропогенді фактор-адамның әр түрлі іс әрекетінің әсерлері, оны биотикалық факторлар қатарына жатқызып келген болатын. Бірақ соңғы кездегі адамның іс-әрекетінің табиғатқа қарқынды, әрі жан-жақты ықпал сетьтіне байланнысты ол жеке қарастырылады.

Эукариоттар және прокариота Жасушалық құрилысы бар тірі ағзаландың барлығы ядросыздар (прокариота) және ядролылар (эукариот тар) болып екі топқа бөлінеді. Жасушалық құрилысы ұқсас өсімдіктердің, жануарлардың және саңфрауқұлақтардың барлығы эукариот тарға жатады. Сонимен бірге өсімдіктер, жануарлар және саңфрауқұлақтар ағзаланы жасушаланының аралығында тіршілік әрекеті үдерістерінің құрилысы мен физиологиялық ерекшеліктерінде айырмашилық бар. Өсімдіктер жасушасына пластид тердің, ірі вакуольдің және жасунықтан тұратын жасуша қабығы болуы тән қасиет. Өсімдік жасушаланындағы қор затраты крахмал болып есептеледі.Саңфрауқұлақтар жасушаланының қабырғасы хитиннен түзілген, пластид тері болмайды. Қорға жиналған зат - гликоген.

Прокариоттар Прокариоттар ғ а микроорганизмдер мен к ө к-жасыл балдырлар жатады. Прокариоттарды ң м ө лшері ө те кішкентай. Прокариоттарды ң эукариот тардан айырмашилы ғ ы оларды ң ай қ ындал ғ ан органоидтері, я ғ ни эндоплазмалы қ торы, Гольджи жиынты ғ ы, митохондрия лары болмайды. Жануарларды ң ж ә не ө сімдіктерді ң жасушаланында жаксы ай қ ындал ғ ан т ү йіршіктер болады. Олар н ә руыз, май ж ә не гликоген сия қ ты қ ор затратынан т ұ рады. Прокариотты ң эукариот тан негізгі айырмашилы ғ ы одна қ алыптаскан ядросы ж ә не хромосома лары болмайды. Ертеде прокариоты организмдер ар қ илы ө те к ө п ж ұқ палы аурулар тара ғ ан. К ө птеген елдерде халыкты ң аурудан қ ырилып қ ал ғ анны тарихтан белгілі. Олар тырсы қ а қ, к ү йдіргі, оба аурулары. Ж ұ купалы аурулар ғ а жататын жі ң ішке ауруы, сарып, іш ө ту ж ә не с ү зек сиякты ауру т ү рлері адамдар ү шін қ азір де қ ауіпті. К ө птеген ішек ауруларын прокариота тудырады.

Эукариоттар (грек. еu – жа қ сы, толы ғ имен ж ә не karyon – ядро) – құ рамында ядросы бар организмдер. Этюд ғ а барлы қ же ғ ары стыда ғ ы жануарлар мен ө сімдіктер, соднай-а қ бір немсе к ө п жасушалы балдырлар, са ң фрау құ ла қ тар ж ә не қ арапайымдар жатады. Этюд жасушаланы прокариотамен салыстыр ғ ранда к ү рделі келеді. Этюд жасушаланы к ө птеген ішкі мембраналанмен жеке б ө ліктерге б ө лінеді. Б ұ л б ө ліктерде бір мезгілде бір- біріне т ә уелсіз ә р т ү рлі хим. реакциялар ж ү реді. Клетка ядросы, митохондриялар, пластид тер цитоплазма дан екі қ аббат мембрана ар қ илы шектеледі. Ядрода жасушанны ң генетик материалдары шо ғ ырланады.

Автотрофтар ж ә не Гсетьретрофтар Автотрофты а ғ залан қ оршал ғ ан отрада ғ ы бей органикалы қ заттардан фотосинтез немсе хемосинтез процесі н ә тижесінде тіршілігіне қ ажетті органикалы қ зат т ү зетін организмдер; химиялы қ реакциялар барысында босайтын энергияларды немсе с ә уле энергиясын пайдалана отыра органикалы қ емс қ оспаландан органикалы қ заттарды синтездеуші а ғ залан. Автотрофты а ғ залан ғ а кез-келген жасыл ө сімдіктер жатады.

Гсетьротрофты а ғ залан- негізінен дайын органик. заттармен қ оректенетін организмдер. Олар ө з денесіні ң құ рамын бей органик. Гсетьротрофты а ғ заланге адам ж ә не барлы қ жануарлар, паразиттік желмен тіршілік сетьтін ө сімдіктер, са ң фрау құ ла қ тар, к ө птеген микро аз ғ алан жатады. Гсетьротрофты а ғ залан энергичны органик. заттарды ң биол. тосты ғ урны ң ар қ асында аллоды.

Фототрофтар ж ә не хемотрофтар Хемотрофтар энергия к ө зі ретінде органикалы қ ж ә не бей органикалы қ заттарды қ олданатын бактериялар. Хемотрофтар екі топ қ а б ө лінеді: хемолитотрофтылар қ уатты органикалы қ емс заттарды толы қ тырудан аллоды. хемоорганотрофтылар к ө міртек пен қ уатты органикалы қ заттардан аллоды. Фототрофтар - биосинтез реакциясы ү шін к ү н с ә улесіні ң энергиясын пайдаланады.