«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» АҚ Эпидемиология кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: Эпидемиологияның даму тарихы Орындаған: Алпамыс А Байсалбаева С Билялова Г Тексерген: Есенова Д.К Топ: ЖМ 327 Астана 2017 ж

Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім –Эпидемиологияның даму тарихы Қорытынды Пайдаланылған әдебиетер

Кіріспе Эпидемиология (эпидемия және грек. logos – ілім) – жұқпалы және инвазиялық аурулардың панда болуы мен таралу заңдылықтары, сол ауруларды жою шаралары туралы ғылым. Эпидемиология екі бөлімінен тұрады: 1)жалпы эпидемиология – жұқпалы аурулардың заңдылықтары мен олармен күресу, жою және олардың алтын алудағы теорияның, әдістемелік және ұйымдастыру негіздері туралы білімнің жиынтығын қамтиды; 2) жеке эпидемиология – белгілі бір жұқпалы ауруға тән ерекшеліктерді жан-жақты зерттейді. Эпидемиология микробиология, гигиена, паразитология, иммунология, жұқпалы аурулар клиникасы, т.б. жаратылыстану ғылымдарымен тығыз байланысты.

Эпидемиология пәнінің даму тарихы Ертедегі Шығыс Азия халықтары инфекциялық аурулардың мәні туралы кейбір мағлұматтардан хабар дар болған. мысалы, олар алапес ауруының жұқпалы екенін білген,хондай ауруларды халық арасынан аластаған немсе ерекше алапестер қорасына қамаған. Қытайда осыдан 3 мың жилдан астам уақыт бұрын халықты шишекке его әдісі қолданылған. Қазақстан жерінде Өтебойдақ Тілеуқабылұы денег халық емшісі шишекке егоді осыдан 500 жил бұрын шамасында, ал Дженнерден 350 жил бұрын жасап, іс жүзінде пандаланып көрген. Инфекциялық ауруларды тірі қоздырғыштардың тудыратындығы алғаш рет Гиппократтың (біздің дәуірге дейінгі ж.) және басқа да Греция және Рим ғалым –философтарының еңбектерінде болжам ретінде айтылған. Тек қайта өркендеу дәуірінен бастап медицина ғылымы дамы түсті. Эпидемиялардың панда болу себептерін түсіндіруде 2 түрлі бағыт панда болған: миазматикалық және контагиялық болжамдар Миазматикалық болжам бойынша эпидемиялардың себебін қоршаған ортаның ластануымен түсіндірген:түрлі комета,метеорит және вулкан. Контагиоздық (жанасу, инфекция) болжаушылар

Жұқпалы ауруларды тірі қоздырғыштар тудыратыны туралы алғаш рет Гиппократтың еңбект ерінде айтылған.

Жұқпалы ауруларға күрес шаралары тәжірибелерінің қорытындысы ретінде Эпидемиология көне замена бері белгілі. Мыс., б.з.б ж. Қытайда шишек ауруларына қарсы его әдісі қолданылған, Үндістанда індетке қарсы санитарлық заң болған. Қазақ жерінде ғұлама ғалым, емші Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы шишек ауруларына қарсы вакцина егоді осыдан 500 жил бұрын пандаланған. Ал Шығыс Азия елдерінде алапес ауруларының жұқпалы екенін біліп, хондай науқастарды оқшаулап, арнайы алапес үйіне қамаған. Ертедегі Римде өлікті қала ішіне жерлеуге рұқсат етілмеген. Қайта өркендеу дәуірінде жұқпалы аурулар туралы ғыл. негіз қалыптаса бастарды. Осы кезде Эпидемиологияның дамуына үлкен үлес қосқан италиялық ғалым Дж. Фракастро (1478 – 1553) балды. Ол ауру тарататын микроорганизмдерді зерттеді. Ағылшын дәрігері Т.Сиденхем (1624 – 89) скарлатина, хорея, подагра, т.б. жұқпалы ауруларына алғаш ғыл. сипаттама берді. Оны ағылшын Гиппократы деп атайды. 18 ғ-да орыс дәрігері Д.С. Самойлович (Сущинский) (1744 – 1805) оба індетімен күресу тәжірибесі негізінде Ресейде Эпидемиологияның негізін салды.

Ежелгі Грецияда epidemia сөзі инфекциялық аурулардың массалық түрде таралуы, ең бірінші түрде оба денегді білдірген.Егер де ауру мемлекетерге және континетерге таралған жағдайда, пандемия туралы айтылады. Сол кезде барлық табиғат заттарының құдайы- Панды кінәлаған. « Ері» сөзі « жалпы», береді. Русьте эпидемия на мор деп атаған. Эпидемия ешқашанда қарапайым массалық инфекциялық ауру болып есептелмеген. Ол әрқашанда ерекше психологиялық жағдай болып келген. Адам психологиясы әрқашанда екі себепке байланысты. « Бірқалыпта» немсе сау болып қалуы мүмкін емс еді. Біріншіден, адам әрқашан туыстарының, жақындарының, таныстарының өзінің өліміне тап болады. Адам эпидемияға дейін өзінің өліміне қатынасы қандай бокса да, эпидемия кезінде оның қатынасы радикалы түрде оның психологиялық жағдайы өзгеруіне байланысты өзгереді. Тарих көптеген әдебиет көздерін жинаған, хонда әртүрлі кезіндегі, әртүрлі халықтың, әртүрлі діндегі және әртүрлі жағдайдағы эпидемия кезіндегі массалық психология өзгеруі жақсы жазылған. Осы көздер арқылы адамның нақты өлімге денег қатынасы әрқашанда бір болады екенін көрсе болады. Ол адамның жеке қасиетері, жастың ерекшелігіне, көз қарасына, мәдениетіне, дініне, жынысына қарағанда тереңірек. Бұл байланыс ешнәрседен шықпайды. Ол негізгісі. Осыны әлеуметтік дәрігер білуі өте қажет, өйткені бұл білім дәрігермен клиент байланысының фундаменті болып табылады.

Сөйтіп, кезкелген эпидемия психологиялық эпидемия деп саналады.Осымен бірге, өз жерлерінен кеткен адамдар чтобы, «қатерлі аурумен» ауыратындар, көбінесе қылмыстық топ эскпимизмінің көптеген параметрлеріне сәйкес келеді. Яғни, әр бір біздің өмірдегіде эпидемия қылмыс топтарының психологиялық эпидемиясы. Қазіргі кезде эпидемия инфекциялық ауру себебінен панда болмайды. Мұнда белгісіз вирус этиологиясы және грипп эпидемиясы эпидемия ошағы болып табылады. Қазіргі кезде дамыған, бай, тұрақты елдерде жүрек ауруы, жастардың кеннет қайтыс болуы және халықтың глобальны қартайды эпидемия мінезді болып келеді. Осымен бірге денсаулық эпидемиясы туралы айтсақ балды. Спарта Ежелгі грек елдерінің денсаулығын «жұқтырған». Сөйтіп, 776 ж. Олимпиядалық ойындар панда болған. Оны ұйымдастырушы Спарт Ликург патшасы деп санасақта болады.Тоталитарлық тәртіп денсаулық « эпидемия сын» қадағалайды. Мұндай массалық қозғалыстар СССР, және де Германияда да балды.

19 ғ-дың 2-жартысында микробиология да ашылған жаңалықтарға байланысты белгілі ғалымдар Л.Пастер, Р.Кох, И.И. Мечников, Д.И. Ивановский, Н.А. Семашко, А.Н. Сысин, К.И. Скрябин, Д.К. Заболотныйдың, т.б. еңбектерінің нәтижесінде көптеген індетердің микроб тары табылды. Қазақстанда 1925 ж. Қызылорда бактериоз. лаборатория ашылды ж. осы лаб-ның негізінде Алматы қаласында Эпидемиология және микробиология» ғыл.-зерт. ин-ты (қазіргі Гигиена және эпидемиология ғылыми-зерттеу орталығы) ашылып, республикада Эпидемиология саласындағы зерттеулер қолға алынды. Схондай-ақ Эпидемиология мәселелерімен Қазақ карантиндік және зооноздық инфекциялар ғылыми орталығы, республикадағы мед. ун- тер мен академиялардың кафедра лары сан.-эпидемиол. ст-салат шұғылданады. Жедел өтетін ішек індетері зерттеліп, оларға, т.б. жұқпалы ауруларға (шишек, күл, скарлатина) қарсы бактериялық препарата шығарыла бастарды, дизентерияның себептері мен эпидемиол. ерекшеліктері анықталды. Эпидемиология саласында көрнекті ғалымдар Х.Ж. Жұматов, И.Қарағұлов, Н.Д. Беклемишов, М.А. Айқымбаев, І.А. Макиров, Н.И. Киреев, Е.Х. Шұратов, Н.Ж. Жайықбаев, т.б. көп еңбек сіңірді. С. Әміреев, І. Құдайбергенұлы [

Эпидемиологиялық қазіргі ғылыми- техникалық жетістіктерде пандаланатын көптеген әдістерді қолдану бүгінгі күннің талабы. Мысалы: компьютерлік технологияны пандаланып, эпидемиялық процестің математикалық үлгілерін және оған болжау жасауды оның көріністерін қадағалауды және әртүрлі компьютерлік бағдарламаларды жасауды: нәзік және өте дәл биохимиялық иммуногенетикалық әдістерді пандаланып, қоздырғыштың жан –жақты қасиетерін субмолекулярлық құрылымын зерттеуді гендік инженерлік технологияны пандаланып, жаңа иммундық еголер жасауды.т,б жүзеге асыруға болады.

Қорытынды Жұқпалы аурулар эпидемиологиясы – бұл эпидемиялық процестің объективті заңдылықтары (адамға жұғу заңдылықтары) және панда болуын ескерту жолдары, тұрғындар арасында жұқпалы (паразиттік) аурулардың таралуы және оларға қарсы күресу туралы ғылым. Жұқпалы аурулардың қазіргі кездегі эпидемиологиясының мақсаты – эпидемиялық процестің дамуы мен механизмдерін, талдау және ауруларды ескерту тәсілдері қолдануды және олармен күресуді оқыту. Эпидемиология ғылым ретінде екі негізгі міндетті шешеді. Біріншісі – адам қоғамындағы жұқпалы аурулардың панда болу және таралу заңдылықтарын ашу және оқыту, екіншісі – ғылыми негізделген теориялар негізінде жинақталған алтын алу және эпидемияға қарсы шараларды жасау. Эпидемиологиялық зерттеу әдістері – бұл тәсілдер жиынтығы. Эпидемиялық процестің ретроспективті және қауырт белгілері (көріністері) үшін арналған және оның негізінде – панда болуы мен себептерін анықтау. қауіпті жұқпалы аурулар кезінде тез арада іс шара қолдану тиіс, себебі науқастың жағдайы ауырлап кетуі мүмкін. Көбінесе өлімге себепші болады. Науқастың жақын туыстарын тексеруден өту керек.

Қолданылған әдебиетер: 1.Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» 2005Қазақ энциклопедиясы» 2.К.А.Жұманбаев « Жұқпалы аурулар » 3. Әміреев С.Ә, Темірбеков Ж.Т. Эпидемиология. Т.1. Жалпы эпидемиология. – Алматы: Ғылым, с. 4. Момынов Т.Ә., Черкасский Б.Л., Оспанов К.С. Жұқпалы аурулардың ст андарттық анықтамасы және атқарылатын шаралар алгоритмдері. 1 т. Алматы, А.Жаханов, Құдайбергенұлы Қ. Медициналық паразитология Алматы: «Кітап» баспасы, б